Tìm hiểu về cổ phiếu ESOP: Lợi ích và ứng dụng

Cổ phiếu ESOP là gì?

Cổ phiếu ESOP là một kế hoạch phúc lợi cho nhân viên, cho phép họ sở hữu cổ phần trong công ty thông qua việc nhận cổ phiếu. Đây là một trong những chương trình khuyến khích sự gắn bó lâu dài của nhân viên với doanh nghiệp.

Cổ phiếu ESOP còn được gọi là cổ phiếu thưởng, sẽ thường được phát hành với mức giá ưu đãi, kèm theo một số điều kiện nhất định. Mỗi công ty sẽ có quy định và tiêu chuẩn riêng để đánh giá những nhân viên được nhận cổ phiếu ESOP.

Lợi ích của cổ phiếu ESOP

- Đối với nhân viên: Với chính sách này, nhân viên sẽ được sở hữu một phần tài sản của doanh nghiệp với những chính sách ưu đãi. Từ đó sẽ khích lệ và tạo được động lực làm việc, thúc đẩy tinh thần trách nghiệm lẫn cam kết đi cùng doanh nghiệp lâu dài. Đồng thời, cổ phiếu thưởng thường có giá trị hơn các khoản thưởng hay tiền mặt khác. Vậy nên đồng nghĩa với việc tài sản của người lao động sẽ gia tăng. 

- Đối với doanh nghiệp: Chính sách phát hành cổ phiếu ESOP giúp tạo sự kết nối giữa nhân viên và doanh nghiệp, giữ chân những cộng sự có tài năng và cải thiện chế độ lương thưởng. Chính sách này còn giúp tăng nguồn vốn cho doanh nghiệp và tạo dòng tiền phục vụ cho hoạt động kinh doanh. Việc sử dụng lợi nhuận giữ lại để trả cho cổ phiếu thưởng cho NLĐ sẽ không ảnh hưởng đến tình hình tài chính hiện tại của doanh nghiệp.

Rủi ro phát hành cổ phiếu ESOP

- Gây loãng cổ phiếu: Tại Việt Nam còn nhiều doanh nghiệp lạm dụng chính sách phát hành cổ phiếu thưởng để gia tăng nguồn vốn. Như đã đề cập, nguồn lực tài chính để phát hành ESOP được rút ra từ tài sản công ty và không chiếm quá 5% tổng cổ phiếu lưu hành. Hay nói cách khác, đây là khoản tiền từ những cổ đông khác để chia lại cho nhân viên trong doanh nghiệp.

Nếu việc này thực hiện với tần suất cao, tổng số lượng cổ phiếu sẽ tăng nhanh hơn mức tăng trưởng thực của công ty. Điều này sẽ pha loãng cổ phiếu, giảm thu nhập và tạo ra tâm lý dè chừng cho nhà đầu tư bên ngoài.

- Rủi ro quản trị: Trong nhiều trường hợp, để lấy lại lợi nhuận trong thời gian ngắn sau khi phát hành ESOP, nhiều doanh nghiệp đã quyết định cắt giảm chi phí quảng cáo, tiếp thị, R&D... ảnh hưởng đến chiến lược tăng trưởng dài hạn.

Ngoài ra, việc thiếu chính sách minh bạch rõ ràng còn là nguy cơ gây ra xung đột lợi ích cá nhân, trục lợi chính sách để gia tăng tỷ lệ chiếm hữu không lành mạnh. Đây chính là ngòi nổ mâu thuẫn trong ban lãnh đạo công ty, ảnh hưởng nghiêm trọng đến kinh doanh và vận hành của doanh nghiệp.

Kết luận

Cổ phiếu ESOP không chỉ là một chương trình phúc lợi mà còn là một chiến lược kinh doanh hiệu quả, giúp gắn kết nhân viên với sự thành công của công ty. Việc hiểu rõ về ESOP sẽ giúp cả nhân viên lẫn doanh nghiệp tối ưu hóa lợi ích từ kế hoạch này.

Tham gia ESOP có thể là một quyết định tài chính thông minh, nhưng nhân viên cũng cần phải cân nhắc kỹ lưỡng các rủi ro liên quan. Doanh nghiệp và cổ đông cũng cần lưu ý những rủi ro tiềm tàng có thể xảy ra khi phát hành./.