Hội thảo tập trung làm rõ vai trò của đội ngũ trí thức trong bối cảnh mới, đặc biệt là nữ trí thức và lực lượng trí thức trẻ đang hoạt động trong các doanh nghiệp vừa và nhỏ những nhân tố quan trọng trong tiến trình chuyển đổi số và thúc đẩy đổi mới sáng tạo.
Tham dự sự kiện có GS.TS Lê Thị Hợp, Chủ tịch Hội Nữ trí thức Việt Nam; PGS.TS Phạm Quang Thao, Phó Chủ tịch LHHVN; TS. Lê Công Lương, Phó Tổng thư ký LHHVN; cùng đại diện các hội thành viên, các tổ chức khoa học và công nghệ trực thuộc và đông đảo nữ trí thức đến từ nhiều lĩnh vực.
Phát biểu khai mạc Hội thảo TS. Lê Công Lương nhấn mạnh ý nghĩa của việc LHHVN phối hợp cùng Hội Nữ trí thức Việt Nam tổ chức hội thảo “Phát huy vai trò đội ngũ trí thức KH&CN trong đột phá phát triển KH-CN-ĐMST”. Ông cho rằng chưa bao giờ khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số được quan tâm như hiện nay, đồng thời chưa bao giờ đội ngũ trí thức được kỳ vọng nhiều đến thế.
Theo TS. Lương, với chức năng và vị trí đặc thù, đội ngũ trí thức và các hội trí thức giữ vai trò hết sức quan trọng trong quá trình phát triển đất nước. LHHVN là tổ chức chính trị – xã hội của trí thức KH&CN, trong khi Hội Nữ trí thức Việt Nam là một lực lượng có mặt ở hầu hết các lĩnh vực kinh tế – xã hội, góp phần đáng kể vào nhiệm vụ chung của cộng đồng trí thức. Vì vậy, hội thảo lần này được kỳ vọng sẽ đánh giá một cách đầy đủ thực trạng, điểm mạnh, điểm yếu, khó khăn và thách thức mà lực lượng trí thức đang đối diện.
Ông nhấn mạnh việc đề xuất giải pháp để hiện thực hóa Nghị quyết 57, cũng như góp phần triển khai Luật KH&CN và Đổi mới sáng tạo 2025, là nhiệm vụ quan trọng của cộng đồng trí thức. TS. Lương bày tỏ tin tưởng rằng với tâm huyết và trí tuệ của các đại biểu, hội thảo sẽ đưa ra nhiều kiến nghị giá trị.
Dẫn lại nhận định của Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng, TS. Lê Công Lương cho biết đổi mới sáng tạo, khoa học công nghệ và chuyển đổi số có thể đóng góp tới 5% tăng trưởng GDP – trong đó khoa học công nghệ chiếm 1%, đổi mới sáng tạo 3% và chuyển đổi số 1%. Đây là động lực mạnh mẽ để đội ngũ trí thức, các nhà khoa học và chuyên gia tiếp tục nỗ lực nghiên cứu, sáng tạo và đề xuất giải pháp giúp biến mục tiêu phát triển thành hiện thực.
Các tham luận đã mang đến góc nhìn đa chiều về đóng góp của nữ trí thức trong nghiên cứu khoa học, khởi nghiệp đổi mới sáng tạo và hoạt động tư vấn phản biện chính sách. Đây cũng là minh chứng cho sự trưởng thành của lực lượng nữ trí thức những người đang ngày càng khẳng định vị thế trong đời sống khoa học và trong tiến trình phát triển chung của đất nước.
Hội thảo nhận được 14 tham luận gửi về, trong đó nhiều tham luận được đánh giá cao về chất lượng. Sáu tham luận được lựa chọn trình bày trực tiếp tại hội thảo, đến từ Viện Đào tạo, Bồi dưỡng cán bộ và Nghiên cứu khoa học MTTQ Việt Nam; Ban Tư vấn – Phản biện của LHHVN; Quỹ Đổi mới công nghệ quốc gia (Bộ KH&CN) cùng các chuyên gia ở nhiều lĩnh vực.
Các tham luận tập trung phân tích những vấn đề trọng tâm như vai trò của trí thức trong hoạt động tư vấn phản biện chính sách khoa học công nghệ; vị trí của đội ngũ trí thức trong các doanh nghiệp vừa và nhỏ; các giải pháp đột phá nhằm liên kết nguồn lực KH&CN quốc gia; cũng như yêu cầu xây dựng hạ tầng dữ liệu và cơ chế định danh số cho đội ngũ trí thức trong bối cảnh chuyển đổi số.
TS. Đặng Vũ Cảnh Linh nêu vấn đề về lực lượng trí thức trẻ trong các doanh nghiệp vừa và nhỏ (SMEs), đồng thời đưa ra những con số đáng suy nghĩ: SMEs hiện chiếm tới 98% tổng số doanh nghiệp tại Việt Nam, sử dụng 36,1% lực lượng lao động nhưng chỉ đóng góp khoảng 40% GDP. Theo ông, đây là một bất cập lớn cần được quan tâm giải quyết.
Một trong những nguyên nhân quan trọng, theo TS. Cảnh Linh, là sự thiếu hụt nhân lực khoa học công nghệ chất lượng cao trong khu vực doanh nghiệp, cùng với mức độ ứng dụng khoa học công nghệ còn thấp. Nhiều doanh nghiệp vẫn chủ yếu dựa vào lao động phổ thông, trong khi lực lượng trí thức trẻ – dù đông đảo, được đào tạo bài bản và có năng lực lại phần lớn làm việc trong các lĩnh vực dịch vụ, chưa có cơ hội phát huy ý tưởng hay năng lực đổi mới sáng tạo để phát triển doanh nghiệp.
Trong phần thảo luận, nhiều nhà khoa học đã chia sẻ quan điểm xoay quanh những vấn đề đặt ra từ hội thảo. TSKH Nghiêm Vũ Khải, nguyên Phó Chủ tịch Liên hiệp Hội Việt Nam, nhấn mạnh rằng điều khó nhất đối với đội ngũ trí thức hiện nay không chỉ nằm ở thu nhập mà chính là cơ hội phát triển nghề nghiệp. Theo ông, đất nước không thiếu tiềm năng, cơ chế cũng đã xác định khoa học và công nghệ là động lực then chốt, nhưng thử thách vẫn còn rất lớn. Ông cho rằng nhiệm vụ trước mắt là xây dựng và phát triển mạnh các tổ chức như Liên hiệp Hội Việt Nam hay Hội Nữ trí thức Việt Nam – những đơn vị có khả năng tập hợp trí thức rộng rãi. Muốn vậy, cần chủ động khai thác đa dạng nguồn lực cả về tài chính lẫn chất xám để hoạt động ngày càng hiệu quả.
Kết luận hội thảo, TS. Lê Công Lương cho biết Ban Tổ chức đã nhận được 14 tham luận, trong đó nhiều tham luận có chất lượng cao. Tại phiên làm việc, sáu tham luận được trình bày trực tiếp cùng bốn ý kiến trao đổi đã tạo nên một phiên thảo luận sôi nổi, toàn diện. Theo ông, hội thảo đã phác họa bức tranh rõ nét về đội ngũ trí thức Việt Nam hiện nay, đặc biệt là các hoạt động của đội ngũ nữ trí thức và Hội Nữ trí thức Việt Nam. Những ý kiến được chia sẻ phản ánh chân thực thực trạng của trí thức trong nhiều môi trường khác nhau: từ lực lượng trí thức nói chung, nữ trí thức trong hoạt động tư vấn phản biện, trí thức trong doanh nghiệp vừa và nhỏ, đến đội ngũ tại Hà Nội và vấn đề xây dựng cơ sở dữ liệu.
Bên cạnh việc nhận diện khó khăn và “điểm nghẽn”, hội thảo cũng chỉ ra nhiều kinh nghiệm và giải pháp để xây dựng nền tảng cơ sở dữ liệu phục vụ đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Ông Lương cho biết Liên hiệp Hội Việt Nam, cụ thể là Ban Tư vấn – Phản biện, đang triển khai đề tài nghiên cứu và xây dựng cổng dữ liệu điện tử của hệ thống LHHVN. Tuy nhiên, để hoàn thiện, rất cần sự tham gia và đóng góp tích cực của các hội thành viên và tổ chức trực thuộc./.