Tầm nhìn chiến lược phát triển tỉnh Lào Cai

Tầm nhìn chiến lược trên cũng đã được định hình rõ ràng trong các quy hoạch và định hướng phát triển quốc gia, đặc biệt tại Quy hoạch tỉnh Lào Cai thời kỳ 2021–2030, tầm nhìn đến năm 2050 được Thủ tướng chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 316/QĐ-TTg ngày 29/3/2023 và Quy hoạch vùng trung du và miền núi phía Bắc thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 tại Quyết định số 369/QĐ-TTg ngày 4/5/2025 và Nghị Quyết 11-NQ/TW của Bộ Chính trị.

I. CHIẾN LƯỢC ĐỐI NGOẠI – KẾT NỐI ASEAN – TRUNG QUỐC

Thời gian qua tỉnh Lào Cai đã tăng cường hợp tác song phương với Trung Quốc, mở rộng hợp tác toàn diện với tỉnh Vân Nam, thường xuyên tổ chức Hội nghị hợp tác giữa các tỉnh biên giới Việt – Trung và mở rộng quan hệ hợp tác với các địa phương trong ASEAN (Lào, Thái Lan, Campuchia) về: Đầu tư vào khu công nghiệp, logistics tại Lào Cai; Liên kết tour du lịch liên quốc gia; Đào tạo nguồn nhân lực phục vụ giao thương khu vực.

Với mục tiêu Xây dựng Lào Cai trở thành đầu mối trung chuyển hàng hóa, du lịch, dịch vụ và đầu tư giữa ASEAN và Trung Quốc, trong chuỗi hành lang kinh tế Côn Minh – Lào Cai – Hà Nội – Hải Phòng – ASEAN.  Phát huy vị trí chiến lược là cửa ngõ giao thương quốc tế, hiện đại hóa hạ tầng cửa khẩu và logistics để hội nhập sâu hơn vào mạng lưới kinh tế khu vực cần phải:

- Đối ngoại kinh tế với các nước ASEAN: (i) Thiết lập “Trung tâm Xúc tiến Đầu tư ASEAN tại Lào Cai”, mời gọi các nhà đầu tư từ Singapore, Thái Lan, Malaysia, Indonesia; (ii) Xây dựng các khu sản xuất riêng biệt dành cho doanh nghiệp ASEAN tại KCN mới (sử dụng cơ chế thuê dài hạn, thủ tục nhanh gọn); (iii) Tổ chức diễn đàn thương mại ASEAN – Trung Quốc thường niên tại Lào Cai, quy tụ doanh nghiệp logistics, công nghiệp, nông sản, công nghệ; (iv) Phối hợp với Bộ Ngoại giao mời gọi các Đại sứ quán – Phòng thương mại các nước ASEAN đặt Văn phòng đại diện tại Lào Cai.

- Liên kết chiến lược với tỉnh Vân Nam – Trung Quốc: (i) Ký kết Hiệp định hợp tác kinh tế song phương Vân Nam – Lào Cai; (ii) Tạo cơ chế “Hải quan hai chiều rút gọn”; (iii)Hợp tác đầu tư chéo trong chế biến, logistics; (iv) Giao thương nông sản – điện tử – vật tư y tế – máy công cụ; (v) Mở khu công nghiệp liên kết xuyên biên giới, thu hút doang nghiệp Vân Nam sản xuất tại Lào Cai để xuất khẩu ngược vào ASEAN; (vi) Tổ chức “Năm giao lưu văn hóa – thương mại Việt – Trung” tại Lào Cai – Hà Khẩu.

II. CHIẾN LƯỢC HẠ TẦNG KỸ THUẬT – KINH TẾ

Trong những năm qua, tỉnh Lào Cai không ngừng vươn lên khẳng định vị thế là trung tâm kết nối giao thương khu vực phía Bắc, đóng vai trò quan trọng trong chiến lược phát triển kinh tế của vùng trung du và miền núi Bắc Bộ. Với mục tiêu trở thành cực tăng trưởng mạnh của khu vực, Lào Cai đang tích cực chuẩn bị hạ tầng giao thông hiện đại, đồng bộ, sẵn sàng cho những bước đột phá lớn vào năm 2025 và giai đoạn tiếp theo. Ngay trong năm 2025, tỉnh Lào Cai sẽ triển khai hàng loạt dự án hạ tầng giao thông quan trọng, trong đó có các dự án trọng điểm quốc gia. Những dự án này được kỳ vọng sẽ thay đổi diện mạo giao thông của tỉnh, đưa Lào Cai trở thành trung tâm logistics hiện đại và cửa ngõ giao thương quốc tế. Quan trọng nhất phải kể đến hiện nay là dự án đầu tư xây dựng tuyến đường sắt khổ tiêu chuẩn Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng đã được Quốc hội phê duyệt tại Nghị quyết số 187/2025/QH15 với tổng mức đầu tư 203.231 tỷ đồng (tương đương 8,37 tỷ USD) và mục tiêu hoàn thành chậm nhất vào năm 2030.

Vì vậy cần phải xác định rõ chiến lược phát triển Logistics & hạ tầng kết nối một cách đồng bộ, nhanh chóng và hiệu quả:

- Ưu tiên hoàn thành tuyến đường sắt cao tốc Lào Cai – Hà Nội – Hải Phòng (liên vận quốc tế).

- Xây dựng Cảng cạn quốc tế (ICD) tại Lào Cai đạt tiêu chuẩn trung chuyển hàng hoá ASEAN – Trung Quốc.

- Nâng cấp hệ thống logistics đường bộ, cao tốc nối Lào Cai với Yên Bái – Sơn La – Hà Nội (vận tải nội địa và liên quốc gia).

- Xây dựng Trung tâm logistics ASEAN – Trung Quốc tại TP Lào Cai (vùng đệm tiếp vận công nghiệp – nông sản – điện tử).

Ngoài ra cũng cần chú trọng phát triển hạ tầng công nghiệp và thương mại biên giới bằng cách thành lập Khu Kinh tế Cửa khẩu ASEAN – Trung Quốc, bao gồm:

- Khu công nghiệp chuyên biệt cho doanh nghiệp ASEAN.

- Khu công nghiệp chuyên biệt thu hút doanh nghiệp Trung Quốc.

- Trung tâm hội chợ, thương mại xuất nhập khẩu biên giới.

- Đầu tư các trạm kiểm dịch, logistic lạnh, kho ngoại quan tiêu chuẩn ASEAN.

III. CHIẾN LƯỢC DU LỊCH – VĂN HÓA ASEAN – TRUNG QUỐC

Phát triển Lào Cai trở thành trung tâm giao lưu văn hóa – du lịch quốc tế vùng Tây Bắc, cửa ngõ kết nối du lịch giữa Việt Nam với Trung Quốc và các nước ASEAN, gắn với phát triển kinh tế cửa khẩu, bảo tồn di sản và phát huy bản sắc văn hóa các dân tộc. Theo đó cần cụ thể hóa chiến lược:

1. Biến Lào Cai – Yên Bái thành cụm điểm đến du lịch quốc tế

- Xây dựng tuyến du lịch biên giới “Tây Bắc xanh – Trung Hoa hữu nghị” (qua Sa Pa – Bắc Hà – Hà Khẩu – Thạch Lâm).

- Phát triển khu nghỉ dưỡng sinh thái – du lịch di sản bản địa tại Mù Cang Chải – Sa Pa – Văn Bàn.

- Thu hút đầu tư casino, sân golf, trung tâm nghỉ dưỡng cao cấp cho khách ASEAN – Trung Quốc.

- Đa dạng hóa sản phẩm du lịch: Phát triển các dòng sản phẩm mang tính vùng biên và liên kết tiểu vùng: (i) Du lịch văn hóa biên giới: lễ hội Lào Cai – Hà Khẩu, chợ phiên dân tộc, di sản Sa Pa – Fansipan; (ii) Du lịch sinh thái – nghỉ dưỡng – mạo hiểm: dãy Hoàng Liên Sơn, Vườn quốc gia Hoàng Liên, suối khoáng, trekking xuyên biên giới; (iii) Du lịch thương mại – biên mậu: mua sắm, hội chợ, trải nghiệm thương mại cửa khẩu quốc tế; (iv) Du lịch hội nghị (MICE): tổ chức sự kiện, giao lưu ASEAN – Trung Quốc.

2. Tăng cường xúc tiến du lịch quốc tế

- Tổ chức “Năm du lịch ASEAN – Lào Cai” phối hợp với Tổng cục Du lịch Việt Nam và các hãng lữ hành quốc tế.

-  Mời gọi các daonh nghiệp ASEAN đầu tư vào: khách sạn, resort, tour du lịch sinh thái xuyên quốc gia.

- Hợp tác nghiên cứu, bảo tồn di sản văn hóa xuyên quốc gia, như tuyến Con đường Tơ lụa mới, di sản văn hóa phi vật thể chung (lễ hội, ẩm thực, nhạc dân gian...).

IV. CHIẾN LƯỢC THỂ CHẾ – HỖ TRỢ ĐẦU TƯ

1. Cơ chế đặc thù của “Thành phố ASEAN”

Đề xuất Chính phủ công nhận “Lào Cai là thành phố đầu mối ASEAN tại biên giới”, có cơ chế đặc thù:

-  Cơ chế về thể chế và phân quyền:

Phân cấp cho tỉnh Lào Cai và TP Lào Cai thực hiện phê duyệt các dự án đầu tư nhóm A trong lĩnh vực hạ tầng, logistics, du lịch, khu kinh tế cửa khẩu;

Cho phép thành lập Ban quản lý đô thị liên biên giới phối hợp trực tiếp với chính quyền đối diện (Hà Khẩu – Trung Quốc);

Áp dụng mô hình chính quyền đô thị đặc biệt có thẩm quyền tương đương cấp tỉnh trong quản lý đầu tư, ngân sách, đất đai, quy hoạch.

- Cơ chế tài chính và đầu tư:

Giữ lại 100% phần vượt thu ngân sách từ hoạt động xuất nhập khẩu qua cửa khẩu quốc tế Lào Cai trong 10 năm để tái đầu tư hạ tầng kinh tế cửa khẩu;

Cơ chế ưu tiên vốn ODA, vay ưu đãi, và vốn ngân sách trung ương để phát triển kết cấu hạ tầng liên vùng;

Cho phép tỉnh ban hành chính sách ưu đãi đầu tư vượt khung đối với các dự án chiến lược trong logistics, công nghiệp nhẹ, nông nghiệp công nghệ cao.

- Cơ chế đặc thù trong phát triển khu kinh tế cửa khẩu:

Mở rộng phạm vi và chức năng của Khu kinh tế cửa khẩu Lào Cai theo hướng khu phi thuế quan, khu công nghiệp – dịch vụ hiện đại.

Xây dựng cơ chế thông quan “1 cửa – 2 quốc gia” thí điểm tại cửa khẩu Kim Thành – Hà Khẩu.

Cho phép thí điểm hệ thống thương mại điện tử xuyên biên giới tích hợp với nền tảng logistics thông minh.

Cho phép triển khai mô hình “thành phố thông minh biên giới” với tích hợp hạ tầng số, logistics, quản lý cửa khẩu, và dịch vụ công số.

2. Cải cách hành chính và “một cửa ASEAN”

Xây dựng Trung tâm điều phối đầu tư ASEAN – Trung Quốc tại Lào Cai, áp dụng mô hình “một cửa, một đầu mối”.

Số hóa toàn bộ quy trình: cấp phép đầu tư, thông quan, xuất nhập khẩu, lưu trú.

V. KẾT LUẬN

Để Lào Cai trở thành thành phố ASEAN – cửa ngõ kinh tế kết nối Trung Quốc, cần triển khai song song 4 trụ cột chiến lược: (i) Đối ngoại kinh tế ASEAN – Trung Quốc hiệu quả và linh hoạt: (ii) Phát triển hạ tầng logistics, KKT và các tuyến liên vận quốc tế; (iii) Đẩy mạnh thu hút đầu tư công nghiệp – thương mại – du lịch xuyên quốc gia; (iv) Xây dựng cơ chế đặc thù và thể chế mềm ưu tiên kết nối ASEAN./.