Khai thác tiềm năng thị trường nội địa chưa tương xứng
Trong những năm gần đây, kinh tế thế giới đang trải qua nhiều biến động sâu sắc; tăng trưởng không đồng đều giữa các khu vực, xu hướng bảo hộ thương mại gia tăng, cùng với đó là những bất ổn, căng thẳng địa - chính trị leo thang ở một số khu vực, cho đến những sự điều chỉnh chính sách thương mại, sự nổi lên của các ngành công nghiệp mới, tình hình biến đổi khí hậu… đã và đang tác động mạnh mẽ tới chuỗi cung ứng toàn cầu.
Trước những thách thức đang đặt ra của thị trường trong và ngoài nước, ông Bùi Quang Hưng - Phó Cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại cho biết, đối với thị trường quốc tế, các yêu cầu mới về phát triển bền vững, giảm phát thải carbon, chuyển đổi xanh và số hóa thương mại đang trở thành tiêu chuẩn dẫn dắt. Doanh nghiệp Việt Nam muốn duy trì chỗ đứng và mở rộng thị phần xuất khẩu buộc phải nhanh chóng thích ứng.
Việt Nam với hơn 100 triệu dân đang có nhiều động lực tăng trưởng. Tuy nhiên, sự kết nối giữa sản xuất, phân phối và tiêu dùng trong nước vẫn còn nhiều bất cập; việc khai thác tiềm năng thị trường nội địa chưa tương xứng với quy mô. Đặc biệt, sức chống chịu của hệ thống cung ứng nội địa trước các biến động toàn cầu còn hạn chế.
Tính đến cuối năm 2024, cả nước có 8.274 chợ, 276 trung tâm thương mại và 1.293 siêu thị. Song, các chợ hạng I, II tập trung chủ yếu ở đô thị, trong khi chợ hạng III chiếm đa số ở nông thôn, miền núi. Sự chênh lệch về hạ tầng, quản trị và chất lượng dịch vụ tạo kẽ hở cho gian lận thương mại.
Theo ông Bùi Quang Hưng, trong bối cảnh đó, việc tăng cường liên kết thị trường có ý nghĩa then chốt. Liên kết giúp gắn bó chặt chẽ giữa các khâu sản xuất - phân phối - tiêu thụ, tạo dòng chảy thông suốt của hàng hóa, giảm chi phí trung gian, nâng cao giá trị gia tăng cho sản phẩm.
Còn ông Bùi Nguyễn Anh Tuấn - Phó Cục trưởng Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước (Bộ Công Thương) cho rằng, hệ thống phân phối đóng vai trò là “hệ thần kinh” của thị trường nội địa, kết nối sản xuất - lưu thông - tiêu dùng. Tuy nhiên, thách thức lớn nhất hiện nay chính là minh bạch nguồn gốc hàng hóa.
Cần hoàn thiện chuẩn thể chế và tiêu chuẩn dữ liệu
Về vai trò của ứng dụng công nghệ trong lưu thông hàng hóa, ông Bùi Nguyễn Anh Tuấn cho biết, minh bạch là trung tâm, công nghệ là đòn bẩy, liên thông dữ liệu là phương thức.
Mục tiêu giai đoạn 2026-2028, 100% sàn thương mại điện tử và siêu thị phải hiển thị DPP/QR; lực lượng quản lý thị trường kiểm tra hoàn toàn trên nền tảng số; truy xuất bắt buộc nhóm hàng rủi ro cao như thực phẩm tươi sống, dược - mỹ phẩm, phân bón, xăng dầu, điện tử; đồng thời hình thành Cổng truy xuất quốc gia kết nối liên thông ASEAN, EU.
Để đạt được mục tiêu, cần hoàn thiện chuẩn thể chế và tiêu chuẩn dữ liệu; Xây dựng hạ tầng số và nền tảng truy xuất quốc gia; quản lý theo mức độ rủi ro, áp dụng bắt buộc với nhóm hàng nguy cơ cao; thực thi cưỡng chế số như trang bị ứng dụng scan, kết nối dữ liệu vi phạm, cảnh báo liên ngành; truyền thông, nâng cao năng lực qua chương trình “Quét để biết - Mua hàng chuẩn”, hỗ trợ số hóa OCOP (Chương trình Mỗi xã một sản phẩm), hợp tác xã, hộ kinh doanh.
Để phát huy thương mại điện tử trong kết nối cung – cầu và ổn định chuỗi cung ứng hàng hoá, ông Bùi Huy Hoàng – Phó Giám đốc Trung tâm Phát triển thương mại điện tử và Công nghệ số (Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số- Bộ Công Thương) gợi mở việc tiếp tục xây dựng và hoàn thiện chính sách thể chế thương mại nói chung và thương mại điện tử nói riêng tại Việt Nam một cách đồng bộ, toàn diện. Mục đích là tạo ra sân chơi công bằng, minh bạch và cạnh tranh lành mạnh cho các nhà sản xuất, các doanh nghiệp, công ty thương mại, thương mại điện tử... và bảo vệ người tiêu dùng.
Nhằm thúc đẩy lưu thông hàng hoá, Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước sẽ thực hiện tám nhiệm vụ trọng tâm, trong đó có điều phối liên thông dữ liệu giữa các bộ ngành; chuẩn hóa nghiệp vụ số cho lực lượng quản lý thị trường; ký kết với sàn thương mại điện tử, chuỗi bán lẻ để hiển thị bắt buộc DPP/QR; tổ chức thí điểm ngành hàng và địa phương; triển khai truyền thông rộng rãi; đề xuất cơ chế khuyến khích chuyển đổi số./.