Hội thảo có sự tham gia của các nhà nghiên cứu, nhà hoạch định chính sách và giảng viên đến từ các trường đại học, viện nghiên cứu; chuyên gia, cán bộ quản lý Nhà nước trong lĩnh vực công nghiệp; đại diện một số doanh nghiệp công nghiệp, các tổ chức, hiệp hội công nghiệp; cùng giảng viên, sinh viên của Đại học Kinh tế Quốc dân.
Phát biểu khai mạc, PGS.TS Bùi Đức Thọ - Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch Hội đồng Đại học Kinh tế Quốc dân cho biết, hội thảo là dịp để các nhà khoa học, nhà quản lý trao đổi, chia sẻ kết quả nghiên cứu, kinh nghiệm thực tiễn, qua đó góp phần cung cấp cơ sở khoa học cho phân tích, đánh giá thực trạng và đề xuất định hướng, chính sách phát triển công nghiệp bền vững ở Việt Nam trong giai đoạn tới.
“Ban tổ chức đã tuyển chọn và biên tập 32 bài viết của các nhà khoa học đến từ nhiều trường đại học, học viện và viện nghiên cứu trên cả nước. Các tham luận đã đề xuất nhiều kiến nghị và giải pháp có giá trị khoa học và thực tiễn. Tôi tin rằng, những ý kiến đóng góp tại Hội thảo hôm nay sẽ góp phần hoàn thiện cơ sở lý luận và kinh nghiệm thực tiễn cho phát triển công nghiệp quốc gia bền vững ở Việt Nam”, PGS.TS Bùi Đức Thọ khẳng định.
Trong tham luận với chủ đề “Phát triển công nghiệp quốc gia bền vững: Lý luận và gợi mở hướng nghiên cứu tại Việt Nam”, PGS.TS Nguyễn Thừa Lộc (Đại học Kinh tế Quốc dân) đã tiếp cận vấn đề phát triển công nghiệp quốc gia bền vững dựa trên 3 trụ cột chính: kinh tế, xã hội và môi trường. Trên cơ sở tổng hợp các luận điểm lý luận trong nước và quốc tế, tham luận làm rõ nội dung cốt lõi của từng trụ cột: nâng cao năng lực công nghiệp và giá trị gia tăng (trụ cột kinh tế); phát triển nguồn nhân lực, việc làm, thu nhập và phúc lợi (trụ cột xã hội); giảm thiểu ô nhiễm, ứng phó biến đổi khí hậu và thúc đẩy công nghiệp xanh, tuần hoàn (trụ cột môi trường).
Từ cách tiếp cận đó, tham luận đề xuất khung phân tích nội dung làm cơ sở cho việc xây dựng hệ thống tiêu chí đánh giá, phục vụ đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp phát triển công nghiệp quốc gia bền vững trong giai đoạn tiếp theo. Đồng thời, gợi mở một số hướng nghiên cứu có thể triển khai, nhấn mạnh nhu cầu tích hợp đồng bộ 3 trụ cột kinh tế - xã hội - môi trường vào chiến lược và chính sách công nghiệp giai đoạn 2026-2045, nhằm bảo đảm phát triển bền vững, thích ứng hiệu quả với xu thế toàn cầu hóa và chuyển đổi xanh.
Tại Hội thảo, PGS.TS Trần Trọng Nguyên và TS Hồ Công Hòa (Học viện Chính sách và Phát triển) đã trình bày nghiên cứu tập trung phân tích cơ sở lý luận và kinh nghiệm quốc tế về tổ chức không gian công nghiệp trong bối cảnh phát triển bền vững. Trên cơ sở tổng hợp các lý thuyết kinh điển và hiện đại, nhóm tác giả chỉ ra xu hướng chuyển dịch từ mô hình công nghiệp dựa trên lợi thế chi phí sang mô hình chú trọng hợp tác, đổi mới và tích hợp yếu tố xã hội - môi trường.
Kinh nghiệm của các quốc gia tiên tiến như Hàn Quốc, Nhật Bản và nhiều nước châu Âu cho thấy tầm quan trọng của quy hoạch đa tầng, phát triển theo lợi thế vùng, thúc đẩy khu công nghiệp sinh thái, cũng như tăng cường liên kết giữa công nghiệp với không gian đô thị và đời sống xã hội. Từ những phân tích trên, nghiên cứu rút ra các bài học kinh nghiệm và đề xuất giải pháp tổ chức không gian công nghiệp phù hợp với điều kiện Việt Nam, hướng tới mục tiêu phát triển công nghiệp bền vững. Các khuyến nghị này có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao năng lực cạnh tranh, thúc đẩy tăng trưởng xanh và hiện đại hóa nền kinh tế trong giai đoạn tới.
Quá trình phát triển công nghiệp của một quốc gia luôn đi kèm những thách thức về ô nhiễm môi trường, cạn kiệt tài nguyên, biến đổi khí hậu và những tác động tiêu cực đến xã hội… Trong bối cảnh tài nguyên thiên nhiên suy giảm, môi trường suy thoái, phát triển công nghiệp quốc gia bền vững đã trở thành mục tiêu mà các quốc gia mong muốn đạt được.
Theo TS. Đặng Thị Kim Thoa, GS.TS Nguyễn Kế Tuấn (Đại học Kinh tế Quốc dân) trong tham luận “Các nhân tố ảnh hưởng đến phát triển công nghiệp quốc gia bền vững”, phát triển công nghiệp quốc gia bền vững là quá trình phát triển sản xuất và tiêu thụ các sản phẩm công nghiệp theo cách đáp ứng nhu cầu hiện tại mà không làm tổn hại đến khả năng đáp ứng nhu cầu của các thế hệ tương lai. Nói cách khác, đó là việc phát triển công nghiệp quốc gia một cách cân bằng, bảo đảm hài hòa giữa tăng trưởng kinh tế, tiến bộ xã hội và bảo vệ môi trường.
Việc hoạch định và thực thi chiến lược phát triển công nghiệp quốc gia bền vững đòi hỏi phải phân tích, đánh giá tác động thuận, nghịch của nhiều nhân tố khác nhau. Bài tham luận tập trung phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến phát triển công nghiệp quốc gia bền vững như: Các nguồn lực và lợi thế so sánh của đất nước; Trình độ phát triển khoa học và công nghệ; Toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế; Thị trường công nghiệp; Vai trò của Nhà nước.
Tại Hội thảo, TS Vương Đình Thanh - Trung tâm Khuyến công và Tư vấn phát triển công nghiệp, Sở Công Thương thành phố Hà Nội nhấn mạnh, phát triển các ngành công nghiệp chủ lực, trọng điểm có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong tiến trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Trong bối cảnh nguồn lực còn hạn chế, việc xác định đúng các lĩnh vực ưu tiên và sử dụng hiệu quả nguồn lực được xem là điều kiện tiên quyết để tạo động lực và lan tỏa phát triển cho toàn bộ nền kinh tế.
Theo ông, Nghị quyết Hội nghị Trung ương 6 khóa XIII đã khẳng định yêu cầu phát triển có trọng tâm, trọng điểm, tập trung vào các ngành công nghiệp nền tảng, công nghiệp ưu tiên và công nghiệp mũi nhọn, nhằm hình thành các cực tăng trưởng công nghiệp bền vững. Bài tham luận phân tích kinh nghiệm của Hoa Kỳ, Nhật Bản và Hàn Quốc trong phát triển các ngành công nghiệp chủ lực, đặc biệt là về định hướng chiến lược, chính sách hỗ trợ của Nhà nước và cách thức gắn kết doanh nghiệp với chuỗi cung ứng toàn cầu. Từ đó, ông rút ra một số bài học cho Việt Nam như: hoàn thiện hành lang pháp lý cho phát triển công nghiệp chủ lực, trọng điểm; phát huy vai trò dẫn dắt của Nhà nước trong định hướng và hỗ trợ ngành; lựa chọn ngành công nghiệp phù hợp với từng giai đoạn công nghiệp hóa - hiện đại hóa; và gắn phát triển công nghiệp với xu hướng toàn cầu nhằm nâng cao khả năng tham gia vào chuỗi giá trị quốc tế.
Hội thảo “Cơ sở lý luận và kinh nghiệm quốc tế về phát triển công nghiệp quốc gia bền vững” đã thực sự trở thành diễn đàn học thuật uy tín, quy tụ trí tuệ và tâm huyết của các nhà khoa học, nhà quản lý và doanh nghiệp, đóng góp nhiều luận cứ và giải pháp giá trị cho mục tiêu phát triển công nghiệp quốc gia bền vững trong giai đoạn mới. Với những tham luận sâu sắc và góc nhìn đa chiều, hội thảo đã góp phần làm rõ cơ sở lý luận, tổng kết kinh nghiệm quốc tế và đề xuất nhiều giải pháp thực tiễn, khẳng định vai trò của Đại học Kinh tế Quốc dân trong nghiên cứu và định hướng chính sách phát triển công nghiệp bền vững ở Việt Nam./.