Luật về AI cần tạo ra được sự cân bằng giữa quản lý và nghiên cứu, phát triển

Chiều 12/11, Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường (Ủy ban KHCNMT) tổ chức Phiên họp toàn thể lần thứ 15 với việc thẩm tra Dự án Luật Trí tuệ nhân tạo. Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan tham dự và chỉ đạo tại phiên họp. Chủ nhiệm Ủy ban KHCNMT Nguyễn Thanh Hải điều hành phiên họp.

Phát biểu tại phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan đề nghị cơ quan soạn thảo dự án Luật Trí tuệ nhân tạo cần tạo ra được sự cân bằng giữa quản lý và thúc đẩy hoạt động nghiên cứu, phát triển, triển khai cũng như ứng dụng trí tuệ nhân tạo.

Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan nhấn mạnh, cơ quan soạn thảo cần bám sát tinh thần của Nghị quyết số 66-NQ/TW của Bộ Chính trị về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới; nhấn mạnh mục đích ban hành Luật Trí tuệ nhân tạo nhằm khuyến khích sự phát triển an toàn của trí tuệ nhân tạo.

Bên cạnh đó, cơ quan soạn thảo cần kiến tạo được môi trường thuận lợi cho các doanh nghiệp phát triển; tạo cú hích cho sự phát triển mạnh mẽ của nền kinh tế trí tuệ nhân tạo; khuyến khích phát triển và ứng dụng trí tuệ nhân tạo vào phục vụ hoạt động sản xuất, kinh doanh và các lĩnh vực khác trong đời sống xã hội...

Theo Thứ trưởng Bộ KH&CN Phạm Đức Long, Dự án Luật Trí tuệ nhân tạo quy định một cách có hệ thống, toàn diện các biện pháp nhằm cân bằng giữa quản lý và thúc đẩy hoạt động nghiên cứu, phát triển, triển khai và ứng dụng trí tuệ nhân tạo tại Việt Nam. Luật Trí tuệ nhân tạo đặt con người làm trung tâm, với nguyên tắc tối cao là trí tuệ nhân tạo phục vụ con người, không thay thế con người, con người giám sát trí tuệ nhân tạo ở những quyết định trọng yếu; trí tuệ nhân tạo phải minh bạch, trách nhiệm và an toàn.

Dự án Luật Trí tuệ nhân tạo gồm 8 Chương với 36 điều nhằm thể chế hóa chủ trương của Đảng và Nhà nước, tạo hành lang pháp lý đột phá cho trí tuệ nhân tạo; kiến tạo môi trường pháp lý thuận lợi để thúc đẩy đổi mới sáng tạo, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia; đồng thời quản lý rủi ro, bảo vệ lợi ích quốc gia, quyền con người và chủ quyền số.

Dự án Luật Trí tuệ nhân tạo kế thừa và bãi bỏ các quy định về trí tuệ nhân tạo tại Luật Công nghiệp công nghệ số số 71/2025/QH15; bổ sung các khoảng trống pháp lý để hoàn thiện pháp luật về trí tuệ nhân tạo. Tham khảo có chọn lọc pháp luật và kinh nghiệm thực tiễn về xu hướng phát triển trí tuệ nhân tạo của một số quốc gia phù hợp với điều kiện thực tiễn Việt Nam, pháp luật và điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên.

Luật Trí tuệ nhân tạo quy định về thúc đẩy hoạt động nghiên cứu, phát triển, cung cấp, triển khai và sử dụng hệ thống trí tuệ nhân tạo; quyền, nghĩa vụ của tổ chức, cá nhân có liên quan; và quản lý nhà nước đối với các hoạt động trí tuệ nhân tạo tại Việt Nam.

Đánh giá thẩm tra Dự án Luật, Phó Chủ nhiệm Ủy ban KHCNMT Trần Văn Khải cho biết, về tính khả thi của dự thảo Luật, Ủy ban KHCNMT nhận thấy, đa số các quy định của dự thảo Luật có tính khả thi. Tuy nhiên, cần tiếp tục rà soát, hoàn thiện để tránh quy định quá chung chung, khó định lượng, khó hướng dẫn và thực hiện; đồng thời đề nghị đánh giá đầy đủ về nguồn lực, cơ chế tài chính và hạ tầng dữ liệu, tính toán để bảo đảm khả năng tổ chức thực hiện các quy định của Luật.

Về phạm vi điều chỉnh và đối tượng áp dụng, Ủy ban KHCNMT thấy rằng, phạm vi điều chỉnh tại dự thảo Luật chưa làm rõ ranh giới giữa các lĩnh vực chịu sự điều chỉnh của Luật này với các luật có liên quan, chưa bao quát đầy đủ các thực thể và yếu tố trung gian khác. Ủy ban KHCNMT cơ bản tán thành với nội dung quy định về đối tượng áp dụng.

Tuy nhiên, đề nghị nghiên cứu việc áp dụng pháp luật trong trường hợp có yếu tố nước ngoài, cân nhắc bổ sung một số nguyên tắc áp dụng đối với hệ thống trí tuệ nhân tạo sử dụng riêng cho mục đích quốc phòng, an ninh, sử dụng nội bộ để kiểm soát trong các lĩnh vực nhạy cảm nhằm giảm thiểu rủi ro hệ thống...

Ủy ban KHCNMT nhận thấy, thành phần hồ sơ dự án Luật cơ bản đáp ứng yêu cầu để thẩm tra đối với hồ sơ dự án luật được trình theo trình tự thủ tục rút gọn. Tuy nhiên, Chính phủ chưa có văn bản đề nghị trình dự án Luật theo thủ tục rút gọn, Tờ trình số 1039/TTr-CP cũng chưa nêu rõ nội dung thuyết minh về việc áp dụng trình tự, thủ tục rút gọn đối với dự án Luật này. Do đó chưa đáp ứng đầy đủ yêu cầu về hồ sơ theo quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, đồng thời, thời gian gửi hồ sơ rất gấp dẫn đến khó khăn trong công tác thẩm tra./.