Thúc đẩy xây dựng hành lang pháp lý cho trí tuệ nhân tạo (AI) tại Việt Nam

Việt Nam trở thành một trong số ít các quốc gia có khung pháp lý toàn diện về AI

Tại Lễ khai mạc Ngày hội Trí tuệ nhân tạo Việt Nam (AI4VN 2025) với chủ đề "Vietnam in the Global AI Race - Việt Nam trong cuộc đua AI toàn cầu" diễn ra ngày 26/9, Thứ trưởng Khoa học và Công nghệ Bùi Hoàng Phương cho biết, những định hướng quan trọng trong việc xây dựng hành lang pháp lý cho AI tại Việt Nam đã khẳng định vị thế tiên phong của quốc gia trong lĩnh vực này.

Theo Thứ trưởng, dự kiến Luật Trí tuệ nhân tạo sẽ được trình Quốc hội vào năm 2025, đưa Việt Nam trở thành một trong số ít các quốc gia có khung pháp lý toàn diện về AI.

Dự thảo luật được xây dựng dựa trên 5 nguyên tắc cốt lõi: lấy con người làm trung tâm, bảo đảm an toàn và minh bạch, phát triển bao trùm và bền vững, quản trị cân bằng và hài hòa. Một trong những điểm nhấn của dự luật là việc quản lý AI theo mức độ rủi ro, trong đó các hệ thống AI có rủi ro cao sẽ chịu sự giám sát chặt chẽ. Quy định về tính minh bạch và dán nhãn cũng được chú trọng, yêu cầu người dùng phải được thông báo rõ ràng khi tương tác với AI, nhằm giải quyết những thách thức trong việc phân biệt giữa nội dung do người và máy tạo ra.

Bên cạnh việc quản lý, luật cũng hướng đến mục tiêu tạo động lực phát triển, với các cơ chế chính sách ưu đãi đặc biệt cho nghiên cứu và phát triển AI. Bộ Khoa học Công nghệ cũng đang tiên phong ứng dụng AI vào hoạt động nội bộ, điển hình là trong việc soạn thảo văn bản quy phạm pháp luật, giúp giải phóng sức lao động và tiết kiệm thời gian đáng kể.

Liên quan đến vấn đề đạo đức AI được nhấn mạnh là một nội dung thảo luận trọng tâm, Thứ trưởng cho rằng, các thách thức trong giáo dục, y tế và tài chính đều đòi hỏi một khung khổ đạo đức rõ ràng, nơi quyền quyết định cuối cùng vẫn thuộc về con người. "Ngày hội được kỳ vọng sẽ là diễn đàn quan trọng để các chuyên gia đóng góp ý kiến, giúp Bộ Khoa học và Công nghệ hoàn thiện hành lang pháp lý, thúc đẩy một hệ sinh thái AI phát triển mạnh mẽ và có trách nhiệm tại Việt Nam", Thứ trưởng nêu rõ.

Thách thức, cơ hội và lộ trình để Việt Nam bứt phá AI

Đưa ra những phân tích sâu sắc về vị thế của Việt Nam trên bản đồ Trí tuệ nhân tạo toàn cầu, đồng thời chỉ ra những thách thức, cơ hội và lộ trình để Việt Nam có thể bứt phá, ông Lê Hồng Việt, Tổng Giám đốc FPT Smart Cloud cho biết: Cuộc đua AI toàn cầu vẫn đang nóng lên từng ngày, với hai đấu trường chính là phát triển các mô hình AI nền tảng và nghiên cứu học thuật. Dẫn số liệu từ các báo cáo của IDC và PwC, ông cho biết AI dự kiến đóng góp 19,9 nghìn tỷ USD vào kinh tế thế giới và góp phần tăng 15% GDP toàn cầu năm 2035.

Việt Nam vẫn có những điểm sáng đáng ghi nhận. Báo cáo của WIN (Worldwide Independent Network of Market Research) xếp Việt Nam thứ 6/40 quốc gia về mức độ sẵn sàng cho kỷ nguyên AI. Hệ sinh thái AI trong nước cũng đang nóng lên nhanh chóng với vốn đầu tư năm 2024 đạt 80 triệu USD (tăng 8 lần), lực lượng lao động công nghệ khoảng 500.000 người, và tỷ lệ chấp nhận AI cao (42% dân số, 65% doanh nghiệp vừa và nhỏ đã sử dụng).

Điểm mạnh của Việt Nam là chi phí cạnh tranh, chính phủ chủ động và đà tăng trưởng kinh tế nhanh. Ngược lại, những điểm yếu cố hữu cần khắc phục bao gồm hạ tầng AI chưa đồng bộ, thiếu hụt nhân lực AI chất lượng cao, khung pháp lý chưa hoàn thiện và chi tiêu cho R&D còn khiêm tốn…

Theo ông Ngô Quốc Hưng, Tổng giám đốc VinRobotics, thế giới đang bước vào cuộc cách mạng nhân lực máy. Dân số toàn cầu đạt 8,1 tỷ người, trong đó lực lượng lao động chỉ khoảng 3,6 tỷ và đang già hóa nhanh, tạo ra sự thiếu hụt lớn trong khi nhu cầu sản xuất và dịch vụ liên tục tăng. Thị trường thay thế này được ước tính có giá trị 30 nghìn tỷ USD và humanoids - robot hình người được xem là giải pháp và là thị trường tiềm năng.

Các chuyên gia đồng tình rằng khó khăn về hạ tầng chính là động lực để Việt Nam tìm ra hướng đi riêng như tận dụng lợi thế chi phí cạnh tranh, lao động công nghệ trẻ đông đảo và sự hỗ trợ chủ động từ Nhà nước. Nếu kiên trì với chiến lược đầu tư bài bản, Việt Nam có thể rút ngắn khoảng cách với các cường quốc và vươn lên như một trung tâm AI mới nổi của khu vực./.