Trong 9 tháng năm 2025, Bắc Ninh tiếp tục khẳng định vị thế trung tâm công nghiệp và đầu tư nước ngoài khi GRDP tăng trưởng 10,7%, đứng đầu cả nước về thu hút FDI đăng ký mới, với tổng vốn đầu tư trong và ngoài nước vượt 15,3 tỷ USD. Toàn tỉnh đón 5.448 doanh nghiệp mới gia nhập thị trường, tăng 25% so với cùng kỳ, với tổng vốn đăng ký gần 95.000 tỷ đồng, cho thấy sức hấp dẫn mạnh mẽ của môi trường đầu tư địa phương. Hội nghị Xúc tiến đầu tư tháng 8/2025, mang về gần 7 tỷ USD vốn đăng ký mới và 300 triệu USD vốn tăng thêm. Với sự hiện diện của Samsung (Hàn Quốc), Canon (Nhật Bản), Foxconn (Đài Loan), Goertek và Luxshare (Trung Quốc), Amkor (Hoa Kỳ), Hitachi Energy (Nhật Bản), Bắc Ninh trở thành mắt xích then chốt trong chuỗi cung ứng toàn cầu, tạo động lực cho ngành điện tử, bán dẫn, thiết bị công nghệ cao. Các doanh nghiệp FDI tiêu biểu ghi nhận sự bứt phá rõ rệt: Fukang đạt 151.331 tỷ đồng doanh thu, gấp 2,36 lần cùng kỳ; Fuyu đạt 133.462 tỷ đồng, tăng 81,2%; Fulian (Hồng Hải) dù mới hoạt động từ tháng 8/2024 đã mang lại 33.281 tỷ đồng; Canon đạt 6.100 tỷ đồng, tăng 51%; Microsoft Mobile đạt 29.701 tỷ đồng, tăng 31,89%. Hạ tầng công nghiệp là nền tảng quan trọng với 33 khu công nghiệp diện tích 10.171 ha, lấp đầy 56,6% và 96 cụm công nghiệp, trong đó 66 cụm đã hoạt động. Bắc Ninh Quyết tâm hoàn thành 18/18 chỉ tiêu và đạt tăng trưởng 11,5% năm 2025 cho thấy tỉnh đang xây dựng nền tảng vững chắc hướng tới tầm nhìn 2045 trở thành trung tâm bán dẫn và đất hiếm chiến lược.
1. Bắc Ninh có cơ hội trở thành trung tâm bán dẫn tích hợp vào chuỗi cung ứng đất hiếm, bán dẫn toàn cầu
Bắc Ninh bước vào giai đoạn mới với cơ hội chuyển mình từ trung tâm điện tử sang lĩnh vực bán dẫn với nền tảng công nghiệp vững chắc qua hai thập niên phát triển. Không chỉ sở hữu quy mô sản xuất lớn, Bắc Ninh đã hình thành một hệ sinh thái công nghiệp có chiều sâu, bao gồm vốn vật chất, vốn nhân lực, mạng lưới logistics và mô hình quản trị hành chính linh hoạt, tạo ra môi trường đầu tư ổn định, biến Bắc Ninh thành nơi hội tụ đầy đủ điều kiện để đón nhận làn sóng đầu tư công nghệ cao, khi ngành bán dẫn toàn cầu đang tái cấu trúc chuỗi cung ứng. Bắc Ninh không phải khởi đầu từ con số không mà tiến vào lĩnh vực mới với tư thế của một cực công nghiệp trọng yếu của Việt Nam.
Sự hiện diện của những tập đoàn công nghệ toàn cầu tại Bắc Ninh đã tạo nên động lực lan tỏa mạnh mẽ. Tổ hợp Samsung Electronics tại Khu công nghiệp Yên Phong 1 với mức đầu tư 2,5 tỷ USD trở thành hạt nhân dẫn dắt, biến tỉnh thành trung tâm sản xuất điện thoại thông minh toàn cầu với công suất 11 triệu thiết bị mỗi tháng. Từ điểm neo Samsung, hàng trăm doanh nghiệp vệ tinh kéo theo, tạo thành chuỗi cung ứng phức hợp và gia tăng năng lực cạnh tranh khu vực. Những tên tuổi như Foxconn, Canon, Goertek Vina góp phần củng cố hệ sinh thái công nghiệp điện tử, mở rộng từ máy tính, máy in, thiết bị thực tế ảo cho tới drone. Sản xuất điện tử chiếm hơn 79% tổng giá trị công nghiệp toàn tỉnh, đưa Bắc Ninh lên vị trí xuất khẩu hàng đầu cả nước, vượt TP. Hồ Chí Minh.
Hệ thống hạ tầng công nghiệp Bắc Ninh đạt trình độ hàng đầu với 16 khu công nghiệp lớn, thu hút hơn 2.000 dự án, tỷ lệ lấp đầy cao và đang được nâng cấp để đáp ứng sản xuất công nghệ thế hệ mới. Khu công nghiệp Yên Phong 1 đi tiên phong khi được phủ sóng 5G, tạo nền tảng cho ứng dụng chuyển đổi số và công nghệ 4.0 trong sản xuất bán dẫn. Lợi thế vị trí gần Hà Nội giúp tiếp cận nguồn nhân lực chất lượng cao từ các trường đại học hàng đầu. Sự hợp nhất hành chính với Bắc Giang tạo thành hành lang công nghệ cao phía Bắc, mở rộng vùng kinh tế tích hợp và gia tăng sức hút cho các dự án chiến lược dài hạn.
Năng lực thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài của Bắc Ninh tạo tiền đề cho bước chuyển sang lĩnh vực bán dẫn. Năm 2024, tỉnh dẫn đầu cả nước với 5,12 tỷ USD, tiếp tục duy trì vị trí số một với với 4,68 tỷ USD trong tám tháng đầu 2025. Dòng vốn này không chỉ gia tăng về lượng mà quan trọng hơn là thay đổi về chất, thể hiện rõ xu hướng dịch chuyển từ lắp ráp điện tử sang chế biến tinh vi hơn trong chuỗi giá trị bán dẫn, cho thấy Bắc Ninh đang bước vào giai đoạn hội nhập công nghệ cao với định hướng cụ thể.
Amkor Technology, tập đoàn hàng đầu thế giới trong lĩnh vực đóng gói và kiểm thử bán dẫn đầu tư 1,6 tỷ USD. Nhà máy tại Yên Phong II-C có diện tích phòng sạch 200.000 m², quy mô lớn nhất toàn cầu của Amkor, cung cấp giải pháp trọn gói từ thiết kế đến kiểm định điện cho khách hàng quốc tế. Dây chuyền sản xuất khởi động từ năm 2025 với định hướng tập trung vào phân khúc giá trị cao như Advanced System in Package và bộ nhớ, đặt mục tiêu sản xuất 3,6 tỷ đơn vị mỗi năm vào 2035, mang ý nghĩa chiến lược, tạo trụ cột vững chắc trong phân khúc lắp ráp, kiểm thử và đóng gói bán dẫn (Assembly, Test và Packaging ATP).
Sóng đầu tư bán dẫn tại Bắc Ninh được bổ sung bằng các dự án hỗ trợ quan trọng. Victory Giant Technology từ Trung Quốc xây dựng nhà máy 800 triệu USD tại VSIP Bắc Ninh 2 chuyên sản xuất bảng mạch in đa lớp độ chính xác cao, yếu tố then chốt cho đóng gói bán dẫn. Nhà máy hướng tới phục vụ thị trường AI, điện tử ô tô và viễn thông 5G, dự kiến hoạt động giữa 2025. Kine SIC Semi của Mỹ công bố kế hoạch xây dựng nhà máy sản xuất chip bán dẫn trị giá 200 triệu USD, mở ra bước đi đầu tiên tiến tới chế tạo miếng cách nhiệt wafer. Hana Micron và Micro Commercial Components đã đặt nền móng ban đầu, tạo dựng uy tín cho Bắc Ninh trong lĩnh vực mới.
Đầu tư vào mảng lắp ráp, kiểm thử và đóng gói bán dẫn ATP và in bản mạch (Printed Circuit Board, PCB) cao cấp phản ánh thành công của chiến lược thu hút vốn. Song, chính sự thành công này tạo ra lực hút khiến hệ sinh thái dễ bị khóa chặt trong các khâu hạ nguồn. ATP đem lại giá trị đáng kể nhưng không tự động mở rộng sang các hoạt động thượng nguồn như thiết kế vi mạch, chế tạo wafer hay nghiên cứu vật liệu tiên tiến. Nếu không có định hướng rõ ràng, Bắc Ninh có thể trở thành trung tâm lắp ráp cho linh kiện nhập khẩu mà bỏ lỡ cơ hội nâng tầm giá trị. Để phá vỡ thế giới hạn này, cần có chiến lược mạnh mẽ tận dụng nền tảng ATP như thị trường đảm bảo cho năng lực thượng nguồn trong nước.
Tương lai bán dẫn Bắc Ninh phụ thuộc vào khả năng tạo ra bước nhảy từ công đoạn lắp ráp sang chuỗi giá trị toàn diện. Kế hoạch phát triển cần tập trung bồi dưỡng nhân lực chuyên sâu, hình thành trung tâm nghiên cứu thiết kế vi mạch, xây dựng chính sách khuyến khích đổi mới sáng tạo và hỗ trợ doanh nghiệp công nghệ cao. Các dự án như Kine SIC Semi phải được ưu tiên thúc đẩy, tạo tiền đề hình thành năng lực chế tạo lõi. Bắc Ninh cần tận dụng vị trí địa chiến lược trong chuỗi cung ứng toàn cầu, liên kết chặt chẽ với thị trường quốc tế để bảo đảm đầu ra và thu hút các đối tác chiến lược.
Hoàn thiện chính sách và tận dụng triệt để các nguồn lực hiện có, Bắc Ninh hoàn toàn có thể trở thành biểu tượng chuyển đổi thành công của Việt Nam trong lĩnh vực công nghệ cao. Con đường từ trung tâm điện tử đến trung tâm bán dẫn không chỉ nâng vị thế kinh tế địa phương mà còn góp phần đưa Việt Nam tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị công nghệ toàn cầu. Đây là cơ hội lịch sử định hình vai trò chiến lược của Bắc Ninh trong bản đồ công nghệ thế giới.
2. Kết nối số với Hàn Quốc và Tiểu vùng sông Mekong
Bắc Ninh đang bước vào giai đoạn chiến lược mới, nền tảng công nghiệp điện tử được hình thành suốt hai thập niên qua trở thành bệ phóng cho tham vọng phát triển bán dẫn và chuỗi cung ứng khoáng sản quan trọng. Trọng tâm nằm ở khả năng kết nối số toàn diện, gắn liền với xu thế hội nhập khu vực và toàn cầu. Triển khai thành công mạng 5G tại Khu công nghiệp Yên Phong 1 là bước khởi đầu, cho thấy tỉnh có thể đóng vai trò hạt nhân trong xây dựng hạ tầng số phục vụ sản xuất thông minh. Nhiệm vụ đặt ra là mở rộng băng thông tốc độ cao, độ trễ thấp tới toàn bộ khu công nghiệp, đồng thời thiết lập hệ thống cáp quang dự phòng bảo đảm hoạt động ổn định. Hạ tầng số này không chỉ phục vụ sản xuất địa phương mà cần được tích hợp vào các sáng kiến kinh tế số tiểu vùng sông Mekong, giúp Bắc Ninh trở thành cầu nối dữ liệu với các trung tâm công nghiệp lân cận, tạo nên chuỗi cung ứng liền mạch và gia tăng sức cạnh tranh.
Liên kết tiểu vùng mở ra cơ hội để Bắc Ninh trở thành cửa ngõ kết nối giữa Việt Nam và các nền kinh tế sông Mekong trong lĩnh vực công nghệ cao. Campuchia, Lào, Myanmar và Thái Lan đang từng bước xây dựng hạ tầng số cùng với kinh nghiệm đi trước của Hàn Quốc thúc đẩy trung tâm công nghiệp như Bắc Ninh có thể đóng vai trò chia sẻ kinh nghiệm, thu hút công nghệ, đồng thời cung cấp dịch vụ sản xuất dựa trên nền tảng công nghệ 4.0. Kết nối số với Hàn Quốc và Tiểu vùng sông Mekong tạo ra mạng lưới khu vực, nơi dữ liệu, chuỗi cung ứng linh kiện và nguồn nhân lực có thể dịch chuyển nhanh chóng, giảm chi phí giao dịch và gia tăng hiệu quả sản xuất. Việt Nam không chỉ là một điểm đến đầu tư riêng lẻ mà dần định vị như trung tâm kết nối của cả tiểu vùng, nơi công nghệ và dữ liệu được luân chuyển liên tục.
Quan hệ hợp tác với Hàn Quốc bổ sung chiều sâu chiến lược cho kế hoạch phát triển Bắc Ninh. Thỏa thuận thành lập Trung tâm Chuỗi cung ứng Khoáng sản Quan trọng giữa hai nước không dừng lại ở khai thác tài nguyên mà nhấn mạnh vào việc ghép nối thế mạnh: Việt Nam đóng vai trò nền tảng tài nguyên, Hàn Quốc cung cấp công nghệ chế biến tiên tiến. Mô hình này mở ra khả năng Bắc Ninh trở thành điểm đặt cơ sở liên doanh, nơi công nghệ được chuyển giao và nội địa hóa. Hàn Quốc đã chứng minh thành công trong việc xây dựng ngành bán dẫn nhờ chính sách hỗ trợ mạnh mẽ và hệ sinh thái R&D bền chặt, do đó mối hợp tác này có thể mang lại cho Bắc Ninh nguồn tri thức quan trọng để bứt phá.
Lợi ích từ hợp tác quốc tế mở ra quan hệ đa phương với các đối tác như Mỹ, Canada, EU, Nhật Bản, Australia đều đang quan tâm tới việc đa dạng hóa chuỗi cung ứng đất hiếm và linh kiện bán dẫn ngoài Trung Quốc. Mỹ đã ký biên bản ghi nhớ với Việt Nam để hỗ trợ định lượng nguồn tài nguyên đất hiếm, tạo tiền đề cho các dự án đầu tư chế biến. Nhật Bản với chiến lược an ninh kinh tế cũng gia tăng sự hiện diện, trong khi Australia triển khai mô hình liên kết giữa công ty khai khoáng và nhà máy vật liệu tiên tiến. Tất cả đều mở ra cơ hội cho Bắc Ninh trở thành điểm hội tụ, nơi dòng vốn, công nghệ và tài nguyên giao thoa.
Yếu tố quyết định vẫn nằm ở khả năng tạo gói ưu đãi đặc biệt vượt trội so với các điểm đến cạnh tranh. Bắc Ninh cần phối hợp cùng trung ương thiết kế khung chính sách tài khóa và pháp lý đủ sức hấp dẫn, không chỉ dừng ở miễn giảm thuế thông thường. Một gói “Công nghệ cao chiến lược” phải được xây dựng dựa trên mô hình của Malaysia và Hàn Quốc, bao gồm miễn thuế thu nhập doanh nghiệp 10 đến 15 năm cho các dự án then chốt trong phân tách đất hiếm, luyện kim, sản xuất nam châm và đóng gói bán dẫn. Cần có ưu đãi khấu trừ 100% chi phí đầu tư trong giai đoạn đầu, cho phép chuyển tiếp vô thời hạn, phù hợp với đặc thù vốn lớn và chu kỳ thu hồi dài.
Để thúc đẩy đổi mới sáng tạo, mức ưu đãi thuế R&D có thể đạt tới 50%, tạo động lực cho doanh nghiệp quốc tế đưa hoạt động nghiên cứu vào Việt Nam. Hỗ trợ về đất đai và vốn cần đi kèm, như cho thuê dài hạn từ 50 đến 70 năm với chi phí thấp tại các khu công nghệ cao, đồng thời thành lập quỹ hỗ trợ đầu tư hạ tầng với lãi suất ưu đãi. Chính sách này không chỉ giảm rào cản tài chính mà còn giúp Bắc Ninh trở thành điểm đến cạnh tranh với các trung tâm khu vực.
Cải cách hành chính giữ vai trò then chốt. Một cơ chế “kênh xanh” cần được thiết lập dưới sự giám sát trực tiếp của Ủy ban Nhân dân tỉnh, chuyên trách cho các dự án công nghệ chiến lược, có thẩm quyền phê duyệt nhanh toàn bộ giấy phép từ đầu tư, môi trường, xây dựng đến vận hành. Mục tiêu là rút ngắn hơn mức cam kết hiện tại, mang đến tốc độ triển khai vượt trội cho nhà đầu tư, tạo lợi thế so sánh rõ ràng so với các quốc gia khác.
Khi kết nối số được mở rộng đồng bộ và chính sách ưu đãi đủ mạnh, Bắc Ninh không chỉ duy trì vị trí trung tâm công nghiệp điện tử của Việt Nam mà còn có thể bước vào giai đoạn mới với vai trò trung tâm bán dẫn và vật liệu chiến lược của khu vực. Sự kết hợp giữa nền tảng công nghiệp hiện hữu, quan hệ hợp tác quốc tế sâu rộng, cùng chính sách đổi mới sáng tạo có định hướng sẽ đưa tỉnh trở thành cầu nối giữa tiểu vùng sông Mekong và các trung tâm công nghệ Đông Á như Hàn Quốc. Hành trình này không chỉ mang lại lợi ích kinh tế cho địa phương mà còn định hình lại vai trò của Việt Nam trong chuỗi cung ứng toàn cầu./.