Những biện pháp căn cơ trong chiến lược phát triển Tỉnh Lào Cai mới với tầm vóc thành phố ASEAN

Việc sáp nhập Lào Cai và Yên Bái thành tỉnh Lào Cai mới ( Đề án số 389/ĐA-CP ngày 09 tháng 5 năm 2025 của Chính phủ và Nghị quyết số 1673/NQ-UBTVQH15 ngày 16/6/2025 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội) là bước ngoặt chiến lược, đưa vùng Tây Bắc Việt Nam vươn tầm khu vực. Với diện tích 13,256.92 km², dân số 1.66 triệu người, và GRDP tổng hợp khoảng 123,600 tỷ đồng (2024) việc sáp nhập Yên Bái vào Lào Cai mở ra một cơ hội lịch sử để tái cấu trúc không gian phát triển, tạo nên một vùng kinh tế động lực mới ở thượng nguồn sông Hồng, có vai trò “cửa ngõ ASEAN” kết nối với Trung Quốc và Tây Nam Á. Đây cũng chính là cơ hội để tỉnh Lào Cai mới có những bước phát triển mạnh mẽ mang về những giá trị đích thực của một tỉnh đầy tiềm năng ở vùng Tây Bắc Việt Nam chúng ta.

TIỀM NĂNG, TẦM NHÌN VÀ MỤC TIÊU CHIẾN LƯỢC

Tầm nhìn đến 2045: Lào Cai trở thành thành phố cửa ngõ ASEAN – Trung Quốc, trung tâm vùng Tây Bắc về logistics, du lịch sinh thái, công nghiệp chế biến nông lâm sản và hợp tác quốc tế xuyên biên giới.

Mục tiêu đến 2035: Hình thành vùng phát triển kinh tế đa trung tâm Lào Cai – Yên Bái – Sa Pa – Mù Cang Chải. Trở thành vùng trung chuyển hàng hoá lớn nhất Tây Bắc thông qua tuyến đường sắt cao tốc ASEAN – Trung Quốc. Dẫn đầu vùng trung du – miền núi phía Bắc về phát triển du lịch xanh, công nghiệp chế biến nông lâm sản và xuất khẩu nông sản thông minh.

NHỮNG TRỤ CỘT CHÍNH ĐỂ PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG

Để phát triển Lào Cai trở thành “Thành phố ASEAN”, cần xây dựng chiến lược trên cơ sở các trụ cột phát triển bền vững, liên kết khu vực, và hội nhập quốc tế. Dưới đây là đề xuất 5 trụ cột phát triển chính giúp Lào Cai hiện thực hóa tầm nhìn trên.

Logistics & cửa khẩu quốc tế Trung tâm kết nối hàng hóa ASEAN – Trung Quốc – cảng biển TP. Lào Cai, ga Lào Cai, khu kinh tế cửa khẩu

Du lịch sinh thái – văn hóa Trục du lịch xanh quốc tế Sa Pa – Y Tý – Mù Cang Chải – Tú Lệ

Nông nghiệp bản địa – chế biến Vùng nguyên liệu quế, chè, gạo, lâm sản Văn Yên, Lục Yên, Trấn Yên, Văn Bàn

Công nghiệp xanh – chế biến sâu KCN sinh thái, chế biến khoáng – gỗ – nông sản Bảo Thắng, Yên Bình, Trấn Yên

Đô thị – dịch vụ ASEAN Trung tâm hành chính – văn hóa – hội nhập quốc tế TP. Lào Cai và TP. Yên Bái mới

CHIẾN LƯỢC QUY HOẠCH TỔNG THỂ SAU SÁP NHẬP

Để xây dựng tỉnh Lào Cai (mới) trở thành thành phố ASEAN phát triển hiện đại và bền vững, cần một chiến lược quy hoạch và đầu tư hạ tầng đồng bộ, với các định hướng sau:

1. Xây dựng mô hình “vùng động lực kết nối xuyên biên giới”:

Việc sáp nhập Lào Cai – Yên Bái tạo nền tảng vững chắc về quy mô, dân số, tài nguyên cho một đô thị hiện đại, cởi mở, phù hợp định hướng trở thành “thành phố ASEAN”. Theo đó trong định hướng quy hoạch tổng thể tỉnh Lào Cai (mới) cần xác định: (i) Trục Lào Cai – Yên Bái – Nội Bài – Hải Phòng trở thành hành lang logistics – công nghiệp – nông nghiệp - du lịch kết nối ASEAN với Trung Quốc và đường biển; (ii) Khu vực Lào Cai (thành phố) là trung tâm cửa khẩu quốc tế, logistics và thương mại xuyên biên giới; (iii) Khu vực Yên Bái là trung tâm nông nghiệp, du lịch xanh và công nghiệp chế biến tài nguyên bản địa (gỗ, dược liệu, khoáng sản nhẹ).

2. Phân vùng phát triển chiến lược:

Vùng Tây Bắc – Bắc Yên Bái: bảo tồn sinh thái, phát triển du lịch xanh và nông nghiệp đặc sản (chè Suối Giàng, quế Văn Yên, gạo Tú Lệ).

Vùng Trung tâm – dọc quốc lộ 70/279: tập trung đô thị hoá, logistics, công nghiệp nhẹ, thương mại dịch vụ.

Vùng cửa khẩu Lào Cai – Hà Khẩu: quy hoạch siêu khu kinh tế cửa khẩu quốc tế, trung tâm tài chính – kho vận xuyên biên giới.

CHIẾN LƯỢC ĐẦU TƯ HẠ TẦNG KẾT NỐI ĐA CHIỀU

1. Kết nối nội vùng – liên kết tỉnh sau sáp nhập:

Sớm triển khia nâng cấp tuyến cao tốc Nội Bài – Lào Cai thành đường cao tốc 6 làn xe thông minh, mở rộng kết nối đến các vùng sâu Yên Bái.

Hoàn thiện tuyến đường sắt cao tốc Lào Cai – Hải Phòng, tạo trục xuất nhập khẩu hàng hoá siêu tốc.

Đầu tư hệ thống đường vành đai vùng liên kết Yên Bái – Văn Bàn – Sa Pa – Lào Cai, phục vụ công nghiệp – du lịch – dân sinh.

2. Hạ tầng đặc thù theo trụ cột phát triển:

Du lịch: Xây dựng sân bay Lào Cai hoặc mở rộng sân bay Yên Bái phục vụ du lịch quốc tế; xây các tuyến du lịch xanh như Mù Cang Chải – Sa Pa – Fansipan – Lào Cai.

Nông nghiệp & Lâm nghiệp: Hình thành các trung tâm logistics nông sản – chợ đầu mối – nhà máy chế biến nông lâm sản thông minh ở Văn Yên, Trấn Yên, Lục Yên.

 Công nghiệp – Logistics: Xây dựng các khu công nghiệp sinh thái – khu chế xuất tại Bảo Thắng, Lục Yên, Yên Bình kết nối trực tiếp với Trung Quốc và các cảng biển.

 3. Hạ tầng số và đô thị hoá thông minh:

Phát triển hệ sinh thái chính quyền số – đô thị thông minh – trung tâm dữ liệu vùng tại thành phố Lào Cai và Yên Bái.

Phổ cập hạ tầng viễn thông 5G, Internet vệ tinh cho vùng sâu, vùng cao để đảm bảo không ai bị bỏ lại phía sau.

CHIẾN LƯỢC PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG VÀ HỘI NHẬP ASEAN

Phát triển theo tiêu chí đô thị ASEAN:

Đạt các chuẩn ASEAN về hạ tầng xanh, công nghệ số, môi trường sống bền vững và năng lực liên kết quốc tế.

Thu hút văn phòng đại diện, tổ chức đa phương, hiệp hội ASEAN đặt tại thành phố Lào Cai.

Tăng cường đối ngoại & xúc tiến đầu tư chiến lược:

Xây dựng Trung tâm Hợp tác Kinh tế ASEAN – Trung Quốc đặt tại thành phố Lào Cai.

Kêu gọi đầu tư từ Singapore, Thái Lan, Malaysia vào các lĩnh vực như công nghiệp nhẹ, logistics, du lịch cao cấp, chế biến nông sản.

Đào tạo nguồn nhân lực đa dân tộc – đa ngôn ngữ:

Xây dựng các trường quốc tế – trung tâm đào tạo nghề chất lượng cao cho vùng Tây Bắc.

Đẩy mạnh dạy tiếng Trung, tiếng Anh, tiếng ASEAN trong các trường phổ thông và dạy nghề.

GIẢI PHÁP QUY HOẠCH & HẠ TẦNG KẾT NỐI

Hạ tầng giao thông – logistics

Cao tốc xuyên suốt ASEAN – Trung Quốc: Hoàn thiện và mở rộng cao tốc Nội Bài – Yên Bái – Lào Cai, nối cảng biển Hải Phòng.

Đường sắt tốc độ cao Lào Cai – Hải Phòng – ASEAN: Kết nối hàng hóa xuyên biên giới.

Các trục kết nối ngang: Lào Cai – Sa Pa – Mù Cang Chải – Nghĩa Lộ – Sơn La; Lục Yên – Văn Bàn – Yên Bình – Quốc lộ 70.

Hạ tầng du lịch – sinh thái

Hình thành tuyến du lịch xanh cao cấp: Y Tý – Sa Pa – Mù Cang Chải – Nghĩa Lộ.

Đầu tư hạ tầng mềm: bản du lịch cộng đồng, cáp treo, resort sinh thái, công viên địa chất…

Hạ tầng nông nghiệp & công nghiệp chế biến

Xây dựng khu công nghiệp chế biến sinh thái tại Trấn Yên – Văn Yên (quế, chè), Lục Yên (đá quý), Bảo Thắng (gỗ)

Trung tâm logistics nông sản và sàn giao dịch lâm sản, dược liệu bản địa.

Đô thị – hạ tầng hội nhập ASEAN

TP. Lào Cai: trung tâm cửa khẩu – đô thị thông minh.

 TP. Yên Bái (mở rộng): trung tâm hành chính – giáo dục – dịch vụ hậu cần kỹ thuật.

CƠ CHẾ & CHÍNH SÁCH ƯU TIÊN

Cơ chế vùng động lực – cửa ngõ quốc tế: Đề xuất Trung ương cho cơ chế “Vùng kinh tế động lực sông Hồng thượng nguồn” có chính sách thuế, đất đai, đầu tư ưu đãi như khu kinh tế cửa khẩu mở rộng.

Chính sách thu hút đầu tư ASEAN

Tập trung kêu gọi đầu tư từ Singapore, Thái Lan, Malaysia vào logistics, chế biến, du lịch cao cấp.

Thiết lập Trung tâm hợp tác ASEAN – Trung Quốc đặt tại TP. Lào Cai.

 3. Đào tạo nhân lực vùng cao – hội nhập

Phát triển hệ thống giáo dục nghề cho dân tộc thiểu số, đào tạo đa ngôn ngữ (Trung – Anh – ASEAN). •

Thành lập Trung tâm khởi nghiệp và đổi mới sáng tạo vùng Tây Bắc.

NHỮNG  ĐỀ XUẤT

1. Hạ tầng giao thông

Tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng: Theo Nghị quyết số 187/2025/QH15 của Quốc hội về chủ trương đầu tư Dự án đầu tư xây dựng tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng với tổng vốn 203.231 tỷ đồng, tương đương 8,37 tỷ USD. Tuyến đường sắt Lào Cai – Hà Nội - Hải Phòng đóng vai trò đặc biệt quan trọng trong chiến lược phát triển kinh tế, logistics và hội nhập khu vực của Việt Nam. Đây là trục logistics xuyên Á, kết nối Trung Quốc với các thị trường ASEAN và xa hơn qua đường biển. Là một phần của hành lang kinh tế trọng điểm thuộc Hợp tác Tiểu vùng Mekong mở rộng (GMS), tạo điều kiện cho thương mại, đầu tư và du lịch giữa Việt Nam, Trung Quốc và các nước ASEAN. Theo đó cần triển khai thi công sớm cần phấn đấu hoàn thành chậm nhất năm 2030 cần phấn đấu hoàn thành trước kế hoạch đề ra.

Nâng cấp mở rộng tuyến đường cao tốc Yên Bái – Lào Cai: ngày 30/5/2025, Phó Thủ Tướng Trần Hồng Hà ký văn bản số 624/TTg-CN đồng ý với đề xuất của Bộ Xây dựng và ý kiến của Bộ Tài Chính giao Tổng công ty Đầu tư phát triển đường cao tốc Việt Nam (VEC) là cơ quan chủ quản thực hiện đầu tư Dự án xây dựng mở rộng Yên Bái – Lào Cai thuộc tuyến cao tốc Nội Bài – Lào Cai tổ chức triển khai thực hiện. Uớc tính, tổng mức đầu tư cho Dự án mở rộng cao tốc Nội Bài - Lào Cai đoạn Yên Bái - Lào Cai dài khoảng 83 km, lên quy mô 4 làn xe hoàn chỉnh, tổng mức đầu tư khoảng 7.668 tỷ đồng. Dự án cần sớm triển khai bảo đảm khởi công trong năm 2025, cơ bản hoàn thành Dự án trong năm 2026 góp phần thúc đẩy du lịch vùng Tây Bắc. Tuyến đường này đặc biệt quan trọng trong việc thúc đẩy du lịch Sa Pa và các tỉnh vùng Tây Bắc, tạo điều kiện cho du khách tiếp cận các điểm du lịch một cách dễ dàng và nhanh chóng hơn.

Dự án đường kết nối Mường La (Sơn La), Than Uyên, Tân Uyên (Lai Châu), Mù Cang Chải, Văn Chấn, Văn Yên (Yên Bái) với đường cao tốc Nội Bài - Lào Cai (IC15) có tổng mức đầu tư 1.900 tỷ đồng. Dự án do Ban Quản lý dự án Đầu tư xây dựng các công trình giao thông tỉnh Yên Bái làm chủ đầu tư được khởi công từ tháng 1/1/2022 đến nay dự án chưa hoàn công nghiệm thu đưa vào sử dụng. Theo đó tỉnh cần sát sao chỉ đạo kịp thời tháo gỡ khó khăn vướng mắc để dự án sớm hoàn thành đưa vào sử dụng phá vỡ thế độc đạo của các huyện vùng cao, đặc biệt là Mù Cang Chải, thúc đẩy phát triển kinh tế, du lịch, và các hoạt động thương mại tại các huyện vùng cao.

- Cảng hàng không Sa Pa (quốc tế): Công suất gần 3 triệu hành khách/năm, vốn đầu tư khoảng 6.949 tỷ đồng (PPP), khởi động từ giai đoạn 2025.

- Cầu Bản Vược – Bá Sái (Việt Nam – Trung Quốc): Qua sông Hồng dự kiến khởi công đầu 2025  Dự kiến hoàn thành và đưa vào sử dụng trong năm 2026, thúc đẩy giao thương, du lịch, tạo cơ hội phát triển toàn diện và thắt chặt tình hữu nghị lâu đời giữa Việt Nam và Trung Quốc

- Cùng với hệ thống đường tỉnh kết nối sân bay, khu kinh tế cửa khẩu, du lịch (Sa Pa, Bắc Hà, Bát Xát…)

2. Hạ tầng số & công nghệ

Phát triển hạ tầng số toàn diện:

Chính quyền & kinh tế số: Xây dựng chính quyền số, định danh số cho người dân, phục vụ chuyển đổi số toàn diện.

3. Kết cấu hạ tầng đô thị & khu kinh tế

Phát triển đô thị thông minh, bền vững, đô thị hiện đại, hạ tầng kỹ thuật giữa đô thị được tích hợp, xanh – thông minh – đồng bộ

Hạ tầng khu kinh tế cửa khẩu: Đầu tư hạ tầng, logistics, nhà xưởng, thương mại – dịch vụ chất lượng cao gắn với phát triển công nghiệp chế biến sạch, công nghệ cao.

4. Hạ tầng du lịch – dịch vụ

Sa Pa, Y Tý, Bắc Hà, Bát Xát được định hướng là các trung tâm du lịch quốc tế: Phát triển cơ sở lưu trú, thương mại, dịch vụ cao cấp, kết nối thuận tiện bằng đường bộ, hàng không, đường thủy, đường sắt.

Thúc đẩy kinh tế cửa khẩu, logistics: Thành lập cảng cạn – logistics gắn kết giữa đường bộ, đường sắt, đường thủy, cảng hàng không để phát triển Lào Cai trở thành trung tâm logistics quốc gia – quốc tế trong hành lang kinh tế Côn Minh – Lào Cai – Hà Nội – Hải Phòng – Quảng Ninh.

Giai đoạn 2025–2030, tỉnh Lào Cai cần tập trung phát triển 4 đột phá hạ tầng bao gồm mạng lưới giao thông hiện đại – xanh – đa phương thức; hạ tầng số thúc đẩy chuyển đổi số; đô thị thông minh & logistics tại khu kinh tế cửa khẩu; hạ tầng du lịch – dịch vụ hỗ trợ khai thác tiềm năng du lịch. Từ đó góp phần phát triển Lào Cai trở thành cực tăng trưởng, trung tâm kết nối quốc tế giữa Việt Nam và ASEAN – Tây Nam Trung Quốc./.