Siết chặt quản lý quảng cáo thực phẩm: Doanh nghiệp và KOLs đều phải chịu trách nhiệm

Bộ Y tế siết chặt quản lý: Thực phẩm bổ sung phải đăng ký công bố, kiểm soát cả quảng cáo

Theo Bộ Y tế, thời gian qua, hàng loạt vụ việc như sản phẩm kẹo rau củ Kera bị “nổ” công dụng sai sự thật hay sữa bột, thực phẩm chức năng giả quy mô lớn đã gây bức xúc dư luận. Nguyên nhân chủ yếu là do quy định hiện hành cho phép doanh nghiệp tự công bố sản phẩm và tự chịu trách nhiệm, trong khi khâu hậu kiểm còn hạn chế, dẫn đến không ít trường hợp tùy tiện xếp loại, quảng cáo sai lệch công dụng.

Trong dự thảo mới, Bộ Y tế đề xuất sửa đổi, bổ sung Nghị định 15/2018/NĐ-CP do Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên ký ban hành, Bộ Y tế đã gửi đến Sở Y tế các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, Sở An toàn thực phẩm TP.HCM, Ban Quản lý An toàn thực phẩm TP.Đà Nẵng cùng các doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh thực phẩm, hội, hiệp hội và các viện, tổ chức liên quan.

Bộ đã ban hành văn bản số 2921/BYT-ATTP ngày 15/5/2025 báo cáo Thủ tướng và Phó Thủ tướng Chính phủ tại cuộc họp cùng ngày, đề xuất bổ sung vào dự thảo Nghị định sửa đổi Nghị định số 15/2018/NĐ-CP để giải quyết ngay hạn chế, bất cập liên quan đến tự công bố, đăng ký bản công bố sản phẩm, quảng cáo, hậu kiểm phù hợp với thực tiễn và yêu cầu quản lý hiện nay.

Theo Bộ Y tế, dự thảo lần này tham khảo kinh nghiệm quản lý của nhiều quốc gia như Mỹ, Nhật Bản, Úc, Canada, Hàn Quốc, Trung Quốc… Từ đó, các quy định mới được xây dựng nhằm giải quyết ngay hạn chế, bất cập liên quan đến tự công bố, đăng ký bản công bố sản phẩm, quảng cáo, hậu kiểm phù hợp với thực tiễn và yêu cầu quản lý trong tình hình mới. 

Điểm đáng chú ý, dự thảo quy định rõ thực phẩm bổ sung phải đăng ký bản công bố sản phẩm trước khi lưu thông, đồng thời phải được kiểm soát nội dung quảng cáo, công dụng nhằm ngăn chặn thông tin sai lệch gây hiểu lầm cho người tiêu dùng.

Trước đây, Nghị định 15 vẫn cho phép doanh nghiệp tự công bố và tự chịu trách nhiệm về sản phẩm, cơ quan quản lý chỉ hậu kiểm hạn chế, dẫn đến nhiều trường hợp sản phẩm bị “thổi phồng” công dụng khi quảng cáo.

Cơ quan tiếp nhận hồ sơ tự công bố sẽ phải có ý kiến, công khai thông tin và xây dựng kế hoạch hậu kiểm cụ thể. Khi phát hiện vi phạm, sẽ lấy mẫu giám sát chất lượng và an toàn sản phẩm lưu thông trên thị trường. Bộ Y tế nhấn mạnh, quy định mới được kỳ vọng sẽ nâng cao tính minh bạch, trách nhiệm và ngăn chặn hành vi công bố, quảng cáo sai sự thật, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.

Nhóm thực phẩm đặc biệt phải đăng ký công bố, tuân thủ tiêu chuẩn quốc tế

Bên cạnh thực phẩm bổ sung, Bộ Y tế cũng đề xuất mở rộng danh mục các nhóm thực phẩm bảo vệ sức khỏe, thực phẩm dinh dưỡng y học, thực phẩm dùng cho chế độ ăn đặc biệt, sản phẩm dinh dưỡng dùng cho trẻ trên 36 tháng tuổi, trên cơ sở tham khảo mô hình quản lý,… đều sẽ phải thực hiện quy trình đăng ký chặt chẽ, tham khảo theo mô hình quản lý của nhiều quốc gia như Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản, Hoa Kỳ…

Ngoài ra, các cơ sở sản xuất những nhóm thực phẩm đặc biệt này cũng phải đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế như HACCP, GMP, ISO 22000 hoặc tương đương, thay vì chỉ cần điều kiện an toàn thông thường như trước.

Quy định mới được kỳ vọng sẽ giúp bảo đảm chất lượng và an toàn ở mức cao hơn, tương tự các nước phát triển như Liên minh châu Âu và một số nước. Cùng đó nhằm kiểm soát việc phối hợp thành phần, các chỉ tiêu an toàn và chất lượng sản phẩm, tính năng, công dụng sản phẩm từ khi nghiên cứu phát triển sản phẩm đến khi đăng ký trước khi lưu thông trên thị trường.

Trước đây, Nghị định 15/2018 đã quy định doanh nghiệp tự cam kết tuân thủ đầy đủ các yêu cầu pháp luật về an toàn thực phẩm và chịu trách nhiệm hoàn toàn về tính pháp lý của hồ sơ công bố. Tuy nhiên, một số doanh nghiệp đã lợi dụng chính sách này để tự ý phối trộn các thành phần không có công dụng thực sự, chỉ nhằm mục đích quảng cáo mà chưa thực sự chú trọng tới chất lượng, an toàn và hiệu quả của sản phẩm.

Việc bổ sung quy định đăng ký bản công bố chi tiết hơn, cùng điều kiện sản xuất đạt chuẩn quốc tế, được cho là sẽ bịt kẽ hở lách luật, nâng cao trách nhiệm tuân thủ của doanh nghiệp và bảo vệ tốt hơn quyền lợi người tiêu dùng.

Siết hậu kiểm thực phẩm, chặn kẽ hở công bố và quản lý quảng cáo trực tuyến

Bộ Y tế vừa đề xuất bổ sung nhiều quy định mới để tăng cường công tác hậu kiểm thực phẩm, bịt kẽ hở tự công bố sai chất lượng và quản lý chặt hoạt động quảng cáo, đặc biệt là quảng cáo trên nền tảng trực tuyến.

Theo dự thảo Nghị định sửa đổi, các tổ chức, cá nhân buộc phải công bố đầy đủ các chỉ tiêu chất lượng sản phẩm áp dụng, thay vì chỉ kiểm nghiệm các chỉ tiêu an toàn như trước. Thực tế, nghị định 15 quy định phiếu kiểm nghiệm trong hồ sơ đăng ký bản công bố chỉ phải kiểm nghiệm các chỉ tiêu an toàn mà không phải kiểm nghiệm chỉ tiêu chất lượng dẫn đến việc doanh nghiệp lợi dụng, không tuân thủ về chất lượng sản phẩm như hồ sơ công bố. 

Bên cạnh việc chuẩn hóa hồ sơ tự công bố, dự thảo cũng quy định rõ cơ quan chức năng phải lập kế hoạch, tăng cường hậu kiểm định kỳ, hậu kiểm đột xuất, cho phép cơ sở kiểm nghiệm chủ động lấy mẫu giám sát và kết nối dữ liệu giữa các cấp quản lý thông qua Cổng dịch vụ công quốc gia để đảm bảo giám sát xuyên suốt từ Trung ương đến địa phương.

Một điểm mới quan trọng khác trong dự thảo là quy định riêng đối với các sản phẩm, nguyên liệu thực phẩm vốn được sản xuất để xuất khẩu nhưng sau đó chuyển tiêu thụ nội địa hoặc thay đổi mục đích sử dụng. Trước đây, Nghị định 15 chưa có hướng dẫn cụ thể cho trường hợp này, dẫn đến tình trạng hàng xuất khẩu không đạt chuẩn trong nước nhưng vẫn được bán ra thị trường, tiềm ẩn rủi ro lớn về an toàn thực phẩm.

Để khắc phục, Bộ Y tế đề xuất bổ sung quy định siết chặt điều kiện tiêu thụ nội địa, tránh để sản phẩm “lọt lưới” tiêu chuẩn. Bên cạnh đó, các hình thức kiểm tra thực phẩm nhập khẩu như kiểm tra hồ sơ, cảm quan, lấy mẫu sẽ được quy định chi tiết hơn, kèm theo danh mục cụ thể các trường hợp được miễn kiểm tra, các trường hợp bắt buộc kiểm tra hồ sơ hoặc lấy mẫu. Quy định này nhằm thống nhất cách làm, tránh tình trạng thực thi không đồng đều giữa các địa phương, đồng thời kiểm soát chặt từ nguyên liệu đầu vào đến sản phẩm hoàn thiện.

Ngoài ra, với thực tế quảng cáo thực phẩm trên mạng xã hội, sàn thương mại điện tử ngày càng khó kiểm soát, dự thảo cũng nhấn mạnh trách nhiệm giám sát cả doanh nghiệp phát hành quảng cáo, người truyền tải nội dung và những người có ảnh hưởng (KOLs). Đặc biệt, mối quan hệ tài trợ giữa KOLs và đơn vị quảng cáo sẽ phải công khai minh bạch, đi kèm bộ quy tắc ứng xử riêng trong hoạt động quảng cáo thực phẩm, để tránh gây hiểu lầm hoặc “thổi phồng” công dụng sản phẩm./.