Giải pháp nào cho phim khai thác đề tài lịch sử và chuyển thể từ tác phẩm văn học?

Còn nhiều thách thức

Tại Hội thảo, các đại biểu đã tập trung thảo luận vấn đề làm phim đề tài lịch sử và chuyển thể từ tác phẩm văn học, những thách thức và cơ hội. Các đại biểu cũng chia sẻ kinh nghiệm của điện ảnh các nước và các giải pháp về chính sách để phát triển dòng phim có đề tài đề tài lịch sử cũng như chuyển thể từ tác phẩm văn học.

Theo các đại biểu, người làm phim đề tài lịch sử, chuyển thể từ tác phẩm văn học hiện nay vẫn gặp nhiều thách thức. Đó là làm sao để khán giả hiểu phim điện ảnh về lịch sử khác với phim tài liệu; làm sao để khán giả không so sánh phim điện ảnh về lịch sử với kịch bản văn học. Một thách thức nữa là làm sao để ê kíp có quyền sáng tạo một số chi tiết để tác phẩm điện ảnh thêm hấp dẫn…

Bên cạnh đó, các đại biểu cũng chia sẻ những khó khăn trong việc đầu tư cho phim lịch sử, vừa tốn kém vừa mang tính rủi ro cao; đây là lý do khiến phim lịch sử thiếu vắng trong nền điện ảnh Việt Nam. Mặt khác, các đại biểu cũng bày tỏ mong muốn về chính sách hỗ trợ từ Nhà nước để phim về đề tài lịch sử, phim chuyển thể từ tác phẩm văn học có cơ hội phát triển. Theo các đại biểu, việc dự kiến tăng thuế VAT đối với sản phẩm văn hóa, thể thao đang là một trong những cản trở đối với sự phát triển của điện ảnh.

Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam Nguyễn Quang Thiều cho rằng, dòng phim về lịch sử và chuyển thể từ tác phẩm văn học rất đáng trân trọng. Nhưng việc chuyển thể hoặc làm phim về lịch sử gặp nhiều thách thức, từ chính các nhà làm phim, tác giả, khán giả, nhà sản xuất, nhà quản lý… “Để có tác phẩm về đề tài lịch sử hay thì các nhà viết kịch bản, các đạo diễn, các diễn viên phải sáng tạo hết mình và tin vào con đường sáng tạo đó. Bên cạnh đó, các nhà quản lý phải có cách nhìn nhận khác biệt”, ông Nguyễn Quang Thiều chia sẻ.

Đạo diễn Charlie Nguyễn cho rằng, làm phim về những đề tài lịch sử và chuyển thể từ tác phẩm văn học, đạo diễn phải là người tìm hiểu, nghiên cứu kỹ nhất về các sự kiện lịch sử, nhân vật lịch sử rồi mới bắt tay vào sáng tạo. Khi sáng tạo phải kết nối được cảm xúc của nhân vật với cuộc sống, không thần thánh hóa nhân vật.

PGS.TS Bùi Hoài Sơn - Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội cho rằng, làm phim về những đề tài lịch sử và chuyển thể từ tác phẩm văn học là chủ đề rất quan trọng với sự phát triển của điện ảnh Việt Nam nói riêng và sự phát triển văn hóa nói chung. Tuy nhiên, cần có sự đầu tư hơn nữa từ các nhà làm phim, nhà sản xuất, nhà quản lý và sự ủng hộ của khán giả để nâng tầm, phát triển phim về đề tài lịch sử và chuyển thể tác phẩm văn học”, PGS.TS Bùi Hoài Sơn nhận định.

Có ý kiến cho rằng, làm phim về đề tài lịch sử và chuyển thể từ tác phẩm văn học có rất nhiều cơ hội để tạo nên một sản phẩm có giá trị. Lịch sử Việt Nam có một bề dày với những vấn đề, những nhân vật, sự kiện lớn và rất là hấp dẫn; rất nhiều đề tài đặc biệt để khai thác tạo ra sản phẩm giá trị và mang lại sự quan tâm từ công chúng. Thế nhưng, để thực hiện dòng phim này lại rất tốn kém. Đoàn phim sẽ gặp nhiều vấn đề ở khâu dựng bối cảnh, trang phục, đạo cụ theo đúng lịch sử hay tác phẩm văn học. Hơn nữa, phim về lịch sử không thu hút như dòng phim thương mại, vì vậy rất khó thuyết phục được nhà đầu tư và cũng khó thuyết phục được khán giả đến xem để thu hồi vốn.

Cùng khai phá mảnh đất tiềm năng

Phát biểu tại Hội thảo, Thứ trưởng Bộ VHTTDL Tạ Quang Đông nhận định, Luật Điện ảnh năm 2022 với nhiều quy định cởi mở nhằm phát triển thị trường điện ảnh trong các lĩnh vực sản xuất, phát hành, phổ biến phim. Việc quy định mở rộng đề tài, thể loại phim và thực hiện việc đặt hàng sản xuất phim sử dụng ngân sách nhà nước (không qua đấu thầu) tạo thuận lợi cho việc sáng tạo tác phẩm điện ảnh đáp ứng yêu cầu thực hiện nhiệm vụ chính trị của Đảng và Nhà nước; quảng bá truyền thống dân tộc, hình ảnh đất nước, con người và bản sắc văn hóa Việt Nam.

Thứ trưởng Tạ Quang Đông cũng khẳng định, Luật Điện ảnh năm 2022 đồng thời đã khơi dậy tiềm năng sáng tạo của nghệ sĩ và doanh nghiệp sản xuất phim trong việc sản xuất những bộ phim Việt Nam mang tính nhân văn, sáng tạo, tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc. Từ đó, góp phần xây dựng nhân cách con người văn minh, hiện đại, làm chủ đất nước; góp phần đáp ứng nhu cầu hưởng thụ tác phẩm nghệ thuật điện ảnh ngày càng cao của nhân dân. Mặt khác, góp phần tạo ra sự bình đẳng, công bằng giữa các doanh nghiệp sản xuất phim, đảm bảo bản quyền tác giả của các thành phần sáng tạo trong sản xuất phim; tạo điều kiện thuận lợi để ngành điện ảnh thực hiện nhiệm vụ quảng bá truyền thống lịch sử, hình ảnh đất nước, con người và bản sắc văn hóa Việt Nam ra thế giới, tăng cường hội nhập quốc tế trong lĩnh vực điện ảnh.

Bên cạnh đó, Thứ trưởng Tạ Quang Đông đồng thời cho rằng, xu thế sáng tác của điện ảnh quốc tế và Việt Nam cũng luôn xem các tác phẩm văn học như một “mảnh đất màu mỡ” để khai thác; cứ năm tác phẩm điện ảnh thì có một bộ phim chuyển thể từ tác phẩm văn học. Tuy nhiên, điện ảnh Việt Nam còn thiếu tác phẩm điện ảnh hay về đề tài lịch sử. Đây cũng là lý do làm cho nhiều người Việt hôm nay, nhất là giới trẻ, tìm đến phim về đề tài lịch sử (bao gồm phim dã sử, cổ trang) của nước ngoài hơn là phim về đề tài lịch sử của Việt Nam.

“Tôi mong rằng, thông qua hội thảo, những nội dung trao đổi sẽ là những kinh nghiệm hữu ích cho những người làm phim trong nước và quốc tế tham dự Liên hoan Phim quốc tế Hà Nội lần thứ VII. Từ đó, giúp ngành điện ảnh Việt Nam có được những nhận thức mới, những kinh nghiệm của điện ảnh các nước trong việc làm phim về đề tài lịch sử và chuyển thể từ tác phẩm văn học. Qua đó, góp phần phát triển công nghiệp điện ảnh trở thành mũi nhọn trong phát triển ngành công nghiệp văn hóa tại Việt Nam”, Thứ trưởng Tạ Quang Đông bày tỏ.

Nhà sản xuất phim Nguyễn Trinh Hoan cho rằng, để kích thích các nhà làm phim khai thác đề tài lịch sử và chuyển thể từ tác phẩm văn học, các cơ quan chức năng cần đứng ra để xây dựng trường quay, điều hành những đạo cụ, phục trang và bối cảnh của các đoàn phim để tránh lãng phí và tạo điều kiện tối đa cho nhà sản xuất. Ông Ngyễn Trinh hoan đặc biệt nhấn mạnh vấn đề, nếu không có chính sách cởi mở, tạo điều kiện thì sẽ rất khó để có những bộ phim điện ảnh về đề tài lịch sử thu hút như các nền điện ảnh trên thế giới.

Ông Tiền Trọng Viễn - Giám đốc sản xuất hãng phim As One Production (Trung Quốc) cũng cho rằng, thành công của điện ảnh Trung Quốc với nhiều bộ phim chuyển thể từ tác phẩm văn học kinh điển và phim lịch sử, một phần là do những chính sách ưu đãi, khuyến khích của Chính phủ Trung Quốc cũng như mỗi địa phương dành cho các đoàn làm phim.