Thị trường thiếu ổn định trong mỗi lần giãn cách xã hội
Dịch Covid-19 nổ ra trên toàn cầu trong gần hai năm qua đã gây nên không ít khó khăn, xáo trộn đối với tất cả các lĩnh vực. Trong đó, thị trường những sản phẩm thiết yếu như: lương thực thực phẩm, xăng dầu, gas và các mặt hàng y tế phục vụ công tác phòng, chống dịch bệnh có những thay đổi rõ rệt nhất, có thể dễ dàng nhận thấy bằng mắt thường. Bên cạnh đó, những sản phẩm này còn là chuỗi cung, cầu vô cùng lớn và tuần hoàn mỗi ngày nên khi bị gián đoạn sẽ làm ảnh hưởng lên thị trường rất nhiều, gây nên tâm lý hoang mang cho người dân mùa dịch.
Từ đầu mùa dịch đến nay, nước ta đã phải trải qua 4 lần bùng dịch, tương ứng với đó là 4 lần cộng đồng hoang mang, lo lắng, gặp rất nhiều khó khăn trong cuộc sống. Còn nhớ, trong lần dịch bùng phát đầu tiên vào tháng 3/2020, ai cũng mang trong mình tâm lý lo sợ nên nháo nhào mua lương thực, thực phẩm, mì tôm về tích trữ khiến cho các chợ và siêu thị bị một phen tan hoang. Đáng nói, thị trường khẩu trang, nước rửa tay khan hiếm hàng thời điểm đó cũng thừa cơ mà thổi giá lên đến 50 lần.
Lượng người đổ xô đi mua thực phẩm tích trữ tăng đột biến nên xảy ra tình trạng cháy hàng trong đợt dịch đầu tiên
Tuy nhiên, hiện tượng đó lại chỉ xảy ra cục bộ tại các thành phố lớn vào thời điểm phát hiện các ca nhiễm mới trong cộng đồng hoặc khi Chính phủ ra chỉ thị giãn cách xã hội. Điều này vô tình đã làm mất cân bằng thị trường, gây nên tâm lý lo lắng thiếu lương thực của phần đông người dân.
Không những thế, sự lên ngôi của thương mại điện tử và mua sắm online trong mùa dịch cũng đã tạo điều kiện cho hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng tràn lan trên thị trường. Điển hình vào tháng 7/2020, Tổng cục Quản lý thị trường đã chủ trì bắt kho hàng rộng hơn 10.000m2 tại Lào Cai, thu giữ 160.000 sản phẩm không có hóa đơn, chứng từ, với hình thức chủ yếu bán hàng qua mạng, livestream trên Facebook… Bên cạnh đó còn có rất nhiều những mặt hàng khác rải rác ở khắp mọi nơi cùng thủ đoạn hết sức tinh vi.
Ngoài những xáo trộn lưu thông hàng hoá, vấn đề sản xuất, tiêu thụ nông sản tại chỗ cũng vướng nhiều khó khăn trong mùa dịch. Theo đánh giá của ông Nguyễn Quốc Toản, Cục trưởng Cục Chế biến và Phát triển thị trường nông sản, có sáu vướng mắc cần giải quyết để nông sản có thể lưu thông thuận lợi trong bối cảnh Covid-19 hiện nay. Trong đó, chủ yếu xoay quanh các vấn đề về gián đoạn thị trường, đầu ra hẹp, dẫn đến chi phí lưu kho, bảo quản tăng, khó có thể duy trì được lâu dài.
Dày dạn, thích ứng nhanh qua các đợt dịch
Không để tình trạng này kéo dài, cùng với những tiến bộ trong công tác phòng, chống dịch COVID-19 là sự thích ứng nhanh nhạy của thị trường với mỗi lần dịch bùng phát. Trước các dự báo và tình huống nguy cấp, lãnh đạo các cấp luôn có những chỉ đạo kịp thời về đảm bảo nguồn cung ứng thực phẩm, đặc biệt là những vùng thực hiện giãn cách xã hội theo Chỉ thị 15,16.
Trước những diễn biến khó lường của dịch bệnh, các doanh nghiệp phân phối, chợ, siêu thị… luôn có những phương án nhanh chóng cũng như tăng cường chuẩn bị các kịch bản đảm bảo chuỗi cung ứng cho người dân. Ông Khúc Tiến Hà – Giám đốc Vận hành VinMart miền Bắc cho biết: “Tại Hà Nội, chúng tôi đã làm việc với các nhà cung cấp lớn, tăng lượng dự trữ hàng hóa lên gấp 3 lần nhằm đảm bảo bảo hàng hóa đầy đủ trên quầy kệ tại tất cả các điểm bán”.
Hàng hoá dồi dào, được lấp đầy trên các quầy trong siêu th
Cụ thể, lượng hàng hóa thiết yếu trong tháng 7/2021 tăng gấp 3 lần so với bình thường với 836.000 tấn gạo; 167.346 tấn thịt lợn; 48.150 tấn thịt trâu, bò; 55.782 tấn thịt gia cầm; trên 1 triệu quả trứng gia cầm…
Là tâm dịch lớn nhất cả nước, TP.HCM phải thực hiện Chỉ thị 16 một cách chặt chẽ, trong đó có cả việc phải tạm dừng hoạt động một số chợ đầu mối trên địa bàn thành phố. Song thành phố vẫn đảm bảo được lượng lương thực, thực phẩm thiết yếu cho người dân nhờ vào sự chủ động, tích cực của các điểm cung ứng.
Để cho việc lưu thông hàng hoá giữa các tỉnh, thành phố được thuận lợi, không bị tắc nghẽn ở các cửa ngõ trong mùa dịch, từ ngày 10/7/2021 Sở GTVT TP.HCM đã giao cho Trung tâm Quản lý hạ tầng giao thông đường bộ lắp đặt biển báo, băng rôn về làn đường ưu tiên cho các loại xe có dán thẻ nhận diện phương tiện tại 12 chốt kiểm soát dịch trên địa bàn thành phố. Khi loại phương tiện này qua chốt, lực lượng chức năng sẽ quét mã QR trên thẻ nhận diện để kiểm tra và điều tiết vào làn ưu tiên, tạo điều kiện thuận lợi cho lưu thông.
Các xe chở hàng được cấp thẻ nhận diễn để dễ dàng lưu thông
Bên cạnh việc cung ứng kịp thời hàng hoá, các đội Quản lý thị trường (Tổng cục Quản lý thị trường – Bộ Công thương) cũng cam kết trong việc thực hiện niêm yết và bán đúng giá; xử lý nghiêm, kịp thời các hành vi lợi dụng dịch bệnh để đầu cơ, găm hàng, tăng giá, thu lợi bất hợp pháp. Chính những điều này đã khẳng định thị trường cung ứng lương thực, thực phẩm, hàng thiết yếu nước ta đang ngày càng thích ứng nhanh với dịch bệnh, tạo nên sự ổn định cho cuộc sống người dân trong công tác phòng, chống dịch.
Thay đổi để sống chung
Để có một thị trường ổn định trước diễn biến phức tạp của dịch như bây giờ còn có sự đóng góp không nhỏ của ý thức người dân trong việc chủ động thay đổi thói quen mua sắm, sẵn sàng tâm thế sống chung với dịch. Năm nay, ở các thành phố lớn, tuy phải liên tục áp dụng các Chỉ thị giãn cách xã hội để phòng, chống dịch nhưng ở các điểm chợ, siêu thị đã giảm đáng kể được sự tích trữ thực phẩm. Lượng mua, số lượng người mua có tăng so với những ngày thường, tuy nhiên chỉ tăng nhẹ và xảy ra cục bộ ở quầy rau củ, thịt, trứng chứ không ở tất cả các mặt hàng như trước. Điều này khác xa với những hình ảnh “vỡ trận” hồi tháng 3/2020 tại Hà Nội, trong lần bùng dịch đầu tiên.
Sau những tác động của dịch bệnh lên thị trường, thì đến nay chuỗi cung ứng sản xuất của nước ta cũng đã có những chuyển biến tích cực theo hướng bình thường hoá sản xuất trong điều kiện luôn tuân thủ nghiêm túc các biện pháp phòng, chống dịch bệnh. Mỗi khu vực, mỗi điểm sản xuất hay cung ứng hàng hoá đều chủ động trong hoạt động của mình chứ không phụ thuộc vào sự điều phối của địa phương hay các nguồn thu mua từ trước.
Tin tưởng vào sự điều phối, quản lý hàng hoá của nhà nước và không để dịch bệnh gây hoang mang, chạy theo số đông cũng là một thành công lớn trong việc giúp cho thị trường ổn định hơn. Bởi nếu tình trạng chen lấn, xô đẩy trong siêu thị liên tục diễn ra thì không chỉ thị trường cung ứng gặp khó khăn, mà ngay cả nỗ lực phòng dịch cũng bị đe doạ, ảnh hưởng lâu dài đến nền kinh tế và gieo thêm nỗi bất an trong người dân.
Có thể thấy, thị trường lương thực, thực phẩm và các mặt hàng thiết yếu đã có nhiều xáo trộn trong thời gian diễn ra dịch bệnh, gây ảnh hưởng không nhỏ đến tâm lý và cuộc sống của người dân. Tuy nhiên, cũng nhờ quá trình giải quyết vướng mắc ở 3 lần bùng dịch mà thị trường cung ứng những mặt hàng thiết yếu nước ta đã tích luỹ được nhiều kinh nghiệm và trưởng thành hơn bao giờ hết. Từ đó, khẳng định một tinh thần quyết tâm phòng, chống cũng như nhanh chóng thích nghi để sẵn sàng sống chung với dịch bệnh.
HUY VŨ