Trong bối cảnh di cư lao động gia tăng, gia đình hạt nhân ngày càng phổ biến, mô hình chăm sóc truyền thống dựa hoàn toàn vào gia đình đang chịu nhiều áp lực. Việc phát triển các mô hình chăm sóc tập trung với chi phí cao là một thách thức lớn đối với cả Nhà nước và người dân. Từ thực tiễn đó, chăm sóc dài hạn tích hợp cho người cao tuổi dựa vào cộng đồng, đặc biệt thông qua Câu lạc bộ Liên thế hệ tự giúp nhau là hướng đi phù hợp với điều kiện Việt Nam hiện nay. Mô hình vừa hiệu quả về chi phí, vừa đáp ứng mong muốn của phần lớn người cao tuổi được sống trong môi trường quen thuộc, gắn bó với gia đình và cộng đồng.
Phát biểu khai mạc Hội nghị, bà Trần Bích Thủy - Giám đốc Quốc gia Tổ chức HAI tại Việt Nam nhấn mạnh, Việt Nam đang bước vào giai đoạn già hóa dân số nhanh, trong khi mức thu nhập bình quân đầu người chưa cao. Hệ thống chính sách của Nhà nước đối với người cao tuổi ngày càng hoàn thiện, song đại đa số người cao tuổi khi suy giảm chức năng hoặc mất khả năng tự chăm sóc vẫn đang được chăm sóc chủ yếu tại gia đình.
Trong thời gian qua, với sự hỗ trợ của UNFPA và Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB), mô hình chăm sóc dài hạn tích hợp cho người cao tuổi thông qua Câu lạc bộ Liên thế hệ tự giúp nhau đã được triển khai thí điểm tại một số địa phương như: Thanh Hóa, Hòa Bình (cũ), sau đó mở rộng ra Hà Nội, Hưng Yên và Thừa Thiên Huế.
Quá trình triển khai cho thấy, mô hình phù hợp, có khả năng từng bước hình thành hệ thống chăm sóc dài hạn cho người cao tuổi dựa vào cộng đồng, gắn với các thiết chế sẵn có như trạm y tế, Hội Người cao tuổi, chính quyền địa phương và các tổ chức xã hội. Việc bắt đầu bằng mạng lưới tình nguyện viên, tận dụng cấu trúc cộng đồng hiện có được đánh giá là bước đi thực tế, khả thi trong điều kiện nguồn lực còn hạn chế.
Ông Trương Xuân Cừ - Phó Chủ tịch Thường trực Hội Người cao tuổi Việt Nam cho biết, hiện nay, người cao tuổi chiếm hơn 16% dân số với gần 17 triệu người. Tuổi thọ trung bình của người Việt Nam đã đạt gần 75 tuổi, nhưng tuổi thọ khỏe mạnh còn thấp, nhiều người cao tuổi phải sống chung với bệnh mạn tính, suy giảm chức năng trong những năm cuối đời. Nhu cầu được chăm sóc dài hạn, liên tục, phù hợp đang trở nên cấp thiết, đồng thời là một quyền cơ bản của người cao tuổi cần được bảo đảm.
Nhiều năm qua, mô hình Câu lạc bộ Liên thế hệ tự giúp nhau đã chứng minh hiệu quả trong việc phát huy tinh thần tương trợ, huy động sự tham gia của người cao tuổi, gia đình và cộng đồng. Đến nay, cả nước đã có hơn 9.000 Câu lạc bộ Liên thế hệ tự giúp nhau. Theo Quyết định 1648 của Thủ tướng Chính phủ, Hội Người cao tuổi Việt Nam được giao chủ trì việc nhân rộng mô hình, coi đây là nền tảng quan trọng để lồng ghép các nội dung chăm sóc dài hạn tích hợp cho người cao tuổi tại cộng đồng.
“Chăm sóc dài hạn tích hợp cho người cao tuổi thông qua Câu lạc bộ Liên thế hệ tự giúp nhau không phải là mô hình tách rời, mà là một cấu phần trong hệ sinh thái chăm sóc người cao tuổi tại cộng đồng, dưới sự lãnh đạo của cấp ủy, sự điều phối của chính quyền và sự phối hợp của các ngành, đoàn thể” - Phó Chủ tịch Trương Xuân Cừ nhấn mạnh.
Phát biểu tại Hội nghị, bà Phạm Thị Lan - Trưởng nhóm Dân số và Phát triển (UNFPA) đánh giá cao nỗ lực của Trung ương Hội Người cao tuổi Việt Nam trong việc phát triển và quản lý hiệu quả mô hình Câu lạc bộ Liên thế hệ tự giúp nhau, đặc biệt là việc trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án nhân rộng Câu lạc bộ Liên thế hệ tự giúp nhau đến năm 2035.
Theo UNFPA, quá trình thí điểm và nhân rộng trong năm 2025 đã mang lại những bằng chứng thực tiễn quan trọng về tính khả thi, hiệu quả của mô hình chăm sóc dài hạn tích hợp cho người cao tuổi tại cộng đồng. Đây là cơ sở để xây dựng kế hoạch phối hợp trong năm 2026 và Khung chương trình hợp tác quốc gia giai đoạn 2027 - 2031, hướng tới thích ứng hiệu quả với già hóa dân số.
Tại Hội nghị, các đại biểu đã có thời gian trao đổi, thảo luận về các vấn đề then chốt như: quản trị mô hình, phối hợp liên ngành, nhân lực, bảo đảm chất lượng và tài chính. Qua đó, các đại biểu đều đồng thuận cao về tính cần thiết và cấp bách của việc nhân rộng mô hình chăm sóc dài hạn tích hợp cho người cao tuổi dựa vào cộng đồng thông qua Câu lạc bộ Liên thế hệ tự giúp nhau.
Từ kết quả tham vấn, Hội Người cao tuổi Việt Nam xác định một số định hướng hành động trọng tâm gồm: Tiếp tục củng cố và nâng cao chất lượng Câu lạc bộ Liên thế hệ tự giúp nhau; tăng cường phối hợp với Bộ Y tế; tham gia góp ý sửa đổi Luật Người cao tuổi; nâng cao năng lực cho Hội các cấp và Ban Chủ nhiệm Câu lạc bộ; huy động nguồn lực bền vững từ các đối tác trong và ngoài nước./.