Một đoạn Quốc lộ 91 (qua địa phận ấp Bình Tân, xã Bình Mỹ, huyện Châu Phú, tỉnh An Giang) bị rơi xuống sông khiến giao thông tê liệt.

Sạt lở dọc ven sông Hậu đã trở thành mối đe dọa nhà cửa, tài sản của người dân khu vực đồng bằng sông Cửu Long. Ngày 27, 28-5-2020 vừa qua, Quốc lộ 91 ven sông Hậu (đoạn đi qua địa phận ấp Bình Tân, xã Bình Mỹ, huyện Châu Phú, tỉnh An Giang) hơn 40m đất đã ” tụt” xuống lòng đường, khiến các hộ dân nơi đây hoang mang, lo sợ. Làm tê liệt các tuyến đường giao thông, gồm cả đoạn đường trung tâm chính tỉnh An Giang với khu vực biên giới. ĐBSCL hiện có 564 vị trí sạt lở bờ sông, với chiều dài hơn 834km. Trong đó, điểm sạt lở đặc biệt nguy hiểm là tuyến 121 với chiều dài 246,6km. Mặc dù tình hình diễn ra khá khốc liệt, dồn dập đe dọa đến cuộc sống người dân, nhưng đến nay cơ quan chức năng trong khu vực vẫn chưa có giải pháp xử lý hữu hiệu.

Hiểm họa dọc dài ven sông

Từ năm 2010 tới nay, sạt lở diễn biến ngày càng phức tạp với mức độ ngày một gia tăng, đe dọa tới tính mạng, tài sản và cuộc sống người dân. Ảnh hưởng nghiêm trọng đến các công trình phòng chống thiên tai, cơ sở hạ tầng, vùng ven biển, rừng ngập mặn ven biển đồng bằng sông Cửu Long. Trung bình, mỗi năm, sạt lở cuốn mất khoảng 300ha đất, rừng ngập mặn ven biển.

Tình hình sạt lở dọc bờ sông Hậu, diễn ra khá khốc liệt, kể cả mùa mưa lẫn mùa khô – từ tuyến sông, kênh rạch nhỏ đến kênh, sông lớn làm đảo lộn và đe dọa cuộc sống người dân. Như vụ sạt lở xảy ra ở Quốc lộ 91 ven sông Hậu ngày 27, 28-5-2020, ăn sâu vào 1/3 mặt tiền, làm cho 27 hộ dân phải di dời khẩn cấp.

Trước đó tại TP Cần Thơ cũng có nhiều vụ sạt lở nghiêm trọng. Vào ngày 7-3-2020 một vụ sạt lở lớn đã xảy ra tại phường An Bình quận Ninh Kiều, TP.Cần Thơ khiến nhà cửa, tài sản của 5 hộ dân và một nhà xưởng trôi tuột xuống sông. Tiếp đó, vào ngày 10-6-2020 tại đường Bùi Hữu Nghĩa, khu vực Bình Yên A, phường Long Hòa, quận Bình Thủy, TP Cần Thơ, sạt lở làm 2 căn nhà sụp xuống sông.

Đáng chú ý, một điểm đang thi công công trình chống sạt lở nhưng vẫn tiếp tục bị sạt lở, không chỉ gây tốn kém về tiền của và công sức, tình hình còn khiến cho chính quyền và người dân vô cùng bất an. Điển hình như, vào tháng 4 -2019, tại khu vực đang thi công bờ kè sông Ô Môn (khu vực Thới Lợi, phường Thới An, quận Ô Môn, Thành phố Cần Thơ) đã xảy ra một vụ sạt lở nghiêm trọng. Vị trí sạt lở có độ dài 60m, sâu vào bờ 5m, ảnh hưởng đến 11 căn nhà của người dân. Đây cũng chính là nơi từng xảy ra vụ sạt lở kinh hoàng cách đây một năm, đang được thi công bờ kè thì tiếp tục sạt lở. Rất may, tất cả các vụ sạt lở trên không có thiệt hại về người.

Ghi nhận thực tế, hoạt động khai thác cát trên sông Mê Kông đang diễn ra rầm rộ khắp nơi. Cùng với tốc độ dân cư tăng mạnh, cơ sở hạ tầng phát triển nhanh chóng, diện tích trung bình xây nhà khoảng 18 triệu mét vuông, và có những bộ phận đang cất nhà sinh sống dọc ven sông, kênh rạch. Song song với đó, các tuyến đường giao thông bị tác động từ các phương tiện vận tải ngày càng gia tăng về mật độ và trọng lượng, là tổng hợp nhiều yếu tố, làm nguy cơ sạt lở đất ven sông ngày càng trầm trọng. Bên cạnh, việc xây dựng hồ chứa trên dòng chính sông Mê Kông thuộc lãnh thổ Trung Quốc, Lào và Campuchia đã làm cho lượng bùn cát về ĐBSCL suy giảm mạnh. Dự báo, đến năm 2020 chỉ còn khoảng 47,4 triệu tấn/năm (giảm 67% so với năm 2007). Việc này khiến tình trạng sạt lở diễn ra nhanh hơn và phức tạp hơn.

Nhiều đoạn đường giao thông tại ĐBSCL bị sạt lở nghiêm trọng.

Cần giải pháp hữu hiệu cho tình trạng đất lở ven sông

Nhà nghiên cứu độc lập hệ sinh thái ĐBSCL, ông Nguyễn Hữu Thiện cho biết, với tình hình sạt lở nguy hiểm, việc cấp bách hiện nay là sớm hoàn thiện Đề án bố trí lại dân cư ven sông, kênh rạch và phát triển bền vững cho khu vực ĐBSCL. Để giảm được thiệt hại về người và tài sản một cách tốt nhất, cần di dời người dân đến nơi có khoảng cách an toàn với các vị trí nguy cơ sạt lở. Bên cạnh đó, các cơ quan chức năng cần xem xét đưa ra phương pháp hữu hiệu, đầu tư xây dựng, bảo vệ các đoạn có dấu hiệu sạt lở. Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Phú Quỳnh, Viện khoa học Thủy Lợi cho rằng, những giải pháp công trình hỗ trợ, việc giảm nhẹ sạt lở với môi trường thân thiện ĐBSCL cần áp dụng như: Trồng các loại cây chắn, có lộ trình đầu tư thích hợp cho việc chỉnh trị dòng chảy trên toàn bộ hệ thống sông, kênh, rạch, trên con sông Hậu thuộc địa bàn các tỉnh vùng ĐBSCL.

Rõ ràng, sạt lở ở ĐBSCL hiện nay đã làm ảnh hưởng lớn đến việc phát triển kinh tế – xã hội, khu công nghiệp, đô thị theo hướng dọc bờ sông. Bên cạnh đó, tình trạng khai thác cát, phát triển nuôi trồng thủy sản vùng ven biển cùng với hoạt động khác làm tăng mức độ khai thác nước ngầm, khiến sạt lở gia tăng. Các chuyên gia kiến nghị, cần thực hiện tốt việc bảo vệ tài nguyên đất, nước, thường xuyên theo dõi tình hình biến đổi khí hậu để có cơ sở phân vùng và đưa ra giải pháp phù hợp khi có biến cố xảy ra. Đồng thời, các địa phương cần căn cứ vào bản đồ sạt lở để biết những nơi có nguy cơ sạt lở, từ đó bố trí công trình chống sạt lở, nhằm hạn chế tốt nhất việc xảy ra sạt lở.

PHƯƠNG DUNG