Niềm tin của doanh nghiệp quay trở lại nhưng nội lực đã bị bào mòn

Ban Nghiên cứu phát triển kinh tế tư nhân (Ban IV) vừa công bố báo cáo chuyên đề khảo sát tình hình doanh nghiệp cuối năm 2023 (tháng 12/2023) và nhận định bối cảnh kinh doanh năm 2024 với chủ đề "Niềm tin đã trở lại nhưng cần vun đắp".

Theo Ban IV, niềm tin và nội lực của doanh nghiệp đã trở lại nhưng 2024 vẫn là một năm nhiều biến số.

Doanh nghiệp đã lạc quan hơn

Kết quả khảo sát cho thấy, mặc dù thời kỳ khó khăn của các doanh nghiệp vẫn đang tiếp diễn nhưng niềm tin đã quay trở lại. So với các con số của khảo sát tháng 4/2023, tình hình của doanh nghiệp đã lạc quan hơn, thể hiện niềm tin đã quay trở lại.

Tỷ lệ doanh nghiệp đánh giá tích cực/rất tích cực tình hình kinh tế vĩ mô hiện nay gấp 2,7 lần so với khảo sát tháng 4; tỷ lệ đánh giá tích cực/rất tích cực về kinh tế ngành hiện tại gấp 2,5 lần; tỷ lệ đánh giá tích cực về triển vọng kinh tế vĩ mô 12 tháng tới gấp gần 3 lần; tỷ lệ doanh nghiệp dự kiến mở rộng quy mô mạnh tăng gấp 2 lần; tỷ lệ mở rộng quy mô vừa phải tăng gấp 2,5 lần.

Các chỉ số, chỉ báo khác về triển vọng tiếp cận vốn, triển vọng thị trường, đánh giá hiệu quả hỗ trợ của chính quyền địa phương đều có tỷ lệ, điểm đánh giá cao hơn khảo sát tháng 4; phản ánh rõ nét niềm tin của doanh nghiệp đã dần quay trở lại.

Dù vậy, tình hình và triển vọng kinh tế qua góc nhìn của doanh nghiệp vẫn còn nhiều khó khăn, thách thức.

Trong tổng số 2.734 doanh nghiệp tham gia khảo sát, vẫn có 82,4% doanh nghiệp đánh giá tiêu cực/rất tiêu cực về tình hình kinh tế 6 tháng cuối năm 2023; 69,1% đánh giá tiêu cực/rất tiêu cực về triển vọng kinh tế năm 2024.

Có 72,8% doanh nghiệp dự kiến giảm quy mô, tạm ngừng kinh doanh hoặc ngừng kinh doanh trong năm 2024. Trong đó, tỷ lệ doanh nghiệp dự kiến ngừng kinh doanh, chờ giải thể là 11,8%; dự kiến tạm ngừng kinh doanh là 12,2%; dự kiến giảm mạnh quy mô là 28,2% và dự kiến giảm nhẹ quy mô là 20,6%.

Trong số các doanh nghiệp dự kiến còn hoạt động năm 2024, 58,9% cho biết có thể giảm quy mô lao động trên 5%, trong đó có 16,6% giảm trên 50%. Có 60,2% doanh nghiệp dự kiến giảm doanh thu, trong đó tỷ lệ giảm trên 50% doanh thu là 17,3%.

Số liệu khảo sát và thống kê cho thấy rằng, doanh nghiệp kiệt sức là sự thật, đặc biệt sau hậu COVID-19 khi phải đối mặt với những bất ổn của kinh tế vĩ mô toàn cầu. Nếu không được vun đắp kịp thời, sức lực của doanh nghiệp sẽ cạn kiệt. Vì thế, năm 2024 là thời điểm cần tiếp tục khoan thư sức dân, sức doanh nghiệp hơn bao giờ hết để nuôi dưỡng niềm tin và năng lực phục hồi của doanh nghiệp cũng như tổng thể nền kinh tế.

Trong bối cảnh nêu trên, nhiều chính sách hỗ trợ của Chính phủ đã nhận được một tỷ lệ nhất định doanh nghiệp đánh giá hiệu quả, hoạt động điều hành của chính quyền địa phương cũng đã nhận được sự đánh giá tích cực hơn so với khảo sát tháng 4 ở tất cả các khía cạnh.

Tuy nhiên, để đáp ứng được yêu cầu thực tiễn trong bối cảnh năm 2024 nhiều biến số, bên cạnh tinh thần chỉ đạo quyết liệt từ Chính phủ, các Bộ, ngành và chính quyền các địa phương cần phải nỗ lực hơn, đặc biệt trong việc đồng hành cùng doanh nghiệp tháo gỡ 5 khó khăn chính: Khó khăn về đơn hàng; Khó khăn về dòng tiền; Khó khăn trong việc thực hiện các thủ tục hành chính và đáp ứng các quy định của pháp luật; Nguy cơ hình sự hóa các giao dịch kinh tế và khó khăn về tiếp cận vốn vay.

Đây là những khó khăn không mới, đã được doanh nghiệp phản ánh và nêu ra trong khảo sát tháng 4, giờ tiếp tục được doanh nghiệp đề cập lại ở thời điểm khảo sát tháng 12 này.

Nếu không được vun đắp kịp thời, sức lực của doanh nghiệp sẽ cạn kiệt. (Ảnh minh họa)

"Thời điểm vàng" của cải cách

Với thực tiễn tình hình, Ban IV đề xuất Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ 3 vấn đề cơ bản.

Thứ nhất, năm 2024 vẫn là một năm nhiều biến số do bối cảnh toàn cầu còn diễn biến phức tạp ảnh hưởng không nhỏ tới nội tại quốc gia, trong khi nội lực của doanh nghiệp đã bị bào mòn.

Do đó, Ban IV cho rằng, sự quyết liệt, kịp thời phải liên tục được duy trì, lan tỏa từ Thủ tướng, Chính phủ đến các Bộ ngành, cấp cơ sở nhằm tiếp tục đồng hành hiệu quả, trợ lực, vun đắp niềm tin để người dân và doanh nghiệp vượt khó.

Thứ hai, khi bối cảnh thế giới nhiều biến số nhưng vai trò của Việt Nam không ngừng được củng cố trên trường quốc tế, đây là "thời điểm vàng" của cải cách, giải quyết triệt để những vấn đề nội tại của nền kinh tế cũng như của mô hình phát triển để tạo ra các động lực phát triển mới.

Theo đó, Ban IV đề xuất Chính phủ tiếp tục đẩy mạnh đầu tư vào các dự án cơ sở hạ tầng quan trọng; phát triển nhân lực công nghệ cao đặc biệt trong ngành bán dẫn, công nghệ xanh…; xây dựng nền hành chính, quản trị công kỷ cương; xây dựng các chính sách hỗ trợ khu vực kinh tế tư nhân một cách thực chất và thúc đẩy doanh nghiệp dân tộc dẫn dắt tăng trưởng; và chuyển đổi nền kinh tế theo hướng xanh và tuần hoàn.

Thứ ba, đợt khảo sát cũng ghi nhận nhiều kiến nghị, đề xuất cụ thể từ cộng đồng doanh nghiệp, bao gồm một số vấn đề có tính ngắn hạn nhưng cấp bách, hướng đến gỡ các nút thắt trước mắt nhằm củng cố niềm tin, gia tăng nội lực để doanh nghiệp và kinh tế đất nước vượt qua khó khăn, tận dụng cơ hội nhằm phục hồi và vươn lên mạnh mẽ trong năm 2024.

Theo đó, Ban IV mong Thủ tướng quan tâm, chỉ đạo các bộ, ngành, chính quyền địa phương nghiên cứu kỹ lưỡng những kiến nghị này để tham mưu, lựa chọn xử lý, tháo gỡ khó khăn nếu phù hợp./.