TikTok và hệ lụy với trẻ em

Chủ kênh TikTok Nờ Ô Nô đăng video có nội dung miệt thị người nghèo từng bị phạt và dư luận tẩy chay.

Cùng với sự tăng trưởng như vũ bão, TikTok liên tục khiến dư luận bức xúc về những nội dung xấu, độc hại được lan truyền một cách chóng mặt. Có một thực tế là, các video nội dung nhảm nhí câu view, nội dung khiêu dâm, truyền bá mê tín dị đoan, tin giả tràn lan xuất hiện trên TikTok tại Việt Nam.

Không ít người dùng TikTok phải trả giá vì cung cấp nội dung xấu, vi phạm tiêu chuẩn cộng đồng. Vừa qua Thanh tra Sở Thông tin và Truyền thông tỉnh Bắc Giang vừa có quyết định xử phạt vi phạm hành chính đối với chị T.T.G. (38 tuổi, trú Bắc Giang) về hành vi đăng tải nội dung thông tin không phù hợp với thuần phong mỹ tục trên TikTok. Mức phạt đối với chị G. là 5 triệu đồng.

Bộ TT&TT công bố loạt sai phạm của TikTok tại Việt Nam

Có thể thấy đối tượng sử dụng mạng xã hội TikTok đa phần là những người trẻ, thanh thiếu niên đang trong quá trình phát triển và hoàn thiện nhận thức, dễ bị thu hút bởi những nội dung mới, "độc, lạ", thậm chí là quái gở, phản cảm, trái với thuần phong mỹ tục, chuẩn mực đạo đức. Với cơ chế hoạt động của TikTok, clip càng thu hút nhiều người xem, những nội dung này lại càng được đề xuất, lên xu hướng, rồi nghiễm nhiên trở thành trào lưu.

Từ đây, giới trẻ lại tiếp thu và làm theo, "đu trend" một cách mù quáng khiến cho những trào lưu vô thưởng vô phạt, thậm chí độc hại có cơ hội phổ biến nhiều hơn. Hậu quả là có không ít trẻ em là nạn nhân "nhiễm độc" thụ động từ chính những trào lưu nguy hiểm trên TikTok.

Được biết có it nhất 10 quốc gia đã cấm cài đặt, sử dụng TikTok, dù đây đang là mạng xã hội phát triển nhanh hàng đầu thế giới. Một trong những nỗi ám ảnh của phụ huynh chính là các thử thách nguy hiểm trên TikTok đã gây tử vong cho hàng chục trẻ em trên thế giới.

Liên quan tới vi phạm quy định dữ liệu trẻ em TikTok đã bị nhiều cơ quan các nước trên thế giới xử phạt, mới đây Ủy ban Bảo vệ Dữ liệu của Ireland đã phạt TikTok 345 triệu euro (370 triệu USD, khoảng 8.000 tỉ đồng) do vi phạm quy định bảo vệ quyền riêng tư, liên quan đến việc xử lý dữ liệu cá nhân của trẻ em tại các nước thành viên Liên minh châu Âu. Ủy ban Bảo vệ Dữ liệu của Ireland là cơ quan giám sát chính của châu Âu, có quyền khởi tố hình sự những công ty công nghệ vi phạm Quy định Bảo vệ Dữ liệu chung của khối. Đây là lần đầu tiên TikTok dính án phạt của cơ quan này.

Ngoài ra Cơ quan quản lý dữ liệu của Vương quốc Anh (ICO) đã phạt TikTok 12,7 triệu bảng Anh vì một số hành vi vi phạm luật bảo vệ dữ liệu, bao gồm việc lạm dụng dữ liệu cá nhân của trẻ em. Tiền phạt áp dụng cho các vi phạm quy tắc từ tháng 5/2018 đến tháng 7/2020.

Cơ quan quản lý dữ liệu của Vương quốc Anh cho biết rằng TikTok đã không kiểm tra đầy đủ thông tin xem ai đang sử dụng nền tảng của mình, không thực hiện hành động ngăn chặn trẻ em chưa đủ tuổi vị thành niên và không cung cấp thông tin chính xác cho người dùng về cách dữ liệu cá nhân được thu thập, sử dụng.

Tại Việt Nam, trong cuộc họp thường kỳ tháng 10/2023 của Bộ Thông tin và Truyền thông chiều 5/10, theo báo cáo kết quả thanh kiểm tra nền tảng Tiktok đã có rất nhiều vi phạm, đặc biệt là những vi phạm liên quan đến trẻ em.

Ông Lê Quang Tự Do - Cục trưởng Cục Phát thanh, Truyền hình và Thông tin điện tử, Bộ Thông tin và Truyền thông.

Ông Lê Quang Tự Do - Cục trưởng Cục Phát thanh, Truyền hình và Thông tin điện tử, Bộ Thông tin và Truyền thông - cho biết: "Nền tảng này cũng không có biện pháp, công cụ bảo đảm an toàn về thông tin bí mật đời sống riêng tư của trẻ em; không gửi các thông điệp cảnh báo nguy cơ khi trẻ em cung cấp, thay đổi thông tin bí mật đời sống riêng tư của trẻ em; không thực hiện việc phát hiện, loại bỏ các hình ảnh, tài liệu, thông tin không phù hợp với trẻ em, ảnh hưởng đến sự phát triển lành mạnh của trẻ em; không tổ chức tiếp nhận thông tin, đánh giá phân loại theo mức độ an toàn cho trẻ em, vi phạm quy định tại khoản 1 Điều 5 Nghị định số 72/2013/NĐ-CP ngày 15/7/2013 về quản lý, cung cấp, sử dụng dịch vụ Internet và thông tin trên mạng và quy định tại khoản 1 Điều 36 Nghị định 130/2021/NĐ-CP ngày 30/12/2021 của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo trợ, trợ giúp xã hội và trẻ em; vẫn cho phép trẻ em dưới 13 tuổi mở tài khoản dù là nền tảng mạng xã hội chỉ dành cho người từ 13 tuổi trở lên;".

Qua kiểm tra cho thấy, quy trình kiểm duyệt nội dung trên nền tảng TikTok chưa hiệu quả, để lọt nhiều nội dung vi phạm pháp luật Việt Nam. Cách thức phân phối, đề xuất nội dung dựa trên sự tương tác, sở thích, sự quan tâm của người dùng dễ dẫn đến việc nội dung vi phạm pháp luật Việt Nam được lan truyền với tốc độ nhanh chóng nếu được nhiều người dùng tương tác, quan tâm.

Cũng tại cuộc họp, về vấn đề này, ông Nguyễn Lâm Thanh, Giám đốc chính sách TikTok Việt Nam nói: “Chúng tôi cam kết tuân thủ quy định pháp luật địa phương. TikTok sẽ phối hợp chặt chẽ với Bộ Thông tin và Truyền thông và các bộ ngành liên quan để thực hiện kết luận kiểm tra”.

Ông Nguyễn Lâm Thanh cho biết: “Nhiều kết luận kiểm tra đã được TikTok thực hiện, một số đang được thực hiện và một số nội dung cần phải có thời gian. Về cơ bản, TikTok sẽ tổ chức để thực hiện kết luận của đoàn kiểm tra”.

Các bậc phụ huynh cũng cần bổ sũng kiến thức và có những biện pháp, quán lý để ngăn chặn các nội dung "độc" xâm nhập vào nhận thức và tư duy con trẻ trên các nền tảng mạng xã hội nói chung cũng như TikTok nói riêng. (Ảnh minh họa)

Theo chuyên gia, cha mẹ, nhà trường và các cơ quan quản lý có vai trò quan trọng trong việc phát hiện, ngăn chặn các nội dung độc hại nhắm vào trẻ nhỏ trên TikTok.

Riêng với đối tượng trẻ em, thanh thiếu niên, gia đình và nhà trường cần phối hợp giáo dục nâng cao nhận thức của các em khi sử dụng mạng xã hội. Ðứng trước "ma trận" những trào lưu trên nền tảng TikTok, nếu không được trang bị những kiến thức cần thiết và các biện pháp sử dụng nền tảng một cách an toàn, đối tượng thanh thiếu niên rất dễ bị đầu độc bởi những nội dung xấu và thậm chí vô tình trở thành nạn nhân của những trào lưu độc hại.

Việc cha mẹ cần làm là tìm hiểu và lên phương án quản lý các thiết bị kết nối Internet của con mình thay vì đổ lỗi cho nhà cung cấp dịch vụ. Biết rằng tác hại lớn mà TikTok gây ảnh hướng đến giới trẻ, nhưng các bậc phụ huynh cũng cần bổ sũng kiến thức và có những biện pháp, quán lý để ngăn chặn các nội dung độc hại xâm nhập vào nhận thức và tư duy con trẻ.

Không thể phủ nhận, nền tảng TikTok có những nội dung lành mạnh và giải trí đúng nghĩa. Tuy nhiên, một bộ phận các bạn trẻ lại đang cổ súy và ủng hộ cho những nội dung độc hại để tăng thêm lượt xem, từ đó kéo theo nhiều hệ lụy. Trong cuộc sống hiện nay luôn có tính hai mặt và mạng xã hội nói chung, TikTok nói riêng cũng không phải ngoại lệ.

Quan trọng nhất, các bậc cha mẹ phải dành nhiều thời gian cho con mình và phải cân bằng được cuộc sống thật và mạng xã hội giúp con không bị nghiện và có kỹ năng sống thực tế hơn là tham gia thế giới ảo.Thực trạng này cho thấy, nếu không tự ý thức và lựa chọn thông tin trên mạng xã hội, không ai khác mà chính là những người dùng trẻ và đặc biệt là trẻ em sẽ trở thành “nạn nhân” của những trào lưu thiếu lành mạnh.