Tuy nhiên, để kinh tế nhà nước (KTNN) thực sự giữ vai trò chủ đạo thì thực tiễn đòi hỏi phải tiếp tục đẩy mạnh cơ cấu lại DNNN, đổi mới cơ chế để DNNN huy động và sử dụng hiệu quả các nguồn lực tài chính...
Trước thực tiễn đó, Báo Điện tử TNVN, Đài Tiếng nói Việt Nam (VOV) phối hợp với các cơ quan nghiên cứu, tổ chức chuyên môn, các doanh nghiệp… tổ chức Diễn đàn "Doanh nghiệp Nhà nước: Nâng cao năng lực cạnh tranh và vai trò dẫn dắt" vào sáng ngày 20/11.
Với sự tham dự của hơn 200 đại biểu, bao gồm đại diện lãnh đạo các bộ, ban, ngành, viện nghiên cứu, trường đại học, cùng đại diện các doanh nghiệp Nhà nước (DNNN), tổng công ty, cơ quan truyền thông…, Diễn đàn "Doanh nghiệp Nhà nước: Nâng cao năng lực cạnh tranh và vai trò dẫn dắt" đã phân tích những cơ hội và thách thức hiện nay, đồng thời đề xuất những giải pháp cụ thể nhằm giúp DNNN thật sự trở thành động lực dẫn dắt, kiến tạo và lan tỏa phát triển trong nền kinh tế thị trường định hướng XHCN.
Phát biểu khai mạc Diễn đàn, ông Đỗ Tiến Sỹ - Tổng Giám đốc Đài Tiếng nói Việt Nam (VOV) cho biết, trong những năm gần đây, khu vực DNNN đã không ngừng nâng cao hiệu quả hoạt động, tái cơ cấu tổ chức, đổi mới quản trị và đẩy mạnh chuyển đổi số...
Theo báo cáo của Chính phủ, đến cuối năm 2024 Việt Nam có 847 doanh nghiệp có vốn góp của Nhà nước. Trong đó, báo cáo về tình hình tài chính và kết quả hoạt động sản xuất, kinh doanh năm 2024 của 819 doanh nghiệp (bao gồm 677 DNNN và 142 doanh nghiệp có vốn góp của Nhà nước).
Tính đến cuối năm 2024, các DNNN quản lý tổng tài sản trên 4,3 triệu tỷ đồng, vốn đầu tư nhà nước hơn 1,78 triệu tỷ đồng, tạo việc làm cho hơn 1 triệu lao động; Lợi nhuận trước thuế đạt 256 nghìn tỷ đồng tỷ đồng, tăng 18% so với năm 2023, trong đó khối các Tập đoàn, Tổng công ty, Công ty mẹ-con là 225 nghìn tỷ đồng, chiếm 90% lợi nhuận trước thuế của các DNNN. Tỷ suất lợi nhuận trước thuế/Vốn chủ sở hữu bình quân chung của các doanh nghiệp năm 2024 là 13%. Tỷ suất lợi nhuận trước thuế/ tổng tài sản bình quân chung là 6%.
Tuy nhiên, tại Diễn đàn, các đại biểu cũng nhìn nhận một cách thẳng thắn rằng, hiệu quả hoạt động và sức cạnh tranh của khu vực DNNN vẫn chưa tương xứng với nguồn lực đang nắm giữ. Không ít doanh nghiệp vẫn còn hạn chế trong đổi mới quản trị, chậm chuyển đổi số, thiếu cơ chế khuyến khích sáng tạo và chia sẻ lợi ích gắn với trách nhiệm. Trong khi đó, bối cảnh cạnh tranh toàn cầu, sự chuyển đổi mạnh mẽ về công nghệ, xu thế phát triển xanh, kinh tế tuần hoàn, kinh tế tri thức và cách mạng công nghiệp 4.0… đòi hỏi DNNN phải đổi mới toàn diện và sâu rộng hơn nữa.
Theo ông Nguyễn Tất Thái - Phó Vụ trưởng Vụ Dự báo, thống kê - ổn định tiền tệ, tài chính (NHNN), cần tiếp tục đẩy nhanh cơ cấu lại và cải cách quản lý DNNN, thực hiện một cách đồng bộ đổi mới mô hình với giải pháp đổi mới cơ chế quản lý và giám sát, quản trị DN theo chuẩn mực kinh tế thị trường và thông lệ quốc tế. Cần phân định rõ chính sách về quản lý vốn nhà nước đầu tư tại DNNN: Quản lý nhà nước đối với mọi loại hình doanh nghiệp trong nền kinh tế; Quản lý theo chức năng đại diện chủ sở hữu vốn của Nhà nước; Quản trị của doanh nghiệp.
Bà Nguyễn Thu Thủy – Phó Cục trưởng, Cục Phát triển Doanh nghiệp Nhà nước (Bộ Tài chính) nhấn mạnh, nguồn lực về vốn, tài sản của DNNN chưa được khơi thông do quy định về phân công, phân cấp thẩm quyền quyết định đầu tư chưa trao quyền tự chủ cho doanh nghiệp đối với các quyết định đầu tư lớn, các quyết định mang tính rủi ro.
“Việc đầu tư trở lại của Nhà nước cho doanh nghiệp còn hạn chế và chưa kịp thời do phạm vi đầu tư vốn bị bó hẹp, trình tự, thủ tục còn rườm rà, phức tạp. Việc không thực hiện các dự án đầu tư mới dẫn đến năng lực và khả năng cạnh tranh không theo kịp xu hướng phát triển nói chung, không cạnh tranh được với các doanh nghiệp trong cùng lĩnh vực tại khu vực và quốc tế; từ đó đóng góp vào phát triển kinh tế - xã hội trong một số ngành, lĩnh vực chưa đạt yêu cầu đặt ra”, bà Nguyễn Thu Thủy cho biết.
Điều phối Diễn đàn, TS. Võ Trí Thành - Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chiến lược Thương hiệu và Cạnh tranh cho rằng, xu hướng hiện nay không chỉ là tăng trưởng mà còn là phát triển bền vững, phát triển xanh, bao trùm và sáng tạo. Bên cạnh đó, Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân, xác định động lực quan trọng thúc đẩy tăng trưởng. Song vẫn khẳng định là kinh tế Nhà nước giữ vai trò chủ đạo, vai trò nòng cốt và dẫn dắt.
Theo TS. Võ Trí Thành, tính dẫn dắt thể hiện ở chính sách kinh tế vĩ mô của Bộ Tài chính, của Ngân hàng Nhà nước và chính sách tiền tệ, tài khóa để đảm bảo ổn định kinh tế vĩ mô. Bên cạnh đó, một số lĩnh vực thiết yếu, những lĩnh vực hạ tầng quan trọng, những lĩnh vực hiện tư nhân chưa thể đảm nhận thì Nhà nước vẫn giữ vai trò cốt lõi. Có thể thấy, khu vực Nhà nước và khu vực tư nhân đều tham gia vào các chuỗi cung ứng và chuỗi giá trị nâng dần giá trị gia tăng, thúc đẩy tăng trưởng.