GenAI đang “định hình” lại ngành tài chính Việt Nam như thế nào?

Cuộc đua của số hóa trong bối cảnh mới

Ngành tài chính của Việt Nam trong thời kỳ tăng trưởng mạnh mẽ, minh chứng bởi làn sóng đầu tư vào ngành công nghệ thông tin, số hóa ngân hàng cùng với một lực lượng đông đảo người tiêu dùng sử dụng một cách thành thạo công nghệ. Ghi nhận, từ năm 2018 đến năm 2022, mặc dù chịu ảnh hưởng bởi dịch bệnh COVID-19 thì tổng tài sản của các công ty tài chính vẫn tăng mạnh, đạt trên 15 triệu tỷ đồng, với tốc độ tăng trưởng bình quân hàng năm (CAGR) ấn tượng, đạt mức 13%. 

Và trải nghiệm số dành cho khách hàng đã trở thành mối quan tâm lớn nhất đồng thời là ưu tiên hàng đầu của các tổ chức tài chính ở thị trường Việt Nam. 

Nghiên cứu Tiêu chuẩn đánh giá Hiệu suất Ngân hàng Bán lẻ (REBEX) do Tập đoàn tư vấn Boston Consulting Group (BCG) thực hiện vào năm 2023 tại Việt Nam cho thấy, 41% khách hàng cho biết hiệu suất ứng dụng ngân hàng (mobile banking app) chính là tiêu chí đánh giá quan trọng nhất để có thể giới thiệu một ngân hàng cho gia đình hoặc là bạn bè. Bên cạnh đó, 62% khách hàng cũng thường xuyên sử dụng ngân hàng trên thiết bị di động (mobile banking) - đây là kênh được ưa chuộng hàng đầu. Và đứng thứ hai là ngân hàng trực tuyến (internet banking) với tỷ lệ là 47%.

Mặc dù vậy, chất lượng dịch vụ số hóa ở Việt Nam vẫn dưới mức trung bình toàn cầu, thấp hơn nhiều so với những thị trường hàng đầu. 

Cũng trong khảo sát "Chuẩn đoán 360 độ" của BCG (BCG's 360 Diagnostic) có đánh giá hơn 300 ứng dụng ngân hàng ở hơn 50 quốc gia, Việt Nam đạt điểm 30 về hiệu suất số hóa, kém hơn mức trung bình toàn cầu là 32 cũng như thấp hơn đáng kể so với điểm 60 của các quốc gia hàng đầu. 

Các tổ chức tài chính Việt Nam có thể sẽ thu hẹp khoảng cách này bằng cách học hỏi các thị trường tiên tiến, điều chỉnh để có thể đáp ứng nhu cầu của khách hàng nội địa một cách hiệu quả hơn. 

GenAI - cuộc cách mạng hóa trong ngành tài chính của Việt Nam

Nghiên cứu của BCG cũng có chỉ ra 4 xu hướng chủ đạo đang định hình lại ngành tài chính toàn cầu.

Trong đó thì các định chế tài chính đang dần tối ưu hóa danh mục đầu tư bằng cách xác định đúng trọng tâm cũng như rút khỏi các lĩnh vực không sinh lợi. 

Xu hướng hợp tác cộng sinh cũng đang được thúc đẩy một cách mạnh mẽ trong ngành. Các bên cũng có thể tận dụng kênh phân phối sản phẩm, dịch vụ cũng như các nguồn lực khác của nhau, tạo nên một hệ sinh thái hợp tác toàn diện. 

Cũng theo đó, các tổ chức tài chính có xu hướng tái cấu trúc, chỉ định các đơn vị kinh doanh đóng vai trò Quản lý sản phẩm/Product Owner". Song song với đó cũng sở hữu chuỗi vận hành toàn diện nhằm mục đích củng cố cơ sở hạ tầng, dịch vụ dữ liệu...  Quy trình hoạt động được chuyển đổi, tinh chỉnh để có thể trở nên đơn giản thông qua ứng dụng GenAI. Và công nghệ này cũng đang tạo nên cuộc cách mạng trong ngành với khả năng quản lý các tương tác với khách hàng, tự động hóa quy trình hành chính (ví dụ như xử lý yêu cầu, đánh giá tín dụng, kiểm tra tuân thủ, đánh giá nhân sự, quảng cáo). 

GenAI không đơn thuần là một công nghệ mới và nó đại diện cho sự thay đổi cơ bản trong chiến lược kinh doanh cũng như trong quy trình làm việc, ảnh hưởng một cách sâu sắc đến nguồn lực của tổ chức tài chính. 

GenAI cũng có tiềm năng tạo ra sức mạnh đột phá cho những tổ chức tài chính toàn cầu cũng như Việt Nam. Ví dụ như một ngân hàng Thụy Sĩ đã ứng dụng GenAI để có thể tự động hóa quy trình phê duyệt khoản vay, cho hiệu suất tăng gấp sáu lần. 

Cũng tương tự, một ngân hàng đầu của Tây Ban Nha đã áp dụng GenAI trong việc chăm sóc, hỗ trợ khách hàng và giúp giảm 20% chi phí. Trong quá trình hợp tác với một ngân hàng lớn tại Đông Nam Á,  đội ngũ kỹ sư và chuyên gia từ vấn từ BCG cũng đã phát triển một chuyên gia đầu tư ảo  (Portable Investment Officer) từ GenAI để có thể hỗ trợ sát sao hơn cho các Chuyên viên Quản trị Quan hệ Khách hàng (RMs).

Và chuyên viên ảo này cũng giúp tối ưu hóa tác vụ truy xuất thông tin khách hàng, có khả năng tóm tắt thông tin thị trường tài chính cũng như cung cấp mô tả chi tiết sản phẩm một cách trực quan với ngôn ngữ dễ hiểu. Công cụ trò chuyện này cũng đã tăng năng suất của Chuyên viên Quản trị Quan hệ khách hàng lên 50% từ đó giúp mỗi cuộc họp với khách hàng trở nên cá nhân hóa hơn đồng thời cũng thúc đẩy sự gia tăng về Tài sản quản lý (AUM) của mỗi RM.

Thúc đẩy GenAI trong những tổ chức tài chính tại Việt Nam

Từ kinh nghiệm làm việc với những tổ chức tài chính thế giới cũng như Việt Nam, các chuyên gia Tập đoàn tư vấn Boston Consulting Group (BCG) đưa ra các khuyến nghị quan trọng trong việc triển khai GenAI dành cho các nhà điều hành là doanh nghiệp.

Đầu tiên là các tổ chức tài chính nên ưu tiên các giải pháp GenAI tương thích tốt với tiếng Việt. Những mô hình hàng đầu tư như OpenAI cùng với Llama được "huấn luyện" chủ yếu bằng tiếng Anh. Chính vì thế, hiệu suất có thể thay đổi khi làm việc với các ngôn ngữ khác. Việc xem xét toàn diện cũng như so sánh với các công cụ AI nội địa trước khi quyết định lựa chọn công cụ AI cho tổ chức là vô cùng quan trọng. 

Tổ chức và doanh nghiệp cũng cần chú trọng đến việc bảo vệ quyền riêng tư của khách hàng bằng các kỹ thuật như là Che mặt nạ dữ liệu (data masking) hoặc Ẩn danh dữ liệu (data anonymisation) trong quá trình tương tác với mô hình GenAI.

Lưu ý này cũng đặc biệt quan trọng khi mà một số nhà cung cấp Mô hình học máy Ngôn ngữ Lớn (LLM - Large language model) có máy chủ đặt ở nước ngoài.

Để có thể tương tác hiệu quả với GenAI thì các tổ chức cần cách xây dựng một chiến lược dữ liệu toàn diện, từ quản lý và vận hành, lưu trữ, bảo mật, tổ chức hạ tầng kỹ thuật... Việc này cũng sẽ giúp tăng chất lượng dữ liệu cũng như đóng góp vai trò quan trọng cho đầu vào của AI model, giải quyết được những thách thức như dữ liệu phân mảnh, thiếu tính nhất quán trong việc quản trị. 

Tăng cường chuyên môn kỹ thuật và dữ liệu trong lĩnh vực tài chính ở Việt Nam, đặc biệt là với những ngành nghề như là ngành nghề như Kỹ sư dữ liệu (Data engineer), Nhà khoa học dữ liệu (Data scientist), Kỹ sư ra lệnh AI (Prompt engineer) trong đó bao gồm cả thuê nhân lực ngoài trong ngắn hạn cũng như phát triển nhân lực nội bộ trong dài hạn.

Đến thời điểm hiện tại, các công nghệ về AI vẫn đang thay đổi, các chương trình vẫn còn có chi phí tương đối lớn và có thể lên đến hàng trăm triệu USD. Các tổ chức cũng cần thiết lập ra cơ chế đánh giá cũng như kiểm soát nghiêm ngặt để tính ROI dựa trên các chỉ số kinh doanh để có thể đưa ra quyết định sáng suốt trong việc xây dựng, thử nghiệm, triển khai mở rộng quy mô GenAI. 

Để có thể tối ưu GenAI thì cần triển khai các cuộc thử nghiệm với người dùng cuối từ sớm cũng như liên tục, điển hình như là áp dụng mô hình Agile. Phương pháp này cũng giúp giảm thiểu những lỗ hổng kỹ thuật cũng như các sai sót nghiêm trọng khác khi chính thức triển khai dự án.

Theo các chuyên gia từ BCG, trong bối cảnh ngành tài chính đang chuyển mình trước các xu thế mới, những người chơi đi tắt đón đầu bằng cách tận dụng sức mạnh từ GenAI cũng sẽ có năng lực cạnh tranh nổi trội, lợi thế chiếm lĩnh được thị trường. Và với chiến lược triển khai đúng, đồng bộ sức mạnh tập thể thì GenAI sẽ tạo ra các giải pháp đổi mới sáng tạo có tác động lâu dài cho lĩnh vực tài chính nói riêng, xã hội nói chung./.