Dẫn lời bởi Vietnamplus, một số chuyên gia trong lĩnh vực đầu tư công nêu ý kiến không nên tiếp tục đổi đất lấy hạ tầng cho các dự án BT, trong bối cảnh cách làm phổ biến này dễ gây ra tình trạng tham nhũng. Đó là chưa nói tới việc nhiều doanh nghiệp sau khi nhận được đất chỉ tập trung phát triển các dự án nhà ở mà lơi lỏng xây dựng dự án hạ tầng được giao. Ngoài ra, các chuyên gia cho rằng nên bán đất công khai, minh bạch để lấy tiền đầu tư các dự án công chứ không nhất thiết phải đổi quỹ đất cho doanh nghiệp làm dự án.

Tại TP Hồ Chí Minh, địa phương đang xảy ra nhiều vấn đề về quản lý đất đai trong thời gian gần đây, Bí thư Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh Nguyễn Thiện Nhân cho rằng nguyên nhân xuất phát từ việc giao đất cho dự án triển khai không đấu thầu mà chỉ định, đã chỉ định giao đất rồi nhưng lại giao giá rẻ, xác định tổng mức đầu tư dự án quá cao, việc xác định không đúng giá trị khởi điểm bán cổ phần, thay đổi vật tư thiết bị máy móc và giao đất khi dự án chưa được duyệt. Còn theo Kiểm toán Nhà nước, các vi phạm liên quan đến quản lý đất đai chủ yếu do hình thức chỉ định thay cho đấu thầu.

Ảnh: Các chuyên gia cho rằng đổi đất lấy hạ tầng cho dự án BT dễ gây ra tình trạng tham nhũng

Một số dự án tại Thành phố Hồ Chí Minh trong giai đoạn 2013 – 2016 được lựa chọn, chấp thuận chủ đầu tư theo hình thức chỉ định. Tuy nhiên, việc định giá đất không đúng giá thị trường, chưa đánh giá hết giá trị lợi thế của khu đất dẫn đến thất thu tiền sử dụng đất, thiệt hại cho ngân sách. Bên cạnh đó, một số dự án được chấp thuận cho công ty đang quản lý sử dụng thuê trả tiền hàng năm liên doanh với nhà đầu tư khác hình thành pháp nhân mới để thực hiện dự án đầu tư có chuyển mục đích sử dụng đất, nhưng vốn góp thấp hơn vốn điều lệ theo quy định, đã tạo sơ hở, gây thất thoát tài sản Nhà nước.

Từ cuối năm 2017, để hoàn thiện công tác đầu tư công, Ủy ban Nhân dân TP Hồ Chí Minh xác định tăng cường lựa chọn nhà đầu tư theo hình thức đấu thầu rộng rãi, hạn chế tối đa việc chỉ định nhà đầu tư. Đồng thời, tạo môi trường đầu tư thông thoáng, thuận lợi cho doanh nghiệp tiếp cận thông tin, tham gia đầu tư và triển khai dự án. Ủy ban Nhân dân thành phố đã giao Sở Tài nguyên và Môi trường xây dựng danh mục quỹ đất để công bố công khai làm cơ sở thanh toán cho hợp đồng BT. Cùng đó, giao Sở Tài chính đa dạng hoá phương thức thanh toán hợp đồng BT, đồng thời tăng cường kiểm tra, xử lý vi phạm pháp luật đất đai của các tổ chức được Nhà nước giao đất, cho thuê đất.

Dưới góc độ doanh nghiệp, ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TP Hồ Chí Minh, cho rằng việc chỉ định nhà thầu BT được thanh toán bằng quỹ đất đối ứng ở các vị trí đắc địa mà không qua đấu thầu rộng rãi, công khai đã dẫn đến tình trạng “tay không bắt giặc,”chuyển nhượng dự án, bán thầu, chuyển nhượng quỹ đất được thanh toán nhằm trục lợi. Vì vậy, cần phải kiểm soát chặt chẽ ngay từ khâu lựa chọn nhà đầu tư dự án có sử dụng đất, nhà thầu công trình BT. Bên cạnh đó, cần bổ sung chế định “đấu thầu dự án có sử dụng đất” vào Luật Đất đai để hoàn thiện luật, từ đó đảm bảo tính minh bạch, thống nhất và chặt chẽ.

Để giải quyết tình trạng này, mới đây Chính phủ cũng đã ban hành Nghị quyết 160/NĐ-CP về việc sử dụng tài sản công để thanh toán cho nhà đầu tư thực hiện dự án BT. Theo đó, đối với các dự án ký kết trước ngày 01/01/2018, Chính phủ chỉ đạo cho phép tiếp tục việc thanh toán. Những dự án ký sau ngày 01/01/2018 thì Chính phủ yêu cầu các bộ, ngành, địa phương rà soát lại các nội dung hợp đồng đảm bảo tuân thủ pháp luật. Nếu hợp đồng BT phù hợp thì tiếp tục triển khai, còn chưa phù hợp thì đàm phán, điều chỉnh lại.

Chính phủ cũng yêu cầu các bộ, ngành, Ủy ban Nhân dân các địa phương và nhà đầu tư dự án BT đảm bảo công khai, minh bạch, đúng quy định pháp luật, không làm thất thoát tài sản công, không để xảy ra tham nhũng, lợi ích nhóm. Trường hợp phát hiện có vi phạm nhưng chưa gây thất thoát tài sản Nhà nước thì điều chỉnh lại hợp đồng BT, còn nếu phát hiện vi phạm thì phải điều chỉnh hoặc huỷ hợp đồng, kịp thời thu hồi tài sản Nhà nước bị thất thoát, đồng thời xử lý nghiêm các tập thể, cá nhân sai phạm.

HT

(Hợp tác phát triển nội dung cùng Rubix International)