Chống và loại trừ bệnh sốt rét

Sốt rét là căn bệnh do ký sinh trùng Plasmodium mà muỗi Anophen là vật trung gian truyền bệnh. Bệnh có thể lây truyền qua đường truyền máu, mẹ sang con, dùng chung bơm kim tiêm dính máu có ký sinh trùng sốt rét hoặc do bị muỗi đốt.

Người vừa khỏi bệnh có thể tái mắc bệnh, vì có nhiều loại ký sinh trùng sốt rét khác nhau. Mọi người đều có thể mắc bệnh sốt rét nếu sống hoặc có qua lại vùng rừng núi nơi có bệnh sốt rét lưu hành và bị muỗi Anophen đốt.

Những người dễ bị thương tổn nhất là trẻ sơ sinh, phụ nữ mang thai và trẻ nhỏ dưới 5 tuổi; người tị nạn, sống du canh, du cư, người dân bản địa. Khu vực Châu Phi là nơi chịu gánh nặng bệnh tật nặng nề nhất. Chỉ riêng năm 2022, có tới 94,95% ca mắc và tử vong do sốt rét.

Người dân sống ở nông thôn, vùng sâu, vùng xa ở Châu Phi đang sống trong tình trạng nghèo đói và ít có cơ hội tiếp cận với giáo dục bị tác động nhiều nhất. Bối cảnh tình hình như hiện nay khiến bước ngoặt quan trọng vào năm 2025 trong chiến lược sốt rét toàn cầu của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) nhằm giảm ca sốt rét và tử vong có thể bị bỏ lỡ.

Mặc dù sốt rét có thể phòng ngừa và điều trị dễ dàng nhưng bệnh vẫn tiếp tục có những tác động tàn phá nhất định đối với sức khỏe của con người. Sốt rét ác tính là bệnh cảnh nặng, gây suy nội tạng, nếu không điều trị kịp thời sẽ dẫn đến tử vong. Nếu bệnh nhân nhập viện sớm và được xử trí kịp thời, tỷ lệ cứu sống và hồi phục sẽ tương đối cao.

Chia sẻ với báo chí TS. Hoàng Đình Cảnh - Viện trưởng Viện Sốt rét - Ký sinh trùng - Côn trùng Trung ương cho biết, Việt Nam vẫn còn lưu hành bệnh sốt rét, thậm chí vẫn còn những ổ dịch diễn biến phức tạp tại một số địa phương.

Trong 3 năm gần đây, trung bình mỗi năm, Việt Nam vẫn ghi nhận khoảng 450 ca mắc sốt rét. Hiện có 46 tỉnh, thành phố đã được công nhận loại trừ sốt rét. Tuy nhiên, tại 46 tỉnh này vẫn ghi nhận các ca sốt rét ngoại lai từ những người từ vùng có dịch trở về mắc bệnh, đặc biệt là những người đi lao động, đi du lịch từ Châu Phi về. Riêng năm 2023, cả nước có 448 trường hợp mắc sốt rét được phát hiện, trong số đó có tới một nửa ca mắc là ca ngoại lai.

Trong nước, hiện nay các ca sốt rét chủ yếu tập trung tại một số “điểm nóng” như: Ổ dịch huyện Khánh Vĩnh (tỉnh Khánh Hòa) vẫn ghi nhận hàng trăm ca mắc mỗi năm; như năm 2023 tại đây có khoảng 208 ca mắc, chiếm gần một nửa ca mắc của cả nước. Tại “điểm nóng” dịch ở Mường Tè (Lai Châu) cũng ghi nhận trên dưới 100 ca mắc/năm; đặc biệt khu vực này là khu vực trọng điểm được đầu tư tập trung phòng chống sốt rét nhiều năm qua nhưng vẫn chưa đạt nhiều hiệu quả.

Nếu ở đâu còn ca mắc sốt rét, còn muỗi truyền bệnh thì bệnh vẫn còn lây lan - TS. Hoàng Đình Cảnh nhấn mạnh.

Cách phòng tránh bệnh sốt rét chủ yếu từ việc nâng cao nhận thức và thay đổi hành vi của người dân để phòng tránh bệnh sốt rét.

Tiêu diệt muỗi và ký sinh trùng gây bệnh: Cần tiến hành diệt muỗi bằng cách sử dụng các biện pháp như phun thuốc và tẩm màn hóa chất, sử dụng kem xua muỗi và xịt thuốc chống muỗi...

Ngủ trong màm, đặc biệt khi ở gần nương rẫy hoặc khi ngủ trong rừng. Ngoài ra, nên mặc quần áo dài vào buổi tối và xa rừng và nguồn nước để tránh bị muỗi đốt.

Loại bỏ môi trường sống của muỗi: Cần tiến hành phát quang bụi rậm và khơi thông các cống rãnh xung quanh nhà để loại bỏ nơi sinh sống của muỗi.

Khi thấy các triệu chứng của bệnh sốt rét như đau đầu, mệt mỏi, đau các cơ, rối loạn tiêu hóa, rét run, sốt nóng sau đó vã mồ hôi hoặc cảm thấy ớn lạnh, gai rét, người bệnh cần đến ngay cơ sở y tế gần nhất để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Luôn cập nhật thông tin: Cập nhật kiến thức về mức độ nguy cơ của bệnh và làm theo lời khuyên hoặc hướng dẫn của các chuyên gia y tế cung cấp. Cần thực hiện các biện pháp phòng ngừa thích hợp và tìm kiếm các dịch vụ chăm sóc y tế kịp thời./.