Phát biểu khai mạc, PGS.TS Phạm Ngọc Linh - Phó Chủ tịch VUSTA nhấn mạnh: Báo chí VUSTA là một thành tố quan trọng trong việc tập hợp, đoàn kết đội ngũ trí thức KH&CN – lực lượng nòng cốt của sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế. Với hệ thống 01 báo và 68 tạp chí khoa học, trong đó 27 tạp chí được tính điểm học hàm, học vị, báo chí VUSTA đang trở thành “diễn đàn khoa học – xã hội rộng mở”, vừa lan tỏa tri thức, vừa tham gia phản biện, giám sát chính sách.
Ông Linh nhấn mạnh: Báo chí của VUSTA uôn song hành và thực hiện sứ mệnh của Liên Hiệp hội. Đó là tập hợp đoàn kết và phát huy trí tuệ của các đội ngũ khoa học công nghệ, thực hiện phản biện giám sát chính sách khoa học công nghệ, truyền thông phổ biến kiến thức khoa học công nghệ, công bố những sản phẩm, những thành tựu nghiên cứu của khoa học công nghệ, của các nhà khoa học trong và ngoài nước.
Sự hiện diện của báo chí trong khoa học công nghệ “biến” khoa học công nghệ khô khan thành thông tin sống động hấp dẫn, từ đó, khơi dậy tình yêu khoa học công nghệ trong cộng đồng.
Trong tham luận mở đầu, TS. Nhà báo Lê Nghiêm – Phó Chủ tịch Hội Truyền thông số Việt Nam khẳng định cơ sở pháp lý vững chắc để báo chí thực hiện chức năng giám sát, phản biện chính sách KH&CN, từ Hiến pháp, Luật Báo chí đến Luật Tiếp cận thông tin. Ông nhấn mạnh, báo chí chính là “người gác cổng” bảo đảm minh bạch, đồng thời là kênh để phản biện những bất cập trong chính sách, tạo động lực cho sự phát triển khoa học.
“Các nhà báo phải dựa vào lực lượng tinh hoa của lực lượng khoa học công nghệ, cần trọng dụng họ để cùng phối hợp, triển khai những bài báo tốt. Mỗi nhà báo sẽ rất khó đạt hiệu quả trong công tác tuyên truyền nếu không đứng trên vai của “người khổng lồ”, ông Nghiêm nhấn mạnh.
Góc nhìn của PGS.TS Phạm Bích San – nhà xã hội học đưa ra một luận điểm nổi bật: Khoa học bắt buộc phải có báo chí, vì nếu không có báo chí thì không ai biết đến các nhà khoa học và những công trình khoa học của họ. Theo ông, báo chí không chỉ công bố và lan tỏa các nghiên cứu, mà còn định vị vị thế của nhà khoa học trong cộng đồng, vinh danh những đóng góp vì lợi ích chung. Do vậy, phát triển báo chí khoa học là điều kiện tất yếu để phát triển khoa học – công nghệ, đồng thời tạo sự liên kết hữu cơ giữa những người làm khoa học trong và ngoài nước.
ThS. Nguyễn Hữu Giới - Chủ tịch Hội Thư viện Việt Nam cho rằng, để báo chí của Liên Hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam đồng hành cùng đất nước với nhiệm vụ vô cùng quan trọng là đẩy mạnh công tác tập hợp và phát triển đội ngũ trí thức khoa học công nghệ thì báo chí thuộc Liên Hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam cần đẩy mạnh và đổi mới các hình thức thông tin, tuyên truyền, phổ biến kiến thức và tri thức khoa học công nghệ cho toàn dân, cho các nhà khoa học, các chuyên gia qua các tài liệu in truyền thống (sách, báo, tạp chí); tài liệu nghe nhìn và tài liệu trên mạng… Đây là thế mạnh của báo chí Liên hiệp Hội Việt Nam.
Đồng thời, báo chí của Liên Hiệp Hội cần tổ chức các chương trình Talkshow, diễn đàn khoa học công nghệ, các chương trình phổ biến kiến thức khoa học công nghệ nhằm lan tỏa tri thức cho người dân trong xã hội; mở thêm chuyên mục “Tấm gương các nhà khoa học công nghệ” qua các thời kỳ.
“Việc này không chỉ tôn vinh các nhà khoa học công nghệ lớn ở Việt Nam ở nhiều lĩnh vực qua các thời kỳ, mà còn có ý nghĩa tạo thêm động lực, nguồn cảm hứng cho các nhà khoa học trẻ ở nước ta, đóng góp vào chặng đường phát triển của đất nước”, ông Giới nói.
Phát biểu bế mạc, PGS.TS Phạm Ngọc Linh – Phó Chủ tịch Liên hiệp Hội Việt Nam nhấn mạnh: Sáu tham luận và bốn ý kiến phát biểu tại hội thảo đã khẳng định báo chí không chỉ là công cụ truyền thông, mà là “hạ tầng mềm” chiến lược để kết nối, tôn vinh đội ngũ trí thức KH&CN, tư vấn – phản biện chính sách và nâng cao vị thế trí thức Việt Nam trên trường quốc tế.
Ông cho rằng báo chí cần tiếp tục đẩy mạnh truyền thông, phổ biến và công bố các thành tựu khoa học; đồng hành cùng trí thức trong phản bác quan điểm sai trái, làm giàu tri thức khoa học từ thực tiễn, đồng thời giải quyết bài toán nan giải về kinh tế báo chí, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực chuyên sâu.
Hội thảo là hoạt động thiết thực nhằm đánh giá vai trò, đóng góp của báo chí khoa học trong hơn 40 năm qua, đồng thời định hướng con đường phát triển báo chí Liên hiệp Hội trong giai đoạn mới./.