Bán dẫn là chìa khóa đột phá cho hệ sinh thái công nghệ phát triển

AI đang là động lực then chốt giúp Việt Nam chuyển từ mô hình sản xuất gia công sang mô hình sáng tạo, phát triển giá trị mới. Trong lĩnh vực bán dẫn, AI đang tái định hình toàn bộ quy trình sản xuất, từ tự động hóa dây chuyền đóng gói, kiểm thử, tối ưu hóa thiết kế chip bằng mô phỏng và học máy, đến giảm tỷ lệ lỗi thông qua dữ liệu thời gian thực...

Công nghiệp bán dẫn là nền tảng của kỷ nguyên số. Việt Nam đặt mục tiêu đến năm 2025, kinh tế số chiếm 20% GDP và đến năm 2030 đạt 30%; chi tiêu cho khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số đạt ít nhất 3% GDP, lọt top 40 Chỉ số Đổi mới sáng tạo toàn cầu (GII).

Để hiện thực hóa mục tiêu này, Chính phủ đã ban hành nhiều chính sách quan trọng như Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia; Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo; Luật Công nghiệp Công nghệ số và Chiến lược phát triển công nghiệp bán dẫn Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn 2050.

Thứ trưởng Khoa học và Công nghệ Bùi Hoàng Phương khẳng định, công nghiệp bán dẫn được xác định là công nghệ chiến lược, đóng vai trò then chốt trong việc nâng cao năng lực cạnh tranh, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, khẳng định vị thế quốc gia. 

Quyết định số 1018/QĐ-TTg ngày 21/9/2024 phê duyệt Chiến lược phát triển công nghiệp bán dẫn Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn 2050; Quyết định số 1017/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về việc phê duyệt Chương trình "Phát triển nguồn nhân lực ngành công nghiệp bán dẫn đến năm 2030, định hướng đến năm 2050"...

Đặc biệt, Chiến lược phát triển công nghiệp bán dẫn Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn 2050 xác định 4 tư tưởng cốt lõi.

Thứ nhất, phát triển công nghiệp bán dẫn phải đi cùng phát triển công nghiệp điện tử, chuyển đổi số; phát triển công nghiệp bán dẫn phải nằm trong tổng thể phát triển công nghiệp điện tử và công nghệ cốt lõi của cách mạng công nghiệp lần thứ tư là trí tuệ nhân tạo.

Thứ hai, ưu tiên đầu tư phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, đưa Việt Nam trở thành trung tâm về nhân lực bán dẫn toàn cầu, có khả năng tham gia sâu vào các công đoạn của công nghiệp bán dẫn, là bước đi đầu tiên để Việt Nam phát triển công nghiệp bán dẫn.

Thứ ba, vị thế địa chính trị và mối quan hệ hợp tác chiến lược với tất cả các cường quốc bán dẫn là thời cơ để Việt Nam trở thành điểm “+1” trong chiến lược đa dạng hóa chuỗi cung ứng của các cường quốc bán dẫn.

Thứ tư, tập trung nguồn lực, cơ chế ưu đãi đặc biệt để nghiên cứu, thiết kế, sản xuất sản phẩm bán dẫn chuyên dụng thúc đẩy phát triển bền vững các ngành/lĩnh vực: công nghiệp điện tử, chuyển đổi số, AI hóa thiết bị điện tử, IoT và AI hóa thiết bị IoT.

Với hơn 1,9 triệu lao động công nghệ thông tin, trong đó có 7.000 kỹ sư thiết kế bán dẫn, Việt Nam có lợi thế lớn về nhân lực trẻ. Chính phủ đã triển khai Chương trình phát triển nguồn nhân lực bán dẫn, đặt mục tiêu đến năm 2030 đào tạo hơn 50.000 kỹ sư và cử nhân bán dẫn, đồng thời xây dựng các phòng thí nghiệm trọng điểm, trung tâm nghiên cứu, chương trình đào tạo gắn với doanh nghiệp.

Dù vậy, nhu cầu nhân lực thực tế khoảng 10.000 kỹ sư mỗi năm, nhưng nguồn cung mới đáp ứng chưa tới 20%. Đáng chú ý, thiếu hụt nhóm kỹ sư giao thoa giữa AI, vi mạch, điều khiển và dữ liệu, được đánh giá là lực lượng quyết định năng lực thiết kế chip và vận hành nhà máy bán dẫn thông minh.

Giáo sư Usagawa Tsuyoshi, chuyên gia hàng đầu Nhật Bản về đào tạo nhân lực bán dẫn và cố vấn đặc biệt của Trường đại học Việt Nhật (Đại học Quốc gia Hà Nội) nhận định, Việt Nam có tiềm năng lớn trở thành trung tâm nhân lực bán dẫn nếu Nhà nước, doanh nghiệp và trường đại học phối hợp đồng bộ. Ông cho rằng, trong bối cảnh công nghệ thay đổi nhanh, kỹ sư bán dẫn cần ba năng lực cốt lõi, gồm: nền tảng vững về toán, vật lý, tin học và điện tử; tư duy logic để giải quyết vấn đề phức tạp; tinh thần học hỏi liên tục./.