Nguồn thu chính của báo chí sẽ đến từ không gian mạng
“Không gian mạng bây giờ là trận địa chính, là trận chiến chính của báo chí. Thắng hay bại là ở đây”, Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Nguyễn Mạnh Hùng nói tại Diễn đàn Báo chí toàn quốc diễn ra ngày 15/3/2024. Đồng thời Bộ trưởng cũng cho rằng, cách mạng công nghiệp lần thứ tư, công nghệ số, chuyển đổi số đã hơn chục năm, nhưng bây giờ không chỉ là lên không gian mạng mà còn là giành lại không gian mạng, tạo ra dòng chủ lưu trên không gian mạng. Nguồn thu chính của báo chí rồi cũng sẽ đến từ không gian mạng.
Báo chí muốn phát triển thì cần không gian mới, cần lực lượng sản xuất mới, cần nguồn lực sản xuất mới, cần yếu tố sản xuất mới và cần động lực mới. Không gian mới là không gian số. Lực lượng sản xuất mới là công nghệ số. Nguồn lực sản xuất mới là nhân lực số. Yếu tố sản xuất mới là dữ liệu số. Động lực mới là đổi mới sáng tạo số. Bởi vậy, Bộ trưởng cho rằng đầu tư vào công nghệ số, nhân lực số, dữ liệu số là đầu tư vì tương lai của báo chí.
Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, công nghệ số, chuyển đổi số đã hơn chục năm, nhưng bây giờ không chỉ là lên không gian mạng mà còn là giành lại không gian mạng, tạo ra dòng chủ lưu trên không gian mạng. Nguồn thu chính của báo chí rồi cũng sẽ đến từ không gian mạng
Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng chia sẻ công nghệ số, nhất là AI, mạnh hơn năng lượng hạt nhân. Do đó, những vấn đề, những thách thức, những rủi ro mà nó mang đến cũng sẽ lớn hơn hạt nhân. Tuy nhiên, con người luôn học được cách để sử dụng công nghệ mới một cách khôn ngoan, giảm thiểu các rủi ro và gia tăng giá trị.
“Ba cuộc cách mạng công nghiệp trước đây đã là như vậy. Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư này, mà trung tâm của nó là công nghệ số và trung tâm của công nghệ số là AI, chắc cũng sẽ như vậy. Giải quyết những vấn đề của công nghệ mới thì phải bằng thể chế mới và bằng chính công nghệ mới đó”, ông nói.
Báo chí muốn đổi mới thì phải tìm về và giữ vững những giá trị cốt lõi và sứ mệnh ban đầu của báo chí cách mạng. Giữ cái bất biến này để ứng vạn biến. Cái vạn biến này chính là cách mà chúng ta làm báo. Không gian sáng tạo vô hạn của chúng ta là ở đây. Công cụ để thực hiện sự sáng tạo vô hạn đó chủ yếu là công nghệ số.
Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cũng cho rằng, những khó khăn và những vấn đề của báo chí gần đây không làm giảm đi vai trò của báo chí, mà chỉ nói lên một điều là báo chí cần phải đổi mới. Không thay đổi thì sẽ bị thay thế. Công nghệ số, internet và truyền thông xã hội là những cú huých mạnh mẽ để đổi mới báo chí. Sự đổi mới này sẽ chỉ làm tăng lên vai trò và sự đóng góp của báo chí cách mạng vào sự nghiệp xây dựng Việt Nam hùng cường và thịnh vượng.
“Báo chí muốn đổi mới thì phải tìm về và giữ vững những giá trị cốt lõi và sứ mệnh ban đầu của báo chí cách mạng. Giữ cái bất biến này để ứng vạn biến. Cái vạn biến này chính là cách mà chúng ta làm báo. Không gian sáng tạo vô hạn của chúng ta là ở đây. Công cụ để thực hiện sự sáng tạo vô hạn đó chủ yếu là công nghệ số”, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng đúc kết.
Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam Lê Quốc Minh cho rằng các cơ quan báo chí cũng cần tìm ra thị trường ngách, thử nghiệm các mô hình kinh doanh mới.
“Cần xác định rõ đối tượng độc giả để có thể phát triển những mô hình kinh tế báo chí với biên lợi nhuận cao, người dùng trung thành hoặc mối quan hệ trực tiếp với các nhà quảng cáo cụ thể mà không bị lệ thuộc vào các nền tảng công nghệ”, ông Minh nói.
Theo ông Minh, ngoài quảng cáo, các cơ quan cần tìm kiếm các nguồn doanh thu khác, trong đó phải coi doanh thu từ độc giả phải được coi là chiến lược bền vững hàng đầu. Tiếp theo, ưu tiên Digital nhưng không có nghĩa là ưu tiên mạng xã hội. “Đã đến lúc cần kéo độc giả trở lại với website của báo chí”, ông nói. Đặc biệt, báo in cần được nâng niu và đối xử như một sản phẩm cao cấp, mang lại những thông tin giá trị với chiều sâu cùng sự hiểu biết mà chỉ con người mới có thể mang lại.
Đã đến lúc cần kéo độc giả trở lại với website của báo chí… Đặc biệt, báo in cần được nâng niu và đối xử như một sản phẩm cao cấp, mang lại những thông tin giá trị với chiều sâu cùng sự hiểu biết mà chỉ con người mới có thể mang lại.
Môi trường văn hoá báo chí trên không gian mạng
Những thay đổi lớn trong môi trường kinh tế - xã hội ngày nay tạo ra động lực, điều kiện thuận lợi để báo chí phát huy theo hướng rộng mở, chuyên nghiệp hơn. Tuy nhiên, cùng với sự vươn lên mạnh mẽ, báo chí cách mạng Việt Nam cũng đang đối diện với những thách thức, những hệ lụy, mặt trái của sự phát triển.
Ông Đào Xuân Hưng, Tổng Biên tập Tạp chí Tài nguyên môi trường cho biết, thông tin trên mạng xã hội có rất nhiều sự việc xảy ra trong đời sống. Vì vậy, khi tiếp cận thông tin và đưa tin, người làm báo cần phải nhìn nhận vấn đề chính xác, trung thực, phân tích, định hướng mang tính nhân văn để người đọc nhận diện đúng sự việc, vấn đề kể cả mặt tích cực và tiêu cực. Tránh kích động tạo cho người đọc tò mò, hoặc viết bài câu tương tác, thể hiện quan điểm mà thông tin chưa được kiểm chứng và lan truyền trên các nền tảng mạng làm người đọc nhận thức vấn đề một cách lệch lạc, nhất là giới trẻ.
Có những nhà báo, phóng viên khi sử dụng thông tin trên mạng xã hội đã thiếu bản lĩnh, vội vàng chủ quan không kiểm chứng, biến thành sản phẩm báo chí, vô tình tiếp tay cho kẻ xấu lợi dụng. Một trong những hệ quả mà các tin tức không đúng sự thật là làm suy giảm niềm tin của công chúng vào các cơ quan báo chí, truyền thông, khiến cho công chúng không xác định được đâu là những nguồn tin đáng tin cậy để tiếp nhận. Không những thế, tin không đúng, tin sai sự thật không chỉ gây tâm lý hiếu kỳ, tò mò của độc giả mà nó còn đánh lừa cả một số phóng viên khiến báo chí cũng trở thành nạn nhân.
Có những nhà báo, phóng viên khi sử dụng thông tin trên mạng xã hội đã thiếu bản lĩnh, vội vàng chủ quan không kiểm chứng, biến thành sản phẩm báo chí, vô tình tiếp tay cho kẻ xấu lợi dụng. Một trong những hệ quả mà các tin tức không đúng sự thật là làm suy giảm niềm tin của công chúng vào các cơ quan báo chí, truyền thông, khiến cho công chúng không xác định được đâu là những nguồn tin đáng tin cậy để tiếp nhận. Không những thế, tin không đúng, tin sai sự thật không chỉ gây tâm lý hiếu kỳ, tò mò của độc giả mà nó còn đánh lừa cả một số phóng viên khiến báo chí cũng trở thành nạn nhân.
Theo Nhà báo Nguyễn Đức Lợi, Luật Báo chí, quy định đạo đức nghề nghiệp người làm báo Việt Nam, quy tắc sử dụng mạng xã hội của người làm báo Việt Nam… đều coi trọng việc nâng cao văn hóa, đạo đức nghề nghiệp người làm báo, coi đây là một trong những vấn đề sống còn trong hoạt động báo chí. Tuy nhiên, tất cả dường như vẫn chưa đủ.
Để chấn chỉnh đạo đức nhà báo, góp phần hiện thực hóa mục tiêu xây dựng nền báo chí chuyên nghiệp, nhân văn, hiện đại, việc gìn giữ, phát huy văn hóa báo chí phải tiếp tục được lan toả, nhân rộng mạnh mẽ. Việc xây dựng “môi trường văn hóa báo chí” phải là việc tiếp tục phải được hiện thực hóa thường xuyên, quyết liệt, là việc làm sống còn tại hết thảy các cơ quan báo chí trong cả nước.
“Để chấn chỉnh đạo đức nhà báo, góp phần hiện thực hóa mục tiêu xây dựng nền báo chí chuyên nghiệp, nhân văn, hiện đại, việc gìn giữ, phát huy văn hóa báo chí phải tiếp tục được lan toả, nhân rộng mạnh mẽ. Việc xây dựng “môi trường văn hóa báo chí” phải là việc tiếp tục phải được hiện thực hóa thường xuyên, quyết liệt, là việc làm sống còn tại hết thảy các cơ quan báo chí trong cả nước”, Nhà báo Nguyễn Đức Lợi nhấn mạnh.
Trách nhiệm, nghĩa vụ người làm báo trong phong trào xây dựng môi trường văn hóa trong cơ quan báo chí được thể hiện qua các tác phẩm báo chí có giá trị, được ví như nguồn nước trong mát, trong dòng chảy thông tin của xã hội, mà ở đó cần có sự bồi đắp thường xuyên về văn hóa, đạo đức, chuyên môn để góp phần xây dựng nền báo chí hiện đại và nhân văn./.