Nhà H67 trong Khu di tích Chủ tịch Hồ Chí Minh tại Phủ Chủ tịch.
Vào những năm 1966 – 1967, cuộc phiêu lưu mở rộng chiến tranh phá hoại miền Bắc bằng không quân, hải quân của đế quốc Mỹ ngày càng trở nên ác liệt. Hà Nội, Hải Phòng, các khu công nghiệp bị bắn phá bất kể ngày đêm. Vì thế, việc đảm bảo an toàn tuyệt đối cho Chủ tịch Hồ Chủ tịch là một yêu cầu cấp thiết. Trước tình hình đó, Bộ Chính trị đã quyết định xây dựng một ngôi nhà kiên cố, đảm bảo an toàn cho Bác đề phòng tình huống bất ngờ xảy ra. Ngày 1/5/1967, nhân dịp Bác đi công tác nước ngoài, công trình được khởi công, sau 2 tháng ngôi nhà bê tông cốt thép khá kiên cố đã hoàn thành, với tường và mái dày 0,6m, phía trên mái có phủ 0,5m là cát để chống bom bi. Tuy nhiên, khi trở về, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã không nhận cho riêng mình. Người đã sử dụng nơi này để họp Bộ Chính trị, làm việc với các đồng chí trung ương, cán bộ phụ trách đầu ngành bàn về những vấn đề quan trọng của đất nước, đề ra những quyết sách để đưa cuộc kháng chiến đến thắng lợi hoàn toàn, xây dựng và bảo vệ miền Bắc xã hội chủ nghĩa, đảm bảo các hoạt động của nền kinh tế thời chiến, ổn định đời sống của nhân dân, tăng cường sức chi viện cho chiến trường miền Nam và tiếp một số đoàn khách quốc tế như: cuộc họp ngày 02/08/1969 bàn về đấu tranh ngoại giao và tình hình cách mạng miền Nam, cuộc họp ngày 09/08/1969 nghe đồng chí Nguyễn Văn Linh báo các về tình hình chiến sự miền Nam và đấu tranh ngoại giao với Mỹ, tiếp nhà báo Cu Ba Mactarôhat- phóng viên báo Grama, cơ quan ngôn luận của Đảng cộng sản Cu Ba ngày 14/07/1969,… Ngày 3/2/1969, nhân dịp kỷ niệm Đảng ta 39 tuổi, tại đây Người đã viết bài “Nâng cao đạo đức cách mạng, quét sạch chủ nghĩa cá nhân”. Đó là những lời tâm huyết Bác dành cho Đảng trước lúc đi xa. Trong đó, Người dạy: “mỗi cán bộ Đảng viên phải biết đặt lợi ích của cách mạng, của nhân dân lên trên hết. Trước hết phải kiên quyết quét sạch chủ nghĩa cá nhân, nâng cao đạo đức cách mạng…giúp tất cả cán bộ, Đảng viên đều tiến bộ, góp sức nhiều hơn nữa cho sự nghiệp chống Mỹ cứu nước toàn thắng và xây dựng Chủ nghĩa xã hội thành công”.
Từ năm 1969, sức khoẻ của Chủ tịch Hồ Chí Minh ngày một yếu dần. Ngày 17/8/1969, theo lời khuyên của các bác sĩ, Người không lên xuống nhà sàn và chuyển hẳn xuống ở nhà 67. Bắt đầu từ ngày 24/8/1969 trở đi Người lâm bệnh nặng không trực tiếp làm việc được, ngôi nhà này trở thành “bệnh viện nhỏ” để chăm sóc và điều trị bệnh cho Người. Các thiết bị hiện đại nhất của năm 1969 được đưa về đây để chữa bệnh cho Bác. Các bác sĩ giáo sư đầu ngành của Việt Nam và nước ngoài tập trung về đây chăm lo sức khoẻ cho Người. Tập thể Bộ Chính trị thay nhau túc trực bên Bác. Trong những ngày này, việc giành lại và duy trì cuộc sống cho Bác được coi là nhiệm vụ trọng đại, khẩn cấp của toàn Đảng, toàn dân. Những khi tỉnh táo giữa hai cơn đau Bác vẫn hỏi về tin chiến sự miền Nam; hỏi về tin lũ lụt ngoài Bắc. Bởi, năm đó nước sông Hồng lên to, Bộ Chính trị đã mời Bác đi an toàn khu nhưng Bác bảo “Bác không nỡ bỏ dân mà đi” và nhắc các đồng chí Bộ Chính trị phải tìm mọi cách phân lũ cứu đồng bào. Nằm trên giường bệnh, Bác luôn hỏi: “Nước sông Hồng đã xuống chưa?”. Miền Nam chưa được giải phóng, đất nước chưa được thống nhất luôn là nỗi lo canh cánh trong lòng Bác. Từ lâu, Người thường nói: “Một ngày mà Tổ quốc chưa thống nhất, đồng bào còn chịu khổ, là một ngày tôi ăn không ngon, ngủ không yên”. Và, trên giường bệnh, qua mỗi cơn đau tỉnh lại Người thường hỏi: “Hôm nay miền Nam đánh thắng ở đâu?”. Sắp đến ngày 2/9/1969, mặc dù ốm mệt Bác vẫn không quên ngày Tết Độc lập của dân tộc và dặn Thủ tướng Phạm Văn Đồng khi Thủ tướng đến thăm vào chiều 30/08/1969: “Các chú nhớ bắn pháo hoa để động viên tinh thần chiến đấu của nhân dân, đến ngày đó Bác sẽ cố gắng ra gặp đồng bào mươi lăm phút”. Tối 31/08/1969, lễ kỷ niệm ngày Quốc khánh của dân tộc được tổ chức ở Hội trường Ba Đình mà vắng bóng Bác Hồ vì Người đã trở bệnh nặng hơn.
Mặc dù được sự quan tâm lo lắng, hết lòng cứu chữa của các giáo sư, bác sĩ, tập thể Bộ Chính trị , Ban chấp hành Trung ương Đảng, nhưng, vì tuổi cao, sức yếu, bệnh nặng, Người đã ra đi vào hồi 9 giờ 47 phút, ngày 2/9/1969 (tức 21/7 Kỷ Dậu) tại ngôi nhà 67.
Khi thăm ngôi nhà 67, điểm dừng chân cuối cùng trong hành trình thăm Khu di tích, nơi ghi dấu một thời kỳ lịch sử đặc biệt của dân tộc ta, nơi chứng kiến giây phút Người đã vĩnh biệt chúng ta, đồng bào từ mọi miền Tổ quốc đều xúc động bởi cuộc đời giản dị, liêm khiết, hết lòng vì dân, vì nước của Người. Những câu chuyện, những kỷ niệm về tình cảm của Chủ tịch Hồ Chí Minh dành cho nhân dân, cho đất nước trong những giây phút cuối cùng rất thấm thía và lắng đọng với mỗi thế hệ người con Việt Nam khi đến thăm và được nghe kể lại. Vì vậy, nơi đây còn lưu lại rất nhiều dòng cảm tưởng sâu lắng với tình cảm kính yêu vô hạn của đồng bào cả nước dành cho Bác- vị Cha già của dân tộc. Thay mặt đoàn cựu chiến binh Lạng Sơn, bác Trần Xuân Cảnh đã viết: “Chúng con vô cùng kính trọng vị lãnh tụ của dân tộc Việt Nam và đời đời nhớ ơn Người. Bác yên nghỉ có đất trời ôm ấp- Có trăng sao- Có trăng sao canh giấc ngủ ngàn xuân- Rừng cây âu yếm quây quần- Chim chào gió quạt hoa trông quanh Người”. Từ mảnh đất Quảng Trị đầy khói lửa đau thương và kiên trung, đại tá Hồ Thanh Tự thay mặt Bộ chỉ huy quân sự tỉnh đã viết: “Thưa Bác! Mảnh đất và con người Quảng Trị trong những năm chống Mỹ phải chịu nỗi đau chia cắt, đã cùng quân và dân cả nước vùng lên giành toàn thắng. Nhưng ước muốn được đón Bác vào thăm quê cháu đã trở thành niềm khát khao và hoài vọng. Chúng cháu đại diện cho lực lượng vũ trang Quảng Trị hứa với Bác sẽ phấn đấu cùng toàn Đảng, toàn dân xây dựng quê hương giàu đẹp. Kính chúc Bác yên giấc ngàn thu!”. Và từ miền Nam xa xôi, một người con miền Nam đã nghẹn ngào viết: “Con ở miền Nam, rất xa nơi Bác đã từng sống. Hôm nay, gia đình con mang cả tấm lòng kính yêu ra thăm Bác. Thật sự cảm động khi nghe nói chuyện về cuộc đời của Bác. Con không khỏi rơi nước mắt vì những tình cảm của Bác dành cho đồng bào miền Nam. Đất nước ta, dân tộc ta đã có một người con sống hết mình vì Tổ quốc, không để lại cho mình một lợi ích nào mà tất cả dành cho mọi người. Một người mà cả thế giới đều kính trọng. Không có sử sách nào có thể diễn tả hết được những cử chỉ cao đẹp của con người dành cho con người. Chúng con là con cháu của Bác, chúng con tự hào về Người. Người là vì sao sáng trong các vì sao sang trên bầu trời Việt Nam. Được thăm Lăng Bác và nơi ở của Người, đó là niềm vinh hạnh của chúng con. Chúng con sẽ sống và làm việc theo Bác để Bác sẽ mỉm cười cùng chúng con!”.
Di tích nhà 67 – nơi ở cuối cùng của Chủ tịch Hồ Chí Minh là minh chứng cho những giờ phút làm việc quên mình của người lãnh tụ suốt đời vì nước vì dân, vì sự nghiệp cách mạng của dân tộc, vì nền hoà bình thế giới. Thời gian Người chính thức ở và làm việc tại nơi này không nhiều nhưng những di vật còn lưu lại trong căn phòng nhỏ, không gian lắng đọng dường như muốn nói với các thế hệ ngày nay rằng: đây là nơi thiêng liêng, thể hiện những giá trị cao quý nhất của một người suốt đời hết lòng hết sức vì sự nghiệp cách mạng của dân tộc. Cuộc sống của Người, những câu chuyện kỷ niệm về Người ở nơi đây mãi mãi là bài học quý cho chúng ta ngày hôm nay về nhân cách sống, về phẩm chất một lãnh tụ của nhân dân.
Ths.Nguyễn Thị Bình
(Khu di tích Chủ tịch Hồ Chí Minh tại Phủ Chủ tịch)