Nhận diện môi trường đầu tư công: Góc nhìn từ hoạt động đấu thầu ở xã Vân Xuân (huyện Vĩnh Tường, Vĩnh Phúc)

Từ chính sách đến thực tiễn

Đấu thầu là một trong những phương thức để Nhà nước có thể lựa chọn được những nhà thầu phù hợp với mục đích, cũng như chi phí hợp lý khi tiến hành các hoạt động này. Tuy nhiên, không ít các vụ án liên quan đến “Vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng” đã bị phát giác, đây là hành vi gây thất thoát tài sản nhà nước, lợi dụng kẽ hở để để trục lợi? Bên cạnh đó, cũng có nhiều ý kiến cử tri và nhân dân về dấu hiệu tiếp tay, cố ý bỏ qua những quy định, tạo điều kiện cho cá nhân, tổ chức trúng thầu trái quy định.

Một trong những \"chiêu trò\" mà tổ tư vấn lập HSMT cũng như đánh giá HSDT hay sử dụng là đưa ra những tiêu chí không đúng theo hướng dẫn của Bộ Kế Hoạch và Đầu tư vào HSMT để gây hạn chế nhà thầu lạ, hay tạo điều kiện cho nhà thầu “thân hữu” trong quá trình đánh giá HSDT. Chính vì tính chất quan trọng của tổ chuyên gia đánh giá HSDT quyết định sự thành bại của nhà thầu khi dự thầu nên đã và đang xảy ra tình trạng gian lận.

Việc cá nhân trực tiếp đánh giá hồ sơ quan tâm, hồ sơ dự sơ tuyển, hồ sơ dự thầu, hồ sơ đề xuất, thẩm định kết quả lựa chọn danh sách ngắn, kết quả lựa chọn nhà thầu, nhà đầu tư cố ý báo cáo sai hoặc cung cấp thông tin không trung thực làm sai lệch kết quả lựa chọn nhà thầu, nhà đầu tư là hành vi gian lận trong đấu thầu, nếu dẫn đến việc phải đấu thầu lại, hoặc nhà thầu được lựa chọn không đủ năng lực, kinh nghiệm có thể làm kéo dài thời gian thực hiện gói thầu, ảnh hưởng chất lượng công trình, gây thiệt hại về tài sản là không nhỏ, nhất là với những công trình lớn. Nếu bị phát hiện, với quy định của Bộ luật Hình sự, tất cả những người có liên quan, từ chủ đầu tư, nhà thầu, người có thẩm quyền đều có thể bị xử lý hình sự. Cái giá phải trả lúc đó không còn chỉ là về kinh tế. Do đó, cần thiết có sự cảnh báo về hành vi này để chấn chỉnh công tác đấu thầu trong hoạt động đầu tư công.

Từ thực tiễn đó, Tòa soạn Tạp chí Kinh doanh và Phát triển tổ chức triển khai, thực hiện chuyên đề nghiên cứu về \"Nhận diện môi trường đầu tư công: Góc nhìn từ hoạt động đấu thầu trong phát triển kinh tế địa phương\", qua đó khảo sát để minh chứng thực tế tại một số địa bàn trên tỉnh Vĩnh Phúc.

Trong quá trình khảo sát thực hiện chuyên đề, chúng tôi đã nhận được những phản ánh liên quan đến công tác đấu thầu tại một số địa phương, trong đó có việc UBND xã Vân Xuân – huyện Vĩnh Tường có dấu hiệu gian lận trong quá trình đánh giá HSDT của nhà thầu để tạo điều kiện cho nhà thầu không đủ năng lực trúng thầu.

Cụ thể, ngày 15/08/2022, ông Trần Xuân Chính – Chủ tịch UBND xã Vân Xuân ký quyết định số 905/QĐ-UBND về việc phê duyệt kết quả lựa chọn nhà thầu dự án: Cải tạo, sửa chữa phòng họp Đảng Ủy - UBND xã; Hệ thống điện chiếu sáng sân vườn UBND xã Vân Xuân, giá trúng thầu là 1.665.529.000 vnđ, thi công trọn gói trong 150 ngày.

Quyết định số 905/QĐ-UBND về việc phê duyệt kết quả lựa chọn nhà thầu dự án: Cải tạo, sửa chữa phòng họp Đảng Ủy - UBND xã; Hệ thống điện chiếu sáng sân vườn UBND xã Vân Xuân do ông Trần Xuân Chính ký.

Được biết, Công ty TNHH Tư vấn phát triển TAM là đơn vị được UBND Xã Vân Xuân chỉ định thầu về việc lập HSMT cũng như đánh giá HSDT. Tổ chuyên gia được thành lập để lập HSMT cũng như đánh giá HSDT gồm ông Phạm Đăng Trung và Bùi Quốc Việt.

Quyết định số 13.7-22/QĐ-TAM về việc thành lập tổ chuyên gia lập HSMT và đánh giá HSDT cho dự án trên, do ông Trần Tuấn Anh - Giám đốc công ty TNHH tư vấn phát triển TAM ký.

Công ty xây dựng và thương mại Đức Hiệp là đơn vị duy nhất tham gia dự thầu và được tổ chuyên gia đánh giá là đạt, dự án đã được nhà thầu thi công.

Tuy nhiên, theo phản ánh của bạn đọc trong HSDT của công ty Đức Hiệp có đưa vào hợp đồng tương tự là:

Số 07/2012/HĐXD; PLHĐ số 02 ngày 04/01/2013; PLHĐ số 03 ngày 9/12/2015; PLHĐ số 04 ngày 25/01/2016. Thi công xây dựng công trình: Hạ tầng kỹ thuật đất dịch vụ tại xã Văn Quán, huyện Lập Thạch.

Bảng đánh giá báo cáo đánh giá HSDT của Công ty TNHH Tư vấn phát triển Tam tại dự án: Cải tạo, sửa chữa phòng họp Đảng Ủy - UBND xã; Hệ thống điện chiếu sáng sân vườn UBND xã Vân Xuân.

Như vậy, có thể thấy Hợp đồng mà công ty Đức Hiệp đưa vào HSDT để chứng minh năng lực của mình là chưa đủ đáp ứng được HSMT ở một số hạng mục như điện chiếu sáng sân vườn, điện trụ sở UBND, hòn non bộ... Thế nhưng tổ chuyên gia chấm thầu là ông Phạm Đăng Trung và Bùi Quốc Việt vẫn đánh giá đạt và đề xuất lên chủ đầu tư phê duyệt kết quả lựa chọn nhà thầu.

Theo Điểm b, Khoản 4, Điều 89 Luật Đấu thầu quy định một trong các hành vi gian lận trong lựa chọn nhà thầu là: Cá nhân trực tiếp đánh giá hồ sơ quan tâm, hồ sơ dự sơ tuyển, hồ sơ dự thầu, hồ sơ đề xuất, thẩm định kết quả lựa chọn danh sách ngắn, kết quả lựa chọn nhà thầu, nhà đầu tư cố ý báo cáo sai hoặc cung cấp thông tin không trung thực làm sai lệch kết quả lựa chọn nhà thầu, nhà đầu tư;

Khoản 1, Điều 122 Nghị định 63/2014/NĐ-CP của Chính phủ quy định nhà thầu sẽ bị cấm tham gia đấu thầu từ 3 năm đến 5 năm đối với một trong các hành vi vi phạm các Khoản 1, 2, 3, 4 và 5 Điều 89 của Luật Đấu thầu.

Chủ đầu tư yếu kém về năng lực hay có lợi ích nhóm?

Hạng mục hòn non bộ được đơn vị thi công triển khai.

Để làm sáng tỏ những vấn đề trên PV đã liên hệ và làm việc với ông Chính – Chủ tịch UBND xã Vân Xuân. Tuy nhiên, sau nhiều lần liên hệ đặt lịch làm việc PV vẫn nhận được câu trả lời không mấy khách quan của Chủ tịch này.

“Tôi mới nhận được giấy giới thiệu của các đồng chí về tìm hiểu dự án đấy, còn các đồng chí gọi điện hay nhắn tin về nội dung cần tìm hiểu tôi coi như chưa biết. Cần tìm hiểu gì thì gửi văn bản còn tôi trả lời bằng văn bản sau”.

Để đảm bảo việc đấu thầu được triển khai một cách công khai, minh bạch, có tính cạnh tranh lành mạnh, cũng như việc đánh giá đầy đủ năng lực của các nhà thầu, kính đề nghị UBND tỉnh Vĩnh Phúc, UBND huyện Vĩnh Tường cùng các đơn vị liên quan cần sớm vào cuộc cuộc thanh kiểm tra, làm rõ những dấu hiệu trên. Đồng thời xử lý nghiêm các cá nhân, tập thể sai phạm (nếu có), hướng đến việc sử dụng ngân sách đầu tư công một cách hiệu quả, chất lượng công trình được đảm bảo, an toàn và bền vững, tạo niềm tin trong nhân dân.