Bài 2: Chiến lược phát triển Quảng Ninh theo tinh thần “tứ trụ chính sách” bám sát định hướng Trung ương

Tỉnh Quảng Ninh - với vị trí chiến lược giáp Trung Quốc, sở hữu Di sản Thiên nhiên Thế giới Vịnh Hạ Long, cùng nguồn tài nguyên khoáng sản phong phú đang giữ vai trò là một “hạt nhân phát triển bền vững” của vùng Đông Bắc. Bên cạnh đó, bộ máy lãnh đạo năng động, quyết liệt và đổi mới đã góp phần đưa Quảng Ninh trở thành hình mẫu trong cải cách hành chính và thu hút đầu tư. Để tiếp tục phát triển tỉnh một cách đột phá và bền vững, phù hợp với tinh thần của các nghị quyết Trung ương mới ban hành (Nghị quyết 57, 59, 66, 68), có thể xây dựng một chiến lược tổng thể dựa trên mô hình “tứ trụ chính sách”, làm nền tảng định hướng phát triển toàn diện trong giai đoạn tới.

I. Nghị quyết 57-NQ/TW - Về tổ chức bộ máy chính quyền tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả

Tỉnh Quảng Ninh hiện đang là một trong những địa phương tiên phong trong việc thực hiện mô hình chính quyền “hai cấp tinh gọn”. Đây là kết quả của quá trình thí điểm hợp nhất một số đơn vị hành chính cấp huyện và sở, ngành nhằm giảm chồng chéo và nâng cao hiệu quả điều hành. Trên cơ sở đó, tỉnh cần tiếp tục hoàn thiện và phát triển mô hình này trở thành hình mẫu quản trị tinh gọn cho cả nước, đồng thời tích cực triển khai quản trị số hóa toàn diện trong hoạt động của bộ máy chính quyền.

Song song với việc tinh gọn bộ máy, Quảng Ninh cần đẩy mạnh xây dựng mô hình “chính quyền kiến tạo phục vụ doanh nghiệp”. Mọi thủ tục liên quan đến đầu tư, đất đai, môi trường, thuế, hải quan… sẽ được tích hợp vào một nền tảng số duy nhất, thông qua cơ chế “một cửa liên thông”. Cách tiếp cận này không chỉ giúp rút ngắn thời gian xử lý thủ tục mà còn tạo dựng môi trường đầu tư minh bạch, thân thiện.

Ngoài ra, tỉnh có thể thí điểm mô hình “chính quyền doanh nghiệp số” tại các khu kinh tế và khu công nghiệp trọng điểm. Mô hình này hướng tới phục vụ các nhà đầu tư và doanh nghiệp với chất lượng dịch vụ hành chính ngang tầm tiêu chuẩn ASEAN, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh của Quảng Ninh trên bản đồ thu hút đầu tư khu vực.

II. Nghị quyết 59-NQ/TW - Về phát triển vùng Đông Bắc đến năm 2030, tầm nhìn 2045

Đối với Quảng Ninh, Nghị quyết 59 mở ra cơ hội để tỉnh khẳng định vị thế là đầu tàu tăng trưởng của vùng Đông Bắc, với vai trò trung tâm liên kết kinh tế và thương mại khu vực. Trên cơ sở đó, một số hành động chiến lược có thể được triển khai cụ thể như sau:

Trước tiên, Quảng Ninh cần phát huy lợi thế địa lý và hệ thống cửa khẩu để trở thành “cửa ngõ thương mại ASEAN - Trung Quốc”. Tỉnh có thể tập trung đầu tư phát triển mạnh các khu kinh tế cửa khẩu như Móng Cái, Hải Hà, cùng với việc xây dựng các trung tâm logistics xuyên biên giới hiện đại. Ngoài ra, việc hình thành mô hình khu hợp tác kinh tế biên mậu sẽ giúp thúc đẩy thương mại hai chiều và gia tăng chuỗi giá trị xuất nhập khẩu với Trung Quốc.

Thứ hai, tỉnh nên đẩy mạnh xây dựng “tam giác kinh tế xanh” gồm Hạ Long - Vân Đồn - Móng Cái, trong đó tích hợp ba trụ cột: du lịch biển sinh thái cao cấp, công nghệ cao và thương mại quốc tế. Đây sẽ là vùng phát triển cân bằng giữa bảo tồn và khai thác bền vững tài nguyên, đóng vai trò động lực tăng trưởng mới của Quảng Ninh.

Cuối cùng, Quảng Ninh cần chủ động trong việc thúc đẩy liên kết vùng. Việc kết nối chặt chẽ với các tỉnh lân cận như Hải Phòng, Lạng Sơn, Bắc Giang thông qua hệ thống cao tốc, cảng biển và hạ tầng số sẽ giúp hình thành “vùng động lực phía Bắc”. Sự liên thông về logistics, công nghiệp và công nghệ sẽ tạo điều kiện thuận lợi để cả vùng Đông Bắc cùng phát triển nhanh, bền vững và hội nhập sâu với nền kinh tế khu vực và toàn cầu.

III. Nghị quyết 66-NQ/TW - Về chuyển đổi năng lượng và ứng phó với biến đổi khí hậu

Để hiện thực hóa tinh thần của Nghị quyết 66, Quảng Ninh cần định vị lại vai trò trong quá trình chuyển đổi năng lượng quốc gia. Tỉnh có thể từng bước chuyển đổi từ “thủ phủ than” truyền thống sang “thủ phủ năng lượng tái tạo và carbon thấp”. Một trong những giải pháp quan trọng là giảm dần hoạt động khai thác than lộ thiên, đồng thời tận dụng các bãi thải, mặt bằng khai trường sau khai thác để lắp đặt hệ thống điện mặt trời, tạo ra nguồn năng lượng sạch tại chỗ.

Song song, Quảng Ninh cần triển khai các dự án điện gió ven biển tại Cô Tô và Vân Đồn - những khu vực có tiềm năng gió lớn - nhằm đa dạng hóa cơ cấu năng lượng. Thử nghiệm sản xuất hydrogen xanh từ việc chuyển đổi một phần hạ tầng nhiệt điện hiện có cũng là một hướng đi đột phá, giúp tỉnh tiến gần hơn đến mục tiêu trung hòa carbon.

Bên cạnh năng lượng, tỉnh cũng nên thúc đẩy xây dựng các khu công nghiệp carbon thấp. Việc thí điểm mô hình khu công nghiệp sinh thái tại Đông Mai và Hải Hà sẽ mở đường cho một hệ sinh thái sản xuất sạch, tiết kiệm năng lượng và phát thải thấp. Đồng thời, Quảng Ninh có thể đóng vai trò tiên phong trong việc tham gia thị trường carbon trong nước và quốc tế, thông qua các cơ chế thí điểm giao dịch tín chỉ carbon và chứng nhận sản phẩm xanh cho doanh nghiệp địa phương.

IV. Nghị quyết 68-NQ/TW - Về phát triển kinh tế tư nhân trở thành động lực quan trọng của nền kinh tế

Quảng Ninh có tiềm năng lớn để trở thành một trung tâm phát triển kinh tế tư nhân năng động tại khu vực Đông Bắc. Theo tinh thần Nghị quyết 68, một trong những hướng đi quan trọng là hỗ trợ quá trình chuyển giao và phát triển thế hệ doanh nhân F2, F3 - những người kế nghiệp từ các doanh nghiệp truyền thống. Tỉnh cần khuyến khích họ chuyển đổi mô hình kinh doanh theo hướng hiện đại, ứng dụng số hóa và tích cực hội nhập với thị trường quốc tế.

Đồng thời, Quảng Ninh nên xây dựng “hệ sinh thái khởi nghiệp vùng Đông Bắc” với các trung tâm khởi nghiệp tại Hạ Long, Cẩm Phả và Uông Bí. Các trung tâm này sẽ tập trung vào những lĩnh vực có tiềm năng như du lịch xanh, công nghệ than sạch, logistics và nông nghiệp sinh thái - những ngành phù hợp với lợi thế tự nhiên và truyền thống của tỉnh.

Cuối cùng, tỉnh cần thiết lập cơ chế liên kết giữa các doanh nghiệp lớn với cộng đồng doanh nghiệp vừa và nhỏ tại địa phương. Việc tạo điều kiện để các tập đoàn lớn như Sun Group, Vingroup, BIM Group và các nhà đầu tư chiến lược khác hợp tác trong chuỗi cung ứng với doanh nghiệp bản địa sẽ thúc đẩy sự lan tỏa về công nghệ, quản trị và thị trường - từ đó nâng cao năng lực cạnh tranh và khả năng tự chủ kinh tế cho toàn tỉnh.

V. Tổng kết chiến lược phát triển Quảng Ninh theo “Tứ trụ chính sách”

Để cụ thể hóa định hướng phát triển bền vững và toàn diện, tỉnh Quảng Ninh có thể triển khai chiến lược phát triển dựa trên bốn trụ cột chính sách gắn với các nghị quyết trung ương, qua đó khẳng định vai trò là hạt nhân tăng trưởng của vùng Đông Bắc.

Với Nghị quyết 57-NQ/TW về đổi mới hệ thống tổ chức và hoạt động bộ máy nhà nước, Quảng Ninh cần tiếp tục đẩy mạnh xây dựng mô hình “chính quyền kiến tạo số”. Đây là nền tảng để vận hành chính quyền tinh gọn, hiệu quả và minh bạch - qua đó tạo môi trường thuận lợi cho người dân và doanh nghiệp.

Liên quan đến Nghị quyết 59-NQ/TW về phát triển vùng Đông Bắc, mục tiêu của Quảng Ninh là trở thành trung tâm kinh tế năng động của khu vực. Trọng tâm chiến lược là phát triển tam giác Hạ Long - Vân Đồn - Móng Cái, kết nối hiệu quả giữa du lịch biển, công nghệ cao và thương mại quốc tế. Đặc biệt, tỉnh cần phát huy vai trò là cửa ngõ giao thương giữa ASEAN và Trung Quốc thông qua hệ thống logistics và cửa khẩu hiện đại.

Theo Nghị quyết 66-NQ/TW về chuyển đổi năng lượng và ứng phó biến đổi khí hậu, Quảng Ninh được định vị lại từ “thủ phủ than” trở thành địa phương tiên phong về năng lượng tái tạo và phát thải thấp. Tỉnh cần phát triển các khu công nghiệp carbon thấp, đầu tư điện mặt trời tại vùng mỏ sau khai thác, đồng thời tham gia thị trường tín chỉ carbon trong nước và quốc tế.

Cuối cùng, với Nghị quyết 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân, tỉnh nên đặt trọng tâm vào việc ươm mầm thế hệ doanh nhân trẻ, đặc biệt là các doanh nghiệp F2, F3. Việc hỗ trợ doanh nghiệp địa phương tham gia chuỗi cung ứng với các tập đoàn lớn sẽ giúp nâng cao năng lực sản xuất, mở rộng thị trường và tạo sức bật bền vững cho nền kinh tế tư nhân địa phương.

Doanh nhân, Luật sư, TS Phạm Hồng Điệp
Chủ tịch HĐQT Công ty Cổ phần Shinec