Bài 1: Vạch trần đường dây sữa HIUP giả: Hệ sinh thái nghìn tỷ và hiểm họa rình rập trẻ em

Z Holding và loạt doanh nghiệp “sân sau”

Z Holding được thành lập vào tháng 10/2020, có trụ sở tại Hà Nội với vốn điều lệ ban đầu là 1,9 tỷ đồng. Ba cổ đông sáng lập gồm: Nguyễn Văn Minh (góp 40% vốn), La Khắc Minh (30%) và Lê Thị Thảo (30%). Trong đó, Nguyễn Văn Minh và La Khắc Minh đều giữ vai trò Phó Tổng giám đốc của công ty và đã bị bắt để phục vụ công tác điều tra.

Đáng chú ý, theo thông tin từ Đài Truyền hình Việt Nam (VTV), ông Hoàng Quang Thịnh – Chủ tịch HĐQT Z Holding cùng với Nguyễn Văn Minh và La Khắc Minh đã đồng thời thành lập và điều hành hàng chục doanh nghiệp, hàng trăm hộ kinh doanh trong một “hệ sinh thái” khép kín mang tên Z Holding. Hệ thống này được cho là có quy mô lên tới hàng nghìn nhân sự, với tổng doanh thu được xác định khoảng 6.700 tỷ đồng.

Ngoài Z Holding, danh sách các cá nhân và tổ chức liên quan còn có lãnh đạo của hai doanh nghiệp khác là Công ty Cổ phần Thương mại và Sản xuất Nature Made và Công ty TNHH Kinh doanh và Công nghệ Alama.

Trong đó, Nature Made được xác định là đơn vị trực tiếp sản xuất các sản phẩm sữa bột HIUP giả. Trước khi vụ việc bị phanh phui, doanh nghiệp này từng quảng bá rầm rộ là “một trong những cơ sở sản xuất hàng đầu trong lĩnh vực sản xuất, gia công sữa bột và thực phẩm…”.

Theo dữ liệu từ Phòng Đăng ký Kinh doanh Hà Nội, Nature Made mới được thành lập vào tháng 2/2023, đặt trụ sở tại xã Uy Nỗ, huyện Đông Anh (Hà Nội), với vốn điều lệ ban đầu là 5 tỷ đồng. Ba cổ đông sáng lập gồm: Bà Đào Mỹ Linh (góp 55% vốn), ông Lê Văn Duyên (25%) và bà Nguyễn Thị Bích Hồng (20%).

Dù chỉ mới hoạt động chưa đầy hai năm, doanh nghiệp này đã ba lần tăng vốn. Lần điều chỉnh gần nhất vào tháng 5/2024 ghi nhận mức vốn điều lệ được nâng từ 15 tỷ đồng lên 45 tỷ đồng. Tuy nhiên, cơ cấu cổ đông sau khi tăng vốn không được công bố. Bà Đào Mỹ Linh (sinh năm 1997) vẫn giữ vai trò người đại diện pháp luật kiêm Tổng giám đốc công ty kể từ ngày thành lập đến nay.

Liên quan đến sai phạm, nhiều cá nhân thuộc Nature Made đã bị khởi tố. Trong đó có ông Lê Văn Duyên, người từng là cổ đông (hiện chưa rõ còn sở hữu hay không); bà Nguyễn Thị Thu Hiền, Giám đốc hiện tại và ông Phạm Duy Tân, nguyên Giám đốc công ty đều đã bị khởi tố về tội "sản xuất hàng giả là thực phẩm".

Công ty TNHH Kinh doanh và Công nghệ Alama Việt Nam được xác định là đơn vị sở hữu bản quyền và phân phối chính thức sản phẩm sữa bột HIUP ra thị trường.

Theo dữ liệu từ Phòng Đăng ký Kinh doanh Hà Nội, Alama được thành lập vào tháng 5/2020, đặt trụ sở tại quận Thanh Xuân, Hà Nội. Ngành nghề đăng ký kinh doanh chính của công ty là bán buôn thực phẩm, bao gồm rau quả, thịt, đường, sữa và các sản phẩm từ sữa, kinh doanh thực phẩm chức năng... Ngoài ra, doanh nghiệp này còn đăng ký hoạt động trong 59 ngành nghề khác.

Thời điểm mới thành lập, vốn điều lệ của Alama có vốn điều lệ là 1,9 tỷ đồng. Người sáng lập và cũng là chủ sở hữu doanh nghiệp là ông Trần Xuân Chiến (sinh năm 1996, quê Thái Bình), giữ vai trò giám đốc, kiêm người đại diện pháp luật. Đến tháng 7/2024, ông Chiến đã nâng vốn điều lệ của công ty lên 5 tỷ đồng.

Trước khi vụ việc sữa giả bị phanh phui, ông Trần Xuân Chiến từng khẳng định sản phẩm HIUP được nghiên cứu và phát triển dựa trên nền tảng tài liệu khoa học uy tín và thông tin tư vấn chuyên môn từ các đối tác trong lĩnh vực dinh dưỡng.

Đường dây HIUP: Tẩu tán chứng cứ và hiểm họa cận kề với trẻ em

Khi cơ quan chức năng bắt đầu lần theo dấu vết của những hộp sữa HIUP không đạt tiêu chuẩn, từng lớp vỏ bọc dần bị bóc tách, hé lộ một đường dây sản xuất và phân phối hàng giả quy mô lớn, được tổ chức bài bản, vận hành tinh vi và đầy tính toán.

Từ năm 2023 đến tháng 4/2025, Hoàng Quang Thịnh – Tổng Giám đốc kiêm Chủ tịch HĐQT Z Holding đã chỉ đạo cấp dưới lập hai hệ thống sổ sách kế toán để che giấu doanh thu, giảm nghĩa vụ nộp thuế. Điều này cho thấy sự chuẩn bị kỹ lưỡng, có chủ đích nhằm qua mặt các cơ quan quản lý. Số thiệt hại cho ngân sách nhà nước được bước đầu xác định là hơn 410 tỷ đồng.

Doanh nghiệp đã tiến hành lập hồ sơ công bố sản phẩm dinh dưỡng HIUP 27 với thành phần gồm 37 chất dinh dưỡng. Tuy nhiên, kết quả điều tra cho thấy sản phẩm thực tế chỉ chứa từ 15 đến 17 loại chất, không đáp ứng được các tiêu chí về chất lượng, hàm lượng dinh dưỡng cũng như công dụng như đã đăng ký. Căn cứ kết luận giám định, cơ quan chức năng xác định đây là hàng giả.

Đáng chú ý, theo báo cáo, chi phí sản xuất mỗi lon sữa chỉ khoảng 87.800 đồng nhưng được bán ra thị trường với mức giá trung bình hơn 546.000 đồng/lon – chênh lệch gần 7 lần, cho thấy dấu hiệu trục lợi nghiêm trọng từ hành vi gian dối có hệ thống.

Theo cơ quan công an, ngay khi nhận thấy dấu hiệu bị điều tra, các đối tượng trong đường dây đã lập tức triển khai kế hoạch tẩu tán chứng cứ. Toàn bộ hồ sơ kế toán, tài liệu sản xuất, bao bì, nhãn mác… bị tiêu hủy hoặc di dời, một số dây chuyền đóng gói bị tháo rời nhằm gây khó khăn cho quá trình truy vết.

Sự phối hợp chặt chẽ giữa ba doanh nghiệp Z Holding, Nature Made và Alama. Trong đó, Z Holding đóng vai trò “trung tâm điều phối”, Nature Made là nơi trực tiếp sản xuất sữa giả, còn Alama là đơn vị sở hữu thương hiệu HIUP và phân phối ra thị trường. Ba mắt xích này phối hợp chặt chẽ tạo nên một quy trình khép kín từ sản xuất đến tiêu thụ, giúp sữa giả len lỏi sâu vào hệ thống bán hàng trên cả nước.

Sự vận hành tinh vi, khép kín của đường dây trên không chỉ cho thấy mức độ tổ chức bài bản, mà còn phơi bày những lỗ hổng nghiêm trọng trong công tác quản lý thị trường thực phẩm chức năng. Khi một sản phẩm giả có thể dễ dàng vượt qua nhiều lớp kiểm soát, phân phối rộng khắp và tiếp cận trực tiếp tới người tiêu dùng, đặc biệt là trẻ nhỏ thì trách nhiệm rõ ràng không thể chỉ dừng lại ở những kẻ sản xuất và phân phối.

Đây không chỉ là một vụ vi phạm pháp luật nghiêm trọng, mà là hồi chuông cảnh báo về sự cần thiết của một cơ chế giám sát hiệu quả, minh bạch và đồng bộ trong quản lý thực phẩm chức năng – đặc biệt với sản phẩm dành cho trẻ em. Cùng với đó là yêu cầu cấp thiết về các chế tài đủ mạnh để xử lý nghiêm các hành vi gian lận, ngăn chặn tận gốc những đường dây trục lợi có tổ chức, đang đe dọa trực tiếp đến sức khỏe cộng đồng./.