Có thể bị xử lý hình sự khi mua bán hóa đơn bất hợp pháp

Hiện nay, các quy định hiện hành về hóa đơn và chứng từ đang được điều chỉnh bởi Luật Quản lý thuế số 38 năm 2019 cùng với các văn bản pháp quy hướng dẫn thực hiện. Chính phủ cũng đã ban hành Nghị định số 123/2020/NĐ-CP vào năm 2020 để hướng dẫn về hóa đơn, chứng từ và Nghị định 125/2020/NĐ-CP (được sửa đổi, bổ sung vào năm 2021) quy định về xử phạt vi phạm hành chính liên quan đến thuế và hóa đơn.

Khoản 9, Điều 3 Nghị định số 123/2020/NĐ-CP quy định: "Sử dụng hóa đơn, chứng từ không hợp pháp là việc sử dụng hóa đơn, chứng từ giả; sử dụng hóa đơn, chứng từ chưa có giá trị sử dụng, hết giá trị sử dụng; sử dụng hóa đơn bị ngừng sử dụng trong thời gian bị cưỡng chế bằng biện pháp ngừng sử dụng hóa đơn, trừ trường hợp được phép sử dụng theo thông báo của cơ quan thuế; sử dụng hóa đơn điện tử không đăng ký sử dụng với cơ quan thuế; sử dụng hóa đơn, chứng từ mua hàng hóa, dịch vụ có ngày lập trên hóa đơn, chứng từ trước ngày xác định bên lập hóa đơn, chứng từ không hoạt động tại địa chỉ kinh doanh đã đăng ký với cơ quan nhà nước có thẩm quyền hoặc chưa có thông báo của cơ quan thuế về việc bên lập hóa đơn, chứng từ không hoạt động tại địa chỉ kinh doanh đã đăng ký với cơ quan có thẩm quyền nhưng cơ quan thuế hoặc cơ quan công an hoặc các cơ quan chức năng khác đã có kết luận đó là hóa đơn, chứng từ không hợp pháp…

Sử dụng không hợp pháp hóa đơn, chứng từ là việc sử dụng: Hóa đơn, chứng từ không ghi đầy đủ các nội dung bắt buộc theo quy định; hóa đơn tẩy xóa, sửa chữa không đúng quy định; sử dụng hóa đơn, chứng từ khống (hóa đơn, chứng từ đã ghi các chỉ tiêu, nội dung nghiệp vụ kinh tế nhưng việc mua bán hàng hóa, dịch vụ không có thật một phần hoặc toàn bộ); sử dụng hóa đơn phản ánh không đúng giá trị thực tế phát sinh hoặc lập hóa đơn khống, lập hóa đơn giả..."

Bà Ngô Thị Thùy Linh - Phó Trưởng ban Quản lý rủi ro của Tổng cục Thuế cho biết, doanh nghiệp có hành vi sử dụng hóa đơn gian lận sẽ bị xử phạt theo quy định tại Nghị định số 125/2020/NĐ-CP về xử phạt vi phạm hành chính liên quan đến thuế và hóa đơn. Nếu vi phạm ở mức độ nghiêm trọng hơn, có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự về Tội trốn thuế theo Điều 200 hoặc Tội in, phát hành, mua bán trái phép hóa đơn chứng từ theo Điều 203 của Bộ luật Hình sự ban hành năm 2015, đã được sửa đổi vào năm 2017.

Hiện nay, cơ quan thuế đang triển khai xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu hóa đơn điện tử cùng các ứng dụng công cụ hỗ trợ nhằm kiểm soát và quản lý hóa đơn. Điều này tạo cơ sở cho việc phát hiện và xử lý nghiêm các trường hợp sử dụng chứng từ không hợp pháp, có hành vi chiếm đoạt ngân sách và tiền hoàn thuế.