Byju’s - startup 22 tỷ USD “sụp đổ”, CEO Raveendran bị cổ đông phế truất vì những lời gian dối bị bóc trần

Theo tờ Fortune, vào ngày 23/2/2024, các cổ đông của startup - công nghệ giáo dục Byju’s - đây vốn từng là công ty khởi nghiệp có tổng giá trị ước tính lớn nhất ở Ấn Độ đã thực hiện việc bỏ phiếu phế truất nhà sáng lập - tỷ phú Byju Raveendran khỏi ghế CEO.

Chính động thái bất ngờ này đã làm cho toàn thị trường khởi nghiệp Ấn Độ rúng động khi mà cổ đông cáo buộc CEO quản lý yếu kém, để cho Byju’s mất dần đi vị thế kỳ lân đồng thời trở thành một cục nợ đối với nhà đầu tư.

Đáp trả cáo buộc, CEO Byju Raveendran nói rằng các cổ đông không có đủ quyền biểu quyết thực hiện thay đổi lãnh đạo và vấn đề sẽ được đưa ra tòa.

Và việc cổ đông chính thức từ bỏ Raveendran đã đánh dấu một cú sốc đáng kinh ngạc đối với nhà sáng lập startup từng được định giá lên mức 22 tỷ USD, đồng thời cũng được mệnh danh là Á thần (Demigod) của làng khởi nghiệp Ấn Độ ở trong mùa dịch bệnh COVID-19.

CEO Raveendran. (Nguồn ảnh: An ninh tiền tệ)

Byju Raveendran - Tỷ phú trẻ nhất Ấn Độ

Vào hồi tháng 3/2020, có khoảng 1,5 triệu trường học ở Ấn Độ đã phải đóng cửa cách ly bởi dịch thì nhà khởi nghiệp Byju Raveendran đã xuất hiện, cung cấp ứng dụng học trực tuyến Byju’s miễn phí dành cho hàng chục triệu trẻ em đang độ tuổi đi học.

Chính động thái này của Raveendran đã nhận về được sự ưu ái của phụ huynh, giáo viên ở trong bối cảnh khó khăn trong đại dịch.

Cho đến tháng 4/2020, số người dùng Byju’s đã tăng 150%, đến tháng 6 thì nền tảng này đã trở thành ứng dụng Ấn Độ duy nhất ở trong số 10 ứng dụng giáo dục được tải xuống nhiều nhất trên toàn cầu tại Google Play.

Cũng tại thời điểm đó, Byju’s đã nhận vốn tài trợ từ Chan Zuckerberg Initiative, Tencent, Tiger Global. CEO Raveendran đã tự tin nói vào hồi tháng 5/2020 rằng: “Có thể hiện tại học sinh, giáo viên, phụ huynh sử dụng công nghệ giáo dục trực tuyến nhiều hơn bởi họ không có lựa chọn nào khác ở trong mùa dịch. Tuy nhiên, xu hướng này có thể sẽ tiếp tục phát triển”.

Đến tháng 8/2020, nhà sáng lập này đã tuyên bố Byju's lần đầu tiên đạt gần 1 tỷ USD doanh thu/năm. Và trong 2 năm tiếp theo, Byju's mua lại 19 công ty với tổng giá trị là 2,88 tỷ USD. Bên cạnh đó, hãng cũng ký hợp đồng với hàng loạt các đại sứ thương hiệu nổi tiếng như siêu sao Bollywood Shah Rukh Khan, cầu thủ bóng đá người Argentina - Lionel Messi.

Và đến cuối năm 2022, nền tảng này đạt mức định giá là 22 tỷ USD, trở thành công ty khởi nghiệp lớn nhất Ấn Độ, biến CEO Raveendran thành một trong những tỷ phú trẻ nhất nước này.

Chỉ sau thời gian vài tháng khi trở thành tỷ phú trẻ nhất Ấn Độ, CEO Raveendran đã bắt đầu “lao xuống hố”. (Nguồn ảnh: Nhịp sống thị trường)

Lao xuống đầu hố sau thời gian “vinh quang”

Chỉ sau thời gian vài tháng khi trở thành tỷ phú trẻ nhất Ấn Độ, CEO Raveendran đã bắt đầu “lao xuống hố”.

Theo đó, hàng loạt những báo cáo tài chính kiểm toán bày tỏ sự nghi ngờ về các tuyên bố hào nhoáng trước đây của CEO Raveendran về tốc độ tăng trưởng quá ấn tượng, trong khi đó thực tế số liệu cho thấy là thua lỗ.

Và rồi các nhà đầu tư đã bắt đầu công kích Raveendran vào hồi tháng 9/2023 với lời tố cáo của vị CEO này đã biển thủ một nửa trong số 1 tỷ USD nằm trong quỹ phòng hộ Miami IHOP.

Trong năm 2023, kiểm toán viên của Byju’s đã nghỉ việc và 3 thành viên hội đồng quản trị cũng đã rời đi. Ngay cả giám đốc tài chính của startup này cũng chẳng thể ở lại vị trí quá 6 tháng khi ra đi vào hồi tháng 10/2023.

Một nhân viên bán hàng của Byju’s rời công ty sau thời gian 1 năm làm việc đã trả lời với Fortune rằng: “Đây là một startup có sự bùng nổ nhờ bắt kịp thời cơ. Tuy nhiên, rõ ràng là đà tăng trưởng này không bền lâu khi trở thành ảo tượng hão huyền của chính CEO”.

Cũng theo vị nhân viên này, văn hóa làm việc ở Byju’s quá khắc nghiệt khi phải dùng mọi thủ đoạn và chiêu trò để bán hàng trong khi đó chất lượng, dịch vụ của sản phẩm không được như quảng cáo.

Trên thực tế thì Byju’s không phải startup duy nhất bị thị trường soi mói khi mà toàn ngành khởi nghiệp Ấn Độ phải đối mặt với sự khắc nghiệt của nhà đầu tư sau dịch bệnh.

Trả lời Fortune, nhà đầu tư tên Aniruddha Malpani nói rằng, Raveendran chỉ là một chàng gia sư với giấc mơ khởi nghiệp. Khi mà startup bùng nổ theo cấp số nhân thì chuyển qua quan tâm đến niêm yết ở trên thị trường chứng khoán hơn việc phát triển cốt lõi giáo dục của sản phẩm.

Ông Malpani nhận định rằng: “Câu chuyện của Byju’s là một ví dụ mang tính cảnh báo cho bong bóng startup Ấn Độ khi mà giới trẻ thần tượng những nhà khởi nghiệp đi lên từ nghèo khó, làm giàu nhanh để rồi lộ nguyên hình gian dối”.

Raveendran sinh ra ở một thị trấn nhỏ ven biển tại Kerala, cha mẹ đều là giáo viên. (Nguồn ảnh: Nhịp sống thị trường)

Được mệnh danh là Á thần làng startup

Fortune cho hay, sự sùng bái Raveendran như một Á thần làng khởi nghiệp Ấn Độ bắt nguồn từ câu chuyện đi lên từ nghèo khó và vượt qua thách thức để làm giàu được lan truyền rộng rãi ở trên báo chí.

Raveendran sinh ra ở một thị trấn nhỏ ven biển tại Kerala, cha mẹ đều là giáo viên. Và ông Raveendran được xem là một thiên tài toán học từ khi còn bé.

Sau khi học xong đại học thì Raveendran chuyển đến Anh để làm kỹ sư và thường xuyên giúp đỡ bạn bè ở quê nhà ôn tập cho kỳ thi vào Học viện Quản lý Ấn Độ (IIM) - đây là một ngôi trường thuộc hàng top cả nước, nổi tiếng về độ cạnh tranh đầu vào cao.

Cuối cùng thì bạn bè cũng đã thuyết phục Raveendran tự mình làm bài kiểm tra. Anh tuyên bố rằng đã đạt được số điểm gần như hoàn hảo suốt 2 lần thi thử.

Tuy nhiên, thay vì theo đuổi tấm bằng IIM thì Raveendran chuyển về Ấn Độ để làm gia sư dạy kèm các ứng viên ôn thi IIM. Lớp học đầu tiên của Raveendran ở Bengaluru năm 2000 và có 40 học sinh. Đến năm 2005 thì con số này đã tăng lên đến 1.000 người.

Được biết, phong cách giảng dạy của Raveendran là tập trung vào các nguyên tắc cơ bản thay vì dùng những mánh khóe đường tắt. Mặc dù vậy, để thu hút học sinh thì Raveendran cũng bắt đầu tổ chức các buổi học theo phong cách hòa nhạc ở khán phòng hay sân vận động nhằm mục đích tạo tiếng vang ở trong truyền thông.

Vào năm 2007, trong một lần gặp gỡ tình cờ, tỷ phú Ấn Độ Ranjan Pai đã đồng ý đổ 8 triệu USD vào công ty mẹ của Byju’s đó là Think & Learn Pvt Ltd.

Đến năm 2015, ứng dụng học tập Byju ra đời nhằm mục đích giới thiệu các phương pháp của Raveendran đến 250 triệu sinh viên Ấn Độ. Trong thời gian 1 năm, Chan Zuckerberg Initiative, Sequoia Capital cùng với công ty đầu tư Sofina của Bỉ đều đã đầu tư vào Byju's.

Đến năm 2018, Byju’s đã trở thành kỳ lân (Unicorn) khi mà tổng giá trị ước tính vượt mức 1 tỷ USD. Cho đến thời điểm hiện tại, công ty đã huy động được tổng cộng 5,08 tỷ USD từ các vòng gọi vốn.

Chính thành công này đã biến Raveendran thành Á thần trong mắt nhiều người hâm mộ. Chính sự tham vọng, sự lôi cuốn của nhà sáng lập với hình ảnh dạy cho hàng nghìn học sinh Ấn Độ hứa hẹn một startup tiềm năng sinh lời cho các nhà đầu tư.

Lợi nhuận “khủng” làm mờ mắt

Fortune nói rằng, tính cách của Raveendran không phải là sức hút duy nhất khiến cho nhà sáng lập này thành Á thần.

Việc nền tảng Byju’s cung cấp một giải pháp thay thế cho hệ thống giáo dục học vẹt, bị ám ảnh bởi điểm số cũng đã khiến cho người Ấn Độ thất vọng trong nhiều thập kỷ cũng chính là nguyên nhân khiến cho các nhà đầu tư rút ví.

Đến thời điểm hiện tại, Byju's cung cấp phương pháp học tập dựa trên máy tính bảng, các bài học trực tuyến cũng như hướng dẫn trực tiếp. Học sinh từ 9 tuổi cho đến những người đã có trình độ trung cấp đều có thể tìm kiếm chương trình giáo dục phù hợp ở đây.

Mô hình miễn phí cũng giúp cho người dùng có thể thoải mái trong việc tham gia các lớp học, vậy nhưng mọi người phải thanh toán nếu như muốn hoàn thành hết các bài học của chương trình.

Ứng dụng này từ mức 1,7 triệu người dùng vào năm 2018 đã tăng lên mức 115 triệu thành viên trong năm 2022.

Tuy nhiên thì Fortune cho biết, chỉ có 7,5 triệu người dùng trong tổng số 115 triệu thành viên trong năm 2022 là đã đăng ký trả phí, qua đó cũng cho thấy hầu hết những người tải ứng dụng đều không sử dụng một cách thường xuyên.

Được biết, nguồn kiếm tiền lớn nhất của Byju chính là các bài học được truyền tải qua thẻ SD hoặc là thiết bị lưu trữ, dù lỗi thời tuy nhiên lại khá phổ biến ở Ấn Độ - nơi nổi tiếng có độ phủ sóng Internet kém.

Trong báo cáo tài chính năm 2020-2021 của Byju cho thấy, các thẻ thiết bị lưu trữ này chiếm 80% doanh thu mỗi năm, tương đương với 225 triệu USD. Bởi thế mà Byju dần đánh mất đi cốt lõi giáo dục của mình khi chuyển sang một hãng bán hàng bởi lợi nhuận thuần túy.

Ngay cả ở trong thời kỳ hậu dịch bệnh, doanh thu của Byju’s cũng chỉ giữ nguyên ở mức 277 triệu USD trong năm 2021 so với trước đó. (Nguồn ảnh: Nhịp sống thị trường)

Byju đang chìm dần

Và tình hình đang dần trở nên tệ hơn khi mà các báo cáo kiểm toán của Deloitte cho thấy được những khuất tất ở trong hoạt động Byju’s. Sau thời gian 18 tháng trì hoãn, công ty đã công bố báo cáo tài chính đã kiểm toán 2020-2021 của Byju vào tháng 9/2022. Tài liệu này cũng đã bóc trần sự gian đối của CEO Raveendran khi “thổi phồng” số liệu, ghi nhận doanh số ở trên giấy hoặc chưa được thanh toán.

Kết quả kiểm toán cũng cho thấy được khoản lỗ nửa tỷ USD trong khoảng 2020-2021 (đây là giai đoạn được Raveendran quảng bá là thời kỳ bùng nổ của công ty. Và trên thực tế, chi phí tiếp thị, thu mua đối thủ quá lớn khiến cho hãng lỗ nặng tuy nhiên lại bị Raveendran lừa dối.

Ngay cả ở trong thời kỳ hậu dịch bệnh, doanh thu của Byju’s cũng chỉ giữ nguyên ở mức 277 triệu USD trong năm 2021 so với trước đó - con số này thấp hơn nhiều so với con số 1,2 tỷ USD báo cáo khống của Raveendran.

Được biết, phía Deloitte cũng đã chủ động chấm dứt hợp đồng kiểm toán viên với Byju’s vào tháng 6/2023 với lý do không minh bạch từ phía startup.

Theo đó, hàng loạt đại diện đầu tư nổi tiếng như là GV Ravishankar từ Peak XV Partners (trước đây đó là Sequoia Capital India), Vivian Wu từ Chan-Zuckerberg Initiative cùng Russell Dreisenstock từ Prosus cũng đã từ chức, rời bỏ Hội đồng quản trị. Hiện tại, ban điều hành chỉ còn CEO Raveendran, vợ và em trai làm giám đốc.

Chuyên gia Malpani có nói với Fortune rằng, về cơ bản mọi người ở trong ban quản trị đều nhắm mắt làm ngơ trước sự quản lý yếu kém của công ty. Ông Malpani nói rằng: “Về cơ bản, họ đang bỏ rơi một con tàu đang chìm”.

Vào tháng 11/2023, startup này nộp báo cáo nhưng chỉ đề cập một số hoạt động kinh doanh chủ chốt thay vì toàn bộ, đồng thời cũng tiết lộ khoản lỗ 288 triệu USD. Quá ngán ngẩm, các nhóm cổ đông đã bỏ phiếu để loại bỏ Raveendran, cải tổ hội đồng quản trị và đồng thời cũng đệ đơn ngăn chặn các quyền huy động vốn của nhà sáng lập. Tuy nhiên, phía Raveendran không chấp nhận và cho biết sẵn sàng có hành động pháp lý để đòi lại công bằng. Vụ việc này cũng đã được đưa ra tòa án cấp cao ở bang Karnataka - đây là nơi đặt trụ sở chính của Byju’s./.