Hiệu ứng Latte: Mỗi ngày 5k gửi xe, chiều nào cũng uống nước tăng lực… làm sao để thoát “cái bẫy nghèo” của dân văn phòng?

Người Việt Nam vốn có suy nghĩ “tích tiểu thành đại” trong việc tích sản, tiết kiệm. Đây là một thực tế và đức tính cần kiệm gom góp ấy thực sự đáng khen. Tuy nhiên, nhìn vào đa chiều, việc “tích tiểu thành đại” còn có thể hiểu theo nghĩa tiêu cực hơn: Những khoản chi nhỏ mỗi ngày, chẳng thấm vào đầu so với thu nhập hàng tháng nhưng lại có thể tốn kém ngoài sức tưởng tượng. Tình trạng này có hẳn một hiệu ứng tên là: Hiệu ứng Latte. 

Có thể hiểu, hiệu ứng Latte là một khoản chi lớn ngoài tưởng tượng được “tích góp” từ các khoản chi nhỏ cố định mỗi ngày. Đã có không ít người, nhất là giới trẻ còn độc thân, chưa lập gia đình đang mắc phải hiệu ứng Latte trong vô thức.

Chẳng cần lấy ví dụ đâu xa, Thu Trang (29 tuổi) - Nhân viên marketing tại một doanh nghiệp ở Hà Nội chia sẻ, công ty của Trang cấp vé gửi xe miễn phí cho nhân viên, nhưng Trang từ chối làm với lý do “lười” đi bộ từ bãi gửi xe đến văn phòng.

“Nếu lấy được thẻ gửi xe miễn phí, mình sẽ không mất 5k gửi xe mỗi ngày. Tuy nhiên, chỗ gửi xe miễn phí cách tòa nhà khoảng 100 m. Còn chỗ để xe tính tiền theo ngày thì ngay dưới chân tòa nhà. 

Mình nghĩ là bỏ ra 5k mỗi ngày cũng chẳng thấm vào đâu, nhưng tính ra mỗi tháng 25 ngày công, một năm 300 ngày thì cũng tốn 1,5 triệu cho tiền gửi xe rồi. Đấy là chưa kể có những hôm phải tăng ca, về sau 8h tối thì tiền gửi xe tăng thành 12k cơ”, Trang kể.

Cô còn cho biết thêm, bản thân đã làm việc ở công ty này được 5 năm. Như vậy Trang tốn ít nhất 7,5 triệu đồng tiền gửi xe trong quãng thời gian này chỉ vì không muốn đi bộ quãng đường 100 m.

Hay như Quang Phúc (33 tuổi) - Nhân viên văn phòng tại Hà Nội cho biết, đã tốn ít nhất 12,5 triệu/năm vì thói quen “tạt vào cửa hàng tiện lợi” mỗi sáng. Theo chia sẻ của Quang, anh có sở thích đi tập gym, gánh tạ mỗi ngày nên rất thường xuyên uống nước tăng lực. Quang chia sẻ thứ mà anh muốn cắt giảm nhất là khoản tiền mua nước tăng lực trong cửa hàng tiện lợi. 

“Buổi tập nào mình cũng phải uống một lon nước tăng lực để có sức gánh tạ. Nhưng khoản chi này cũng khá cần thiết. Vấn đề là mình hay mua trong cửa hàng tiện lợi, mà giá sẽ đắt hơn ngoài tạp hóa hay trong siêu thị. Loại mình uống cũng đắt, phải 39k/lon thành ra rất tốn kém.

Tính sơ sơ thì mỗi năm có 52 tuần, mình sẽ tốn khoảng 12,5 triệu cho việc mua nước tăng lực. Chưa kể, lần nào vào cửa hàng tiện lợi để mua nước, lúc thì mua thêm hộp kẹo cao su, gói bim bim, cái bánh sandwich...", Phúc cho hay.

Bản thân Phúc cũng tự ý thức được và nhắc nhở mình chuyển sang dùng loại nước tăng lực khác và ra hàng tạp hóa mua cho đỡ đắt, nhưng chẳng mấy khi làm được. Một phần vì cửa hàng tiện lợi ngay cạnh nhà, một phần vì cứ theo thói quen dừng xe trước cửa hàng tiện lợi và lười đi xa hơn để mua đồ.

Còn Thùy Linh (27 tuổi) - Nhân viên của một công ty sự kiện tại TP.HCM cũng có hoàn cảnh tương tự. Cô cho biết bản thân có thể bỏ ăn, bỏ chơi nhưng tối nào cũng phải đắp mặt nạ giấy trước khi đi ngủ. Đây là niềm đam mê khó bỏ của cô nhân viên trẻ này.

Linh thừa nhận: “Thực tình mình cũng chẳng biết việc đắp mặt nạ giấy mỗi ngày có giúp da dẻ đẹp lên hay không, trước khi đắp mình còn tới 4-5 bước skincare khác. Chỉ là mình thích cảm giác lành lạnh, mát mát trên mặt nên ngày nào cũng đắp.

Mình dùng nhiều loại mặt nạ với nhiều mức giá khác nhau, trung bình khoảng 27k/chiếc. Như vậy tính ra sẽ tốn 9,8 triệu/năm, kể ra thì cũng xót thật”. 

Giúp dân văn phòng thoát bẫy "hiệu ứng Latte"

Thực tế, việc giải quyết vấn đề này không quá khó, nhưng trước hết phải xác định được căn nguyên của “mối nhọt” cần chữa trị. Mỗi người sẽ có cách làm riêng trheo từng hoàn cảnh, tuy nhiên, nếu chưa tìm ra nước đi cho mình thì có thể tham khảo 2 bước sau đây:

- Bước 1: Ghi chép các khoản chi tiêu để tìm ra điểm "Latte"

Theo một số nghiên cứu của Đại học Hoàng gia London (Anh), khẳng định những con số nhỏ được não bộ xử lý ở bán cầu phải, những số lớn được tiếp nhận bởi bán cầu trái. Do đó chúng tạo sự khác biệt trong cách con người nhận thức về những khoản chi tiêu hàng ngày với những mệnh giá khác nhau.

Ví dụ: Bạn có thu nhập 12 triệu đồng/tháng, bạn dành 50k mỗi ngày để mua cà phê. Khi đó, số tiền 50k sẽ được xử lý ở bán cầu não phải, còn 12 triệu được xử lý ở bán cầu não trái. Chúng gần như tách biệt với nhau. 

Vì vậy, nếu không tạo thói quen ghi chép cụ thể, bạn sẽ dễ bỏ qua mối liên kết giữa việc tiêu tốn những khoản chi nhỏ mỗi ngày với tổng thu nhập hàng tháng. Việc ghi chép này giúp bạn dễ dàng nhận ra điểm "Latte" của mình hơn.

- Bước 2: Phân tích và tìm giải pháp thay thế

Sau khi đã xác định được điểm "Latte" của mình - khoản chi tiêu nhỏ cố định mỗi ngày, việc tiếp theo là bạn phải trả lời được 2 câu hỏi dưới đây:

- Vì sao lại có thói quen chi tiêu này?

- Có giải pháp thay thế nào đỡ tốn kém hơn không?

Tiếp tục với ví dụ chi 50k tiền cà phê mỗi ngày. Để cắt giảm khoản chi này, bạn phải biết được lý do gì khiến bản thân cần uống cà phê, hay chỉ đơn giản vì thích và thèm?

Nếu câu trả lời là cần uống cà phê để tỉnh táo, tập trung làm việc thì giải pháp thay thế có thể là mua cà phê gói để tự pha. Cách này tuy tốn thời gian hơn nhưng sẽ tiết kiệm khá nhiều so với mua ngoài, lại đảm bảo hiệu suất công việc. 

Nếu câu trả lời chỉ là thích uống cà phê mua ngoài, thì hãy thử giảm tần suất mua hàng ngày thành 2-3 lần/tuần, xem đây như một phần thưởng sau khi làm xong deadline hay sau khi kết thúc một tuần làm việc. Tạo được thói quen này, bạn sẽ tiết kiệm được cả đống tiền so với việc chi tiêu cố định mỗi ngày như trước./.