Mở rộng ranh giới

Nếu Thủ tướng Chính phủ cho phép các nhà đầu tư nước ngoài tham gia bán lẻ xăng dầu, thị trường xăng dầu trong nước sẽ chứng kiến sự thay đổi đáng kể cả về chất lượng lẫn số lượng trong thời gian tới.

Theo Dự thảo sửa đổi, bổ sung một số điều khoản vào Nghị định số 83/2014/NĐ-CP ngày 9/3/2014 về bán lẻ xăng dầu, ngoài một số doanh nghiệp không được phép chuyển nhượng cổ phần cho các nhà đầu tư nước ngoài, tất cả các doanh nghiệp xăng dầu sẽ có thể bán tới 35% cổ phần của họ cho các nước bên ngoài.

Nhiều cơ hội mới cho các nhà đầu tư nước ngoài trong ngành dầu khí. Ảnh pexel

Kinh doanh xăng dầu là hoạt động kinh doanh có điều kiện, doanh nghiệp trong nước tiếp tục giữ chi phối, những sửa đổi sắp tới cho phép thu hút thêm một phần vốn của nhà đầu tư nước ngoài vào lĩnh vực này”, ông Trần Duy Đông, Vụ trưởng Vụ Thị trường trong nước (Bộ Công thương) cho biết.

Từ trước đến nay, kinh doanh xăng dầu gần như là đặc quyền của các doanh nghiệp trong nước. Tỷ lệ các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài trong lĩnh vực rất thấp và đều có quy mô nhỏ lẻ. Một số ví dụ có thể kể ra như JX Nippon Oil & Enegry, Tập đoàn năng lượng số 1 của Nhật Bản cũng chỉ mới sở hữu khoảng 8% vốn tại Petrolimex…

Idemitsu Q8 (IQ8) – Công ty liên doanh giữa Kuwait International Petroleum của Kuwait và Idemitsu Kosan của Nhật Bản hiện là tên tuổi duy nhất trên thị trường hiện nay được cấp phép để gia nhập thị trường bán lẻ xăng dầu tại Việt Nam.

Trạm xăng dầu có 100% vốn đầu tư nước ngoài đầu tiên được Idemisu Q8 khai trương vào năm 2017 tại Khu công nghiệp Thăng Long Hà Nội. Đến nay, IQ8 đã có 4 trạm, gần đạt chỉ tiêu 5 trạm bán lẻ xăng dầu trong năm 2020.

Trước Idemitsu Kosan, Tập đoàn Total của Pháp đã có mặt tại thị trường bán lẻ xăng dầu Việt Nam từ những năm 1990 và họ hoạt động chủ yếu trong lĩnh vực khí hoá lỏng, dầu nhờn và xăng dầu. Tuy nhiên, hình thức vận hành của Total là nhượng quyền thương hiệu và sau gần 20 năm hoạt động, Total vẫn chưa có khả năngtrở thành đại lý bán lẻ xăng dầu tại Việt Nam.

Đại diện một doanh nghiệp FDI đã góp vốn trong một liên doanh thăm dò dầu khí tại Việt Nam thừa nhận rằng khó khăn trong tuân thủ điều kiện đầu tư, thủ tục hành chính cũng như nhiều thủ tục khác khiến cho các nhà đầu tư bên ngoài e ngại. Ngoài ra, thị trường dường như đã có sự phân chia mặc định nghiêng về mặt có lợi dành cho doanh nghiệp trong nước khiến sự góp mặt của các doanh nghiệp nước ngoài càng trở nên khó khăn hơn.

Xăng dầu có 8% vốn chủ sở hữu của các nhà đầu tư nước ngoài. Ảnh: xăngimex.com.vn

Mở rộng vùng cấm địa trong lĩnh vực kinh doanh bán lẻ xăng dầu tới các nhà đầu tư nước ngoài có thể làm tình hình thị trường thay đổi. JX Nippon Oil & Enegry đã thể hiện mong muốn tăng tỷ lệ sở hữu tại Petrolimex lên 20%. Idemisu Q8 từng nói về kế hoạch mở rộng nhanh hơn các trạm bán lẻ của mình. Trong phương án cổ phần hóa, PVOil cũng đặt mục tiêu tăng mức sở hữu cho nhà đầu tư nước ngoài lên đến con số 35%…

Sự xuất hiện của nhiều gương mặt mới

Trong thực tế, sau hơn 5 năm ban hành và triển khai, Nghị định số 83/2014/NĐ-CP là cơ sở pháp lý để Liên bộ Công thương – Tài chính điều hành thị trường xăng dầu trong nước, bảo đảm nguồn cung phục vụ sản xuất, tiêu dùng, góp phần kiểm soát lạm phát, tạo sự bình đẳng cho các doanh nghiệp thuộc mọi thành phần kinh tế. Tuy nhiên, tình hình có sự biến đổi nhiều hơn so với khi Nghị định được ban hành.

Đầu tiên, nguồn cung từ sản xuất trong nước chiếm khoảng 70-75% tổng nguồn cung nên công thức tính giá cơ sở dựa trên số liệu từ nguồn nhập khẩu không còn khả thi. Hơn nữa, khi Việt Nam tham gia các hiệp định thương mại tự do với các cam kết khác nhau về ưu đãi thuế quan dẫn đến thuế nhập khẩu xăng dầu từ các thị trường và khu vực khác nhau có sự chênh lệch.

Ngoài ra, sau quá trình cổ phần hóa, nhằm thu hút nguồn vốn để nâng cao năng lực tài chính đầu tư vào lĩnh vực sản xuất, kinh doanh, được sự cho phép của Chính phủ, nhiều doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu trong nước đã có nhà đầu tư nước ngoài tham gia. Do đó, Chính phủ cho biết việc mở cửa rộng hơn cho các nhà đầu tư nước ngoài là phù hợp. Tuy nhiên, Dự thảo Nghị định đã cân nhắc kỹ và đưa ra mức giới hạn cổ phần chuyển nhượng là 35%. Với tỷ lệ này, nhà đầu tư vẫn có thể cảm nhận được sự hấp dẫn trong việc đầu tư vào thị trường này, giúp doanh nghiệp trong ngành thu hút được vốn, công nghệ kỹ năng quản trị từ các nhà đầu tư nước ngoài. Tuy nhiên, tỷ lệ trên cũng giới hạn được mức độ can thiệp vào hoạt động kinh doanh của nhà đầu tư ngoại với doanh nghiệp trong nước, nhất là không để họ có quyền phủ quyết trong các quyết định quan trọng của doanh nghiệp.

Những thay đổi này cho thấy thị trường bán lẻ xăng dầu có thể chia lại nhưng ưu thế có lẽ vẫn nằm ở các doanh nghiệp vốn đã nắm được thị trường từ lâu nay. Cũng có nghĩa, các doanh nghiệp này sẽ trở thành mục tiêu được săn đón của nhà đầu tư quan tâm đến thị trường bán lẻ xăng dầu của Việt Nam. Điều này cho phép chúng ta hi vọng về một sự tái cấu trúc mang tính chiến lược, có lợi cho nền kinh tế Việt Nam trong thời gian tới.

ÁNH DUY