Chính phủ đề xuất tăng tỷ lệ vốn Nhà nước trong dự án PPP lên 70%

Đề xuất tăng tỉ lệ vốn nhà nước tham gia dự án PPP từ 50% hiện nay lên tối đa 70%

Tờ trình về dự thảo Nghị quyết thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù về đầu tư xây dựng công trình giao thông đường bộ do Bộ trưởng Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ trình bày chiều 27/10, trình Quốc hội xem xét, quyết nghị 5 chính sách đặc thù về đầu tư xây dựng công trình giao thông đường bộ, trong đó có tăng tỷ lệ vốn nhà nước tham gia dự án đầu tư theo phương thức đối tác công tư (PPP) lên không quá 70% tổng mức đầu tư.

Theo đó, Dự thảo nghị quyết gồm 10 điều với 5 nhóm chính sách. Theo đó, Chính phủ đề xuất nới tỉ lệ vốn Nhà nước tham gia dự án giao thông đường bộ theo hình thức đối tác công - tư (PPP) lên tối đa 70% tổng mức đầu tư dự án, tức tăng 20% so với quy định hiện nay.

Theo lý giải của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, thực tế một số dự án giao thông đường bộ có tổng mức đầu tư lớn, trong khi nhu cầu vận tải chưa cao nên cần sự tham gia vốn nhà nước nhiều hơn để đảm bảo khả thi khi kêu gọi đầu tư theo phương thức PPP.

Ngoài ra, có một số dự án đi qua khu vực đồng bằng có nhu cầu giải phóng mặt bằng nhiều chiếm tỷ lệ cao trong tổng mức đầu tư dự án. Nếu áp dụng tỷ lệ vốn nhà nước tham gia dự án PPP theo quy định sẽ khó bảo đảm hiệu quả tài chính và không thể hấp dẫn các nhà đầu tư để triển khai theo phương thức PPP.

Bên cạnh đó, Chính phủ cũng đề xuất thẩm quyền thực hiện đầu tư cao tốc, quốc lộ qua các địa phương thuộc trách nhiệm của UBND cấp tỉnh.

Đây cũng là chính sách mở hơn quy định hiện nay (địa phương không được phép là cơ quan chủ quản, dùng vốn ngân sách đầu tư dự án cao tốc, quốc lộ). Chính phủ đề nghị Thủ tướng sẽ quyết định giao một UBND cấp tỉnh làm cơ quan chủ quản thực hiện đầu tư dự án, dùng ngân sách địa phương này hỗ trợ vốn đầu tư cho địa phương khác.

Quy định hiện hành không cho phép một địa phương quyết định chủ trương đầu tư, bố trí vốn cho dự án đi qua địa bàn tỉnh khác. Trong khi thực tế nhiều dự án giao thông qua nhiều địa phương, hoặc đi qua ranh giới hai địa phương bằng cầu, hầm. Nếu mỗi địa phương đầu tư một nửa cầu, hầm sẽ lãng phí bộ máy, thời gian, thủ tục đầu tư.

Thực tế, nhiều dự án giao thông gặp khó khăn về vật liệu xây dựng trong thi công, giá vật liệu bị đẩy lên cao, đầu cơ. Vì thế, Chính phủ đề nghị có cơ chế đặc thù trong khai thác mỏ khoáng sản vật liệu xây dựng thông thường.

Chính phủ đề nghị được áp dụng các cơ chế đặc thù trên tới hết năm 2025. Với mỗi cơ chế sẽ kèm theo danh mục dự án cụ thể được áp dụng tại các địa phương. Ngoài ra, đề nghị Quốc hội cho phép áp dụng một lần cơ chế đặc thù với dự án dự án từ nguồn thu tăng thêm ngân sách T.Ư 2022.

Thẩm tra nội dung này, Ủy ban Kinh tế cho biết nhiều ý kiến tán thành đề xuất của Chính phủ, nhưng cũng có ý kiến không đồng tình, do chưa rõ hiệu quả. Đề nghị Chính phủ bổ sung đánh giá kỹ, cụ thể hơn về tác động của các chính sách, làm rõ hơn tác động thu, chi ngân sách nhà nước và nguồn lực bảo đảm thực hiện.

Thảo luận tại tổ về vấn đề này, ĐBQH Nguyễn Duy Minh (Đà Nẵng) cho rằng, cơ quan soạn thảo cũng cần phải phân tích làm rõ thêm tăng từ 50% lên 70% đã đủ sức hấp dẫn nhà đầu tư để các dự án sớm có thể triển khai hay chưa?

Theo đại biểu, nếu cần sự tham gia của các thành phần kinh tế khác thì có thể nghiên cứu tăng lên 80%. Nếu không có đánh giá cụ thể thì thì mức tăng 70% đưa ra cũng chưa rõ ràng về quy hoạch, căn cứ.

Cùng quan điểm, ĐBQH Trần Chí Cường (Đà Nẵng) cũng băn khoăn, việc tăng tỉ lệ vốn nhà nước tham gia dự án giao thông đường bộ theo hình thức đối tác công - tư (PPP) từ 50% hiện nay lên tối đa 70% tổng mức đầu tư dự án có đảm bảo đủ điều kiện và khi triển khai thực tế khả thi hay không. Đại biểu đề nghị cần nghiên cứu một cách tổng thể, đầy đủ những vấn đề vướng mắc trong thực hiện dự án đối tác công tư, đặc biệt là BOT trong thời gian vừa qua để có căn cứ đánh giá vướng mắc ở đâu? Ở cơ chế chính sách hay tổ chức thực hiện? Còn gặp khó khăn ở những vấn đề khác ngoài việc tỉ lệ vốn của Nhà nước tham gia vào hay không?

Đại biểu Trần Chí Cường cho biết, Tờ trình của Chính phủ và Báo cáo thẩm tra đều cho rằng, vấn đề nằm ở chi phí trong công tác thu hồi đất, giải tỏa, đền bù, tái định cư... rất lớn, khiến vốn đầu tư của dự án và nhà đầu tư khi tham gia mất nhiều thời gian mới có thể thu hồi vốn. Vì vậy, có thể mạnh dạn thí điểm ở một số dự án là tách riêng việc giải tỏa đền bù, chỉ tham gia BOT, tham gia đối tác công tư ở phần đầu tư xây dựng tuyến đường, như vậy sẽ tạo đồng đều hơn ở tất cả các tuyến.