Việt Nam đang đối mặt với nhu cầu năng lượng ngày càng tăng cao
Tại Diễn đàn “Công nghệ năng lượng trong kỷ nguyên mới” ngày 29/7 tại Hà Nội, giới chuyên gia đều khẳng định, hydrogen là một trong những xu hướng công nghệ năng lượng mới.
Các chuyên gia cho rằng, Việt Nam đang đối mặt với nhu cầu năng lượng ngày càng tăng cao để phục vụ cho sự phát triển kinh tế mạnh mẽ. Theo dự báo của Bộ Công Thương, nhu cầu điện năng sẽ tăng trưởng khoảng 8-10%/năm trong những năm tới. Trong khi đó, các nguồn năng lượng hóa thạch truyền thống đang dần cạn kiệt và gây ra những tác động tiêu cực đến môi trường.
Theo Chiến lược phát triển năng lượng hydrogen của Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050. Mục tiêu sản xuất từ 100.000-500.000 tấn/năm hydro, chủ yếu từ năng lượng tái tạo và thu giữ carbon; Sử dụng hydro trong việc phát điện (nhà máy than/khí), vận chuyển (phương tiện công cộng/đường dài) và công nghiệp (thép, xi măng, hóa chất); Phát triển cơ sở hạ tầng để lưu trữ, vận chuyển và phân phối; Khuyến khích xuất khẩu hydro sử dụng tiềm năng năng lượng tái tạo của Việt Nam.
Đến năm 2050, mục tiêu sản xuất quy mô lên 10-20 triệu tấn/năm, tích hợp đầy đủ hydro vào phát điện, công nghiệp và vận chuyển để đạt được lượng khí thải Net Zero; phấn đấu Việt Nam như một trung tâm khu vực cho năng lượng sạch và xuất khẩu hydro xanh.
Tạo hành lang pháp lý phù hợp
Để đạt mục tiêu trên cũng như có thể khuyến khích đầu tư, nghiên cứu, phát triển và ứng dụng công nghệ hydrogen tại Việt Nam, hướng tới mục tiêu phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050, ông Trần Khánh Việt Dũng, Giám đốc HDF Energy tại Việt Nam mong muốn có những hướng dẫn cụ thể hơn từ hành lang pháp lý.
Bởi theo ông, đây là lĩnh vực mới, các doanh nghiệp cần được tiếp cận rõ ràng về chính sách, để góp phần thực hiện cam kết của Việt Nam trong xu hướng dịch chuyển năng lượng toàn cầu.
Trình bày tham luận tại diễn đàn do Tạp chí Kinh tế Việt Nam tổ chức, TS Nguyễn Anh Tuấn, Ủy viên thường trực Ban chấp hành Hiệp hội Năng lượng Việt Nam (VEA) cho biết, hiện nay, Nhà nước đã đề ra nhiều chính sách ưu đãi cho đầu tư phát triển năng lượng mà các tổ chức, doanh nghiệp có thể tận dụng.
Điển hình như, Luật Điện lực 2024 (hiệu lực từ ngày 1/2/2025), Nghị định 58/2025/NĐ-CP (hiệu lực từ ngày 3/3/2025) có quy định, miễn tiền sử dụng khu vực biển/đất 3 năm đầu xây dựng, giảm 50% trong 9 năm tiếp theo. Đảm bảo sản lượng điện hợp đồng tối thiểu 70% trong thời gian trả nợ gốc (tối đa 12 năm). Ưu tiên đấu nối lưới cho dự án năng lượng tái tạo có lắp đặt hệ thống lưu trữ điện. Ưu đãi đặc biệt cho dự án sản xuất điện từ 100% hydro xanh hoặc amoniac xanh…
Mặc dù vậy, TS. Nguyễn Anh Tuấn cũng chỉ ra những khó khăn như thiếu hụt nhân lực chuyên môn cao trong lĩnh vực năng lượng tái tạo là một rào cản. Việt Nam cần khoảng 135 tỷ USD để tăng công suất phát điện vào năm 2030. Thị trường trái phiếu xanh chưa thực sự hấp dẫn. Chi phí đầu tư ban đầu cao. Không nhất quán trong chính sách, điều chỉnh giá điện hồi tố gây lo ngại cho nhà đầu tư. Thiếu lộ trình giá rõ ràng.
Về giải pháp, TS. Nguyễn Anh Tuấn đề xuất, cần đa dạng hóa năng lượng mới như điện hạt nhân và hydro xanh/amoniac xanh. Tuy nhiên, để phát triển các nguồn năng lượng mới, năng lượng tái tạo, nhà nước cần ổn định và minh bạch hóa khung chính sách. Xây dựng khung pháp lý ổn định, đặc biệt về cơ chế giá; triển khai đấu giá cạnh tranh minh bạch; hoàn thiện tiêu chuẩn phân loại xanh quốc gia.
Bên cạnh đó, nhà nước cần tập trung khai thác có hiệu quả tiềm năng về năng lượng tái tạo trong nước như điện gió, điện mặt trời và điện sinh khối; thu hút đầu tư tư nhân và quốc tế thông qua cơ chế ưu đãi, minh bạch, phù hợp với chiến lược phát triển của đất nước trong từng thời kỳ.
Về lưới điện thông minh cần hiện đại hóa lưới điện, ứng dụng AI và chuyển đổi số để vận hành hiệu quả khi tích hợp số lượng lớn các nguồn năng lượng tái tạo. Vừa qua, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. Đây là cơ sở chính trị quan trọng để thúc đẩy phát triển nghiên cứu khoa học, ứng dụng công nghệ, chuyển đổi số trong lĩnh vực năng lượng một cách toàn diện, trong các khâu của chuỗi cung ứng, dịch vụ.
Về hoàn thiện thể chế, Nhà nước cần tiếp tục tháo gỡ "điểm nghẽn" trong cơ chế giá điện, ưu đãi đầu tư và tài chính xanh. Ưu tiên phát triển hệ sinh thái công nghiệp năng lượng, đào tạo nhân lực chất lượng cao cho lĩnh vực năng lượng, nâng cao năng lực doanh nghiệp trong nước nhằm nội địa hóa và giảm chi phí sản xuất, tiến tới làm chủ công nghệ và dần hướng tới xuất khẩu công nghệ./.