Theo Bộ Tài chính, Luật Thuế thu nhập cá nhân ban hành tháng 4/2007, có hiệu lực từ ngày 1/1/2009, quy định hai phương pháp thu thuế đối với hoạt động chuyển nhượng chứng khoán.
Cụ thể, với phương pháp tính thuế theo thu nhập (thuế suất 20%), kỳ tính thuế là theo năm. Mỗi lần chuyển nhượng, cá nhân tạm nộp 0,1% trên giá bán và cuối năm thực hiện quyết toán với cơ quan thuế. Trường hợp không có nhu cầu quyết toán, cá nhân có thể lựa chọn nộp 0,1% trên giá bán từng lần giao dịch và không phải quyết toán thuế vào cuối năm.
Nếu cá nhân lựa chọn áp dụng thuế suất 20% trên phần thu nhập (chênh lệch giữa giá bán và giá mua sau khi trừ các chi phí hợp lý), thì đến cuối năm, nếu có đủ chứng từ chứng minh giá vốn và chi phí liên quan, có thể thực hiện khai quyết toán với cơ quan thuế và được trừ phần thuế đã tạm nộp trong năm.
Tuy nhiên, để thống nhất phương pháp tính và tạo thuận lợi trong thực hiện, từ năm 2015, Luật Thuế thu nhập cá nhân sửa đổi đã quy định chỉ áp dụng một phương pháp: Thuế suất 0,1% trên giá trị chuyển nhượng mỗi lần giao dịch, không phân biệt lãi hay lỗ, không yêu cầu quyết toán cuối năm.
Dù cách tính này đơn giản, dễ thực hiện, nhưng theo Bộ Tài chính, thực tiễn áp dụng trong thời gian qua cho thấy một số bất cập, đặc biệt là việc không phản ánh đúng thu nhập thực tế của nhà đầu tư, chưa phù hợp với xu hướng và thông lệ quốc tế. Do đó, Bộ đề xuất điều chỉnh phương pháp tính thuế đối với hoạt động chuyển nhượng chứng khoán.
Bộ Tài chính cho biết, hầu hết các quốc gia đều thu thuế thu nhập từ chuyển nhượng vốn, chứng khoán, nhưng phương pháp áp dụng khác nhau. Có nước tính theo tỷ lệ phần trăm trên giá trị giao dịch, có nước tính trên phần lãi thực tế hoặc áp dụng các chính sách thuế riêng đối với chứng khoán niêm yết và chưa niêm yết.
Indonesia là một ví dụ được Bộ Tài chính dẫn ra. Tại nước này, giao dịch chuyển nhượng cổ phiếu niêm yết chịu thuế khấu trừ tại nguồn 0,1% trên doanh thu. Ngoài ra, nhà sáng lập còn phải nộp thuế 0,5% trên giá trị cổ phiếu phát hành lần đầu ra công chúng, bất kể có bán ra hay không.
Đối với hoạt động chuyển nhượng vốn, Bộ Tài chính đề xuất áp dụng thuế suất 20% trên thu nhập tính thuế của từng lần chuyển nhượng. Phần thu nhập tính thuế được xác định bằng giá bán trừ giá mua và các chi phí hợp lý liên quan. Trong trường hợp không xác định được giá mua và chi phí, người bán sẽ chịu mức thuế 2% trên giá bán.
Dự thảo luật đang được lấy ý kiến để hoàn thiện trước khi trình Quốc hội xem xét trong thời gian tới./.