Đây là số liệu được phản ánh tại Hội thảo "Nhận diện khó khăn, vướng mắc do quy định của pháp luật trong hoạt động sản xuất kinh doanh và kiến nghị", do Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) phối hợp với Bộ Tư pháp tổ chức ngày 14/7/2025 tại Hà Nội.
Hệ thống pháp luật kinh doanh còn phức tạp, thiếu minh bạch
Phát biểu tại hội thảo, Phó Tổng Thư ký, Trưởng Ban Pháp chế VCCI - Đậu Anh Tuấn cho biết, nhiều quy định về pháp luật hiện nay gây chồng chéo, mâu thuẫn hoặc không còn phù hợp với thực tiễn. Có những quy định đã phát sinh bất cập từ lâu, nhưng vẫn tồn tại suốt hơn một thập kỷ, gây ra hệ lụy lớn cho hoạt động đầu tư và vận hành doanh nghiệp.
“Đã có nhiều đợt rà soát nhằm xử lý mâu thuẫn, chồng chéo giữa các luật về đầu tư, đất đai, xây dựng, môi trường, qua đó giúp giảm quy trình, tiết kiệm chi phí cho doanh nghiệp và xã hội. Tuy nhiên, cần nhìn nhận thẳng thắn rằng: Hệ thống pháp luật kinh doanh hiện nay vẫn còn phức tạp, thiếu minh bạch, thiếu đồng bộ và còn nhiều điểm chưa phù hợp thực tế”, ông Đậu Anh Tuấn khẳng định.
Theo bà Nguyễn Thị Diệu Hồng (Ban pháp chế VCCI) cho biết, VCCI đã chủ động thu thập ý kiến từ doanh nghiệp và nhận diện hơn 220 vướng mắc pháp lý cả về nội dung quy định lẫn quá trình thực thi. Những vướng mắc đến từ luật, nghị định, thông tư, trong đó nhiều nhất liên quan đến nghị định từ rất lâu, các quy định cứng nhắc làm tăng chi phí và hạn chế hoạt động kinh doanh.
Những vướng mắc chủ yếu đến từ thủ tục hành chính chưa thuận lợi: Không rõ ràng, cụ thể, không có quy định hướng dẫn. Bà Nguyễn Thị Diệu Hồng dẫn chứng, như Luật về vệ sinh an toàn thực phẩm, vệ sinh an toàn lao động ban hành từ năm 2015 có quy định doanh nghiệp phải khai báo nếu đưa vào sử dụng hoặc thải bỏ những thiết bị nghiêm ngặt về an toàn lao động. Nhưng Nghị định lại chỉ hướng dẫn về thủ tục đưa vào sử dụng, còn thủ tục hướng dẫn về thải bỏ lại không. Điều này gây vướng cho doanh nghiệp, không biết sẽ thực hiện thủ tục như thế nào.
Ngoài ra nhiều quy định chung chung, không có quy chuẩn kỹ thuật cụ thể, khiến doanh nghiệp phải chờ đợi vô định (ví dụ: tiêu chuẩn tái sử dụng nước thải). Các quy định về dự án đầu tư có sử dụng đất được ví như "ma trận" vì các luật chồng chéo.
Ông Nguyễn Hồng Chung - Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Liên Chi hội Tài chính khu công nghiệp Việt Nam chia sẻ, sự chồng chéo và thời gian xử lý kéo dài của một số thủ tục quan trọng, gây khó khăn đáng kể cho nhà đầu tư. Chẳng hạn như sự chồng chéo và thiếu nhất quán giữa các Luật Đầu tư, Luật Đất đai, Luật Xây dựng, Luật Bảo vệ môi trường…
4 phương án xử lý...
Thừa nhận tình trạng này, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Thanh Tú cho biết, trong suốt thời gian qua, không ít đợt rà soát các khó khăn, vướng mắc do quy định pháp luật đã được tổ chức. Tuy nhiên, vì nhiều lý do, đặc biệt là cách thức vận hành "xin – cho" và "phải có sự đồng thuận giữa các bộ, ngành", việc tháo gỡ luôn gặp vướng mắc ngay từ bước đầu tiên.
Để khắc phục tình trạng này, Thứ trưởng Nguyễn Thanh Tú nêu quan điểm, vướng mắc của vụ việc cụ thể thì có cơ chế xử lý riêng. Còn ở đây là các vướng mắc xuất phát từ chính quy định của pháp luật cần có quyết tâm và trọng tâm, trọng điểm để tháo gỡ.
Thứ trưởng Nguyễn Thanh Tú nêu 4 phương án xử lý tình trạng pháp luật kinh doanh còn chồng chéo, gồm: Thứ nhất, giải thích pháp luật, tập trung tuyên truyền, phổ biến, giải thích các quy định pháp luật liên quan; Thứ hai, hướng dẫn áp dụng pháp luật, xây dựng các cơ chế, hướng dẫn cụ thể về việc áp dụng pháp luật; Thứ ba, sửa đổi, bổ sung văn bản quy phạm pháp luật, nghiên cứu, đề xuất sửa đổi, bổ sung các văn bản pháp luật để tháo gỡ vướng mắc; Thứ tư, ban hành Nghị quyết xử lý các vấn đề cấp bách.
Thứ trưởng Nguyễn Thanh Tú cũng cho biết, Nghị quyết 66 của Bộ Chính trị về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong tình hình mới đặt ra yêu cầu rõ ràng, phải cơ bản tháo gỡ các điểm nghẽn pháp lý trong năm 2025.
Từ nay đến cuối năm, Bộ Tư pháp sẽ phối hợp đề xuất sửa đổi các luật quan trọng như Luật Đầu tư, Luật Đất đai, Luật Quy hoạch... để trình Quốc hội vào kỳ họp tháng 10/2025. Đối với các vấn đề cấp bách, có thể áp dụng cơ chế đặc biệt thông qua Nghị quyết của Chính phủ./.