Cần có khung pháp lý phù hợp trong vấn đề bảo vệ bản quyền tác giả

Bảo hộ quyền tác giả đã trở thành trụ cột chiến lược trong phát triển kinh tế - xã hội

Công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) đang phát triển với tốc độ chóng mặt, tạo ra những tác phẩm phức tạp như văn bản, hình ảnh, âm nhạc, phim hoạt hình hoặc thậm chí tiểu thuyết hoàn chỉnh mà không cần sự can thiệp sâu của con người.

Bảo hộ quyền tác giả trong môi trường số không chỉ là vấn đề pháp lý đơn thuần mà đã trở thành trụ cột chiến lược trong phát triển kinh tế - xã hội và bảo đảm chủ quyền số quốc gia. Đặc tính linh hoạt, dễ sao chép, lan truyền nhanh và xuyên biên giới của tác phẩm số đặt ra yêu cầu cấp thiết về cơ chế bảo vệ hiệu quả, đồng bộ và thích ứng với đổi mới công nghệ. Tại Việt Nam, dù khung pháp lý và năng lực thực thi đã có bước tiến, song vẫn tồn tại nhiều thách thức về kỹ thuật, thể chế và nhận thức xã hội.

Một trong những nhiệm vụ trọng yếu hiện nay là hoàn thiện đồng bộ khung pháp lý liên quan đến quyền tác giả, đặc biệt trong bối cảnh công nghệ thông tin và truyền thông không ngừng phát triển, đồng thời phát sinh nhiều vấn đề mới như AI, Big Data và phân phối nội dung số xuyên biên giới.

Đẩy mạnh giải pháp nâng cao hiệu quả bảo hộ quyền tác giả

Để nâng cao hiệu quả bảo hộ quyền tác giả trong môi trường số, không thể chỉ dựa vào pháp luật và xử lý truyền thống, chúng ta cần xây dựng một hệ sinh thái toàn diện, bao gồm: Đào tạo chuyên sâu và nâng cao nhận thức cộng đồng, đặc biệt là giới trẻ và cán bộ thực thi, đóng vai trò tiên quyết trong việc bảo hộ quyền tác giả trong môi trường số.

Thông qua các khóa đào tạo chuyên sâu và hội thảo chuyên đề về luật sở hữu trí tuệ, các cán bộ thực thi pháp luật được cập nhật kiến thức mới nhất về kỹ thuật số và quyền tác giả, từ đó có thể áp dụng các biện pháp xử lý hiệu quả hơn...

Bên cạnh đó, việc ứng dụng đồng bộ các công nghệ giám sát, bảo vệ và truy vết nội dung như watermark (chèn dấu bản quyền), DRM (Digital Rights Management), Content ID và blockchain được xem là giải pháp kỹ thuật cần thiết.

Watermark cho phép chèn mã định danh bản quyền trực tiếp vào tác phẩm số, giúp dễ dàng phát hiện và xác định nguồn gốc khi nội dung bị sao chép trái phép. DRM kiểm soát việc sao chép và phân phối nội dung số, đảm bảo chỉ bên được cấp phép mới có thể truy cập hoặc chia sẻ tài liệu. Content ID là hệ thống nhận dạng nội dung tự động, hỗ trợ các nền tảng trực tuyến phát hiện nhanh chóng các bài đăng vi phạm bản quyền.

Trong khi đó, công nghệ blockchain tạo ra một sổ cái phân tán minh bạch, ghi nhận lịch sử quyền tác giả của từng tác phẩm, giúp xác định tính hợp pháp và tính toàn vẹn của nội dung. Như vậy, tích hợp đồng thời nhiều công nghệ hiện đại sẽ giúp hệ thống bảo hộ quyền tác giả hoạt động một cách chủ động, hiệu quả và toàn diện.

Cuối cùng, việc tham gia cam kết quốc tế và chia sẻ dữ liệu, kinh nghiệm với các đối tác nước ngoài và tổ chức quốc tế là yếu tố không thể thiếu. Các hiệp ước và thỏa thuận đa phương về sở hữu trí tuệ giúp các quốc gia thống nhất tiêu chuẩn và phương thức xử lý vi phạm bản quyền xuyên biên giới. Việc trao đổi thông tin về các hành vi xâm phạm quyền tác giả cùng chia sẻ những thực tiễn tốt sẽ giúp các bên nâng cao năng lực ứng phó với các thách thức mới trong bảo hộ quyền tác giả.