Công nghệ bán dẫn: Nền tảng của thế giới hiện đại

Công nghệ bán dẫn là "huyết mạch" cho nền kinh tế số

Ngành công nghiệp bán dẫn mang tính toàn cầu và đang phát triển nhanh chóng. Xuất phát từ Mỹ với việc phát minh ra bóng bán dẫn vào năm 1947. Với các đặc thù là sự phức tạp của sản phẩm, đầu tư lớn (sản xuất) trình độ và năng suất lao động rất cao, kích thước sản phẩm nhỏ và trọng lượng nhẹ, cho phép các nhà sản xuất khai thác các lợi thế so sánh khác nhau của vùng lãnh thổ khác nhau.

Trải qua rất nhiều năm, đến hiện nay, tất cả các lĩnh vực của nền kinh tế đều được vận hành dựa trên những con chip nhỏ - từ điện toán, viễn thông, ngân hàng, bảo mật, chăm sóc sức khỏe, thiết bị gia dụng đến vận tải (đặc biệt là xe điện), sản xuất, giải trí và nhiều lĩnh vực khác. Các tiến bộ trong lĩnh vực Trí tuệ nhân tạo (AI), Internet vạn vật (IoT), Dữ liệu lớn (BigData), viễn thông 5G, siêu máy tính và xe tự lái… đều dựa vào sự phát triển ngày càng mạnh mẽ của ngành công nghiệp bán dẫn.

Dù kích thước nhỏ bé nhưng công nghệ bán dẫn là "huyết mạch" của nền kinh tế số. (Ảnh minh họa)

Là “huyết mạch” của nền kinh tế số, ngành bán dẫn được dự báo có thể mang lại doanh thu hơn 620 tỷ USD vào năm 2024 và tăng mạnh lên 1.000 tỷ USD vào năm 2030, theo Gartner - công ty tư vấn và nghiên cứu công nghệ hàng đầu thế giới. Ngành này cũng được xem là phần cốt lõi trong cuộc cạnh tranh công nghệ giữa các cường quốc trong thế kỷ XXI.

Tốc độ tăng trưởng dài hạn hằng năm của thị trường bán dẫn là 15%, với tốc độ rất cao và có chu kỳ rõ rệt. Theo báo cáo của Hiệp hội Công nghiệp bán dẫn, vào năm 2000 doanh thu chip bán dẫn toàn cầu mới là khoảng 300 tỷ USD, năm 2022 đã là khoảng 556 tỷ USD.

Cơ hội của Việt Nam trong cuộc đua bán dẫn

Theo dự đoán của Công ty nghiên cứu và tư vấn công nghệ thông tin Gartner (Mỹ), doanh thu bán dẫn toàn cầu trong 2 năm (2024-2025) sẽ tăng bình quân trên 15%/năm; quy mô thị trường công nghiệp điện tử toàn cầu tăng từ 3.454 tỷ USD (năm 2022), lên hơn 4.986 tỷ USD vào năm 2030. Đây là thuận lợi rất lớn về mặt thị trường đối với các quốc gia có tiềm năng phát triển ngành công nghiệp bán dẫn, trong đó có Việt Nam.

Bối cảnh hiện tại còn có nhiều điểm thuận lợi, cả về khách quan và chủ quan với một quốc gia như Việt Nam trong nỗ lực hình thành và phát triển ngành công nghiệp này.

Tại cuộc tiếp Chủ tịch Tập đoàn Nvidia, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính nhấn mạnh, Việt Nam và Hoa Kỳ đã thống nhất đưa khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo trở thành một trụ cột mới quan trọng trong quan hệ hai nước. Do đó, cần tập trung nguồn lực, trí tuệ, ưu tiên cho một số lĩnh vực là trọng tâm của Việt Nam, đặc biệt là công nghiệp bán dẫn - lĩnh vực mà Việt Nam và Hoa Kỳ đã có văn bản hợp tác. Đây là điều kiện cực kỳ thuận lợi để Việt Nam phát triển ngành công nghiệp bán dẫn, đồng thời tham gia sâu vào chuỗi cung ứng toàn cầu.

Nhiều chuyên gia trong và ngoài nước đã tham dự các diễn đàn công nghệ để đưa ra ý kiến về định hướng dành cho các quốc gia đang phát triển, trong đó có Việt Nam, giúp xây dựng chiến lược phù hợp để phát triển các ngành công nghiệp bán dẫn trong bối cảnh hội nhập quốc tế.

Trong khuôn khổ Tuần lễ Khoa học Công nghệ VinFuture 2023 diễn ra vào từ ngày 18/12, GS. Teck-Seng Low (Phó Chủ tịch cấp cao tại Đại học Quốc gia Singapore) cho rằng, nhân lực là một trong các yếu tố quan trọng giúp đẩy mạnh nền công nghiệp bán dẫn phát triển. Theo GS. Teck-Seng Low thì hiện nay trên toàn thế giới đang diễn ra cuộc đua thu nhỏ kích thước của chip bán dẫn. Chip đã được sản xuất với kích thước giảm dần từ 9nm, 7nm, 5nm, rồi 3nm. Những con chip đã nhỏ, nay còn nhỏ hơn, được dự đoán sẽ còn thống trị và cải thiện nhiều hơn nữa các lĩnh vực trong cuộc sống.

Tiếp tục gia tăng nguồn nhân lực chất lượng cao để tiếp tục thu hút đầu tư ngành bán dẫn. (Ảnh: Trường ĐH Bách khoa TP.HCM)

“Hàng năm Singapore chi 5 tỷ USD cho nghiên cứu, nhưng số tiền này sẽ trở nên vô ích nếu chúng tôi không có nhân lực tài năng để phát triển. Vì vậy, chiến lược thu hút nhân lực giỏi trong lĩnh vực bán dẫn là yếu tố tiên quyết khi các bạn muốn bắt tay thực sự vào việc phát triển ngành công nghiệp công nghệ này”, GS. Teck-Seng Low nói.

Đồng quan điểm, TS. Sadasivan Shankar (Quản lý Nghiên cứu - Phát triển Công nghệ tại Phòng thí nghiệm Máy gia tốc Quốc gia SLAC, Đại học Stanford, Hoa Kỳ) tin rằng những quốc gia đang phát triển như Việt Nam có thể thiết lập các chương trình hoặc các phương án tài trợ để thúc đẩy giáo dục.

“Những cá nhân sáng tạo, khi được trang bị kiến thức và kỹ năng đúng đắn, có thể đối mặt và giải quyết những thách thức phức tạp. Đặc biệt, thế hệ trẻ thường có lý tưởng và tư tưởng lạc quan, khiến họ trở thành một nguồn tài nguyên quý báu của quốc gia”, vị tiến sĩ này nhấn mạnh.

Phát triển công nghiệp bán dẫn cũng là cơ hội để Việt Nam xây dựng ngành công nghiệp điện tử, nhất là khi ngành này đang bước vào giai đoạn chuyển đổi sang thiết bị điện tử AI, thiết bị Intenet vạn vật (IoT). Yêu cầu phát triển ngành công nghiệp bán dẫn càng quan trọng khi Việt Nam đang đẩy mạnh chuyển đổi số, bởi quá trình chuyển đổi số song hành với phát triển phần cứng và phần mềm, làm chủ công nghệ lõi, trong đó có chip bán dẫn.

Năm 2024 sẽ là năm đầu tiên, Việt Nam thực hiện chiến lược quốc gia về phát triển công nghiệp bán dẫn. Đây là ngành công nghiệp nền tảng và là ngành công nghiệp trọng yếu quốc gia trong 30-50 năm tới. Với tiềm năng, lợi thế, chính sách, cơ chế ưu đãi đầu tư hấp dẫn, cùng hạ tầng cơ sở gồm Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia (NIC) và 3 khu công nghệ cao tại TP.HCM, Hà Nội, TP. Đà Nẵng sẵn sàng đón các nhà đầu tư, kỳ vọng, Việt Nam có thể tận dụng tốt cơ hội, cùng các doanh nghiệp, nhà đầu tư tạo nên kỳ tích mới để phát triển nhanh hệ sinh thái ngành công nghiệp bán dẫn, cũng như tăng tốc chuyển đổi số nền kinh tế./.