Đâu là yếu tố “định hình” dòng chảy FDI toàn cầu?

Dòng chảy FDI biến động như thế nào?

Trong báo cáo “Giám sát xu hướng đầu tư toàn cầu" của Hội nghị Liên hợp quốc về Thương mại và Phát triển (UNCTAD), dòng vốn FDI toàn cầu ước tính đạt mức 1.370 tỷ USD trong năm 2023 đã cho thấy được mức tăng nhẹ (+3%) so với năm 2022. Mặc dù vậy, sự gia tăng phần lớn là bởi tăng trưởng ở một số nền kinh tế lớn ở Châu Âu, nếu như loại trừ đi những kênh này thì dòng vốn FDI toàn cầu sẽ thấp hơn 18%.

Chi tiết, tại các nước phát triển, FDI và Liên minh Châu Âu (EU) đã tăng từ mức -150 tỷ USD trong năm 2022 lên +141 tỷ USD bởi những biến động lớn tại Luxembourg và Hà Lan. Ngoại trừ đi 2 quốc gia này thì dòng vốn vào phần còn lại của EU giảm 23%, với sự sụt giảm ở một số nước nhận dòng vốn FDI lớn. Dòng vốn đầu tư vào những nước phát triển cũng có sự trì trệ, tăng trưởng bằng 0 ở Bắc Mỹ và đã giảm ở những nơi khác.

Những bất ổn về địa chính trị cùng với kinh tế vĩ mô dự kiến sẽ tiếp tục ảnh hưởng đến dòng vốn FDI vào năm 2024. (Ảnh minh họa)

Còn đối với những nước đang phát triển, dòng vốn FDI giảm 9% xuống còn 841 tỷ USD. Trong đó thì giảm 12% ở những nước Châu Á đang phát triển, 1% ở Châu Phi. Và đầu vào FDI duy trì ổn định ở Châu Mỹ Latinh và Caribe, trong khi đó Trung Mỹ lại có sự tăng trưởng.

ASEAN vốn dĩ thường là động lực tăng trưởng FDI đã báo cáo nguồn vốn FDI giảm 16% vào hồi năm ngoái. Tuy nhiên thì sức hấp dẫn của khu vực đối với đầu tư sản xuất được nhấn mạnh bởi số lượng công bố dự án mới tăng 37%, với mức tăng trưởng mạnh mẽ tại Việt Nam, Thái Lan, Malaysia, Indonesia, Campuchia, Philippines. Và Ấn Độ cũng báo cáo dòng vốn FDI giảm (-47%) tuy nhiên số lượng công bố dự án mới ổn định, giúp nước này nằm trong TOP 5 điểm đến dự án lĩnh vực xanh toàn cầu.

Xu hướng cho năm 2024 như thế nào?

Các nhà kinh tế cho biết, có nhiều điểm sáng cho bức tranh đầu tư toàn cầu ở trong năm 2024. Điển hình như việc lãi suất dự kiến sẽ giảm tại Mỹ và Châu Âu khi mà lạm phát giảm. Chi phí vốn rẻ hơn sẽ mang đến cho các doanh nghiệp đa quốc gia cơ hội tốt hơn để có thể chuyển hướng nguồn lực từ các thị trường nội địa thiếu hụt vốn cũng như theo đuổi các cơ hội kinh doanh ở các nền kinh tế phát triển nhanh. Nhiều vốn hơn, kết hợp với chu kỳ hàng hóa sôi động sẽ khiến cho những khu vực giàu tài nguyên trở thành tâm điểm chú ý ở trong mắt các nhà đầu tư toàn cầu.

Các nhà kinh tế cho biết, có nhiều điểm sáng cho bức tranh đầu tư toàn cầu ở trong năm 2024. (Nguồn ảnh: Kinh tế Đô thị)

Yếu tố mang tính cạnh tranh sẽ thay đổi theo môi trường vĩ mô

Ghi nhận, đối với một số quốc gia lớn, điều kiện kinh tế vĩ mô kém sẽ tiếp tục kéo dài cho đến năm 2024, trong đó bao gồm cả nhiều cường quốc như Anh, Đức. Mặc dù vậy thì các thị trường lớn vẫn hấp dẫn các nhà đầu tư bởi chúng cung cấp lượng khách hàng khổng lồ lẫn môi trường kinh doanh, nhân tài, cơ sở hạ tầng tốt nhất.

Thường thì trong điều kiện kinh tế khó khăn, các nhà đầu tư tìm kiếm sự an ủi ở những thị trường an toàn. Và Tây Âu, Bắc Mỹ cùng một phần Châu Á sẽ vẫn được xem là những trọng điểm. Mặc dù vậy, GlobalData nói rằng khu vực nổi bật mới sẽ là Trung Đông, chủ yếu là nhờ vào Dubai - đây là nơi sẽ trở thành thành phố điểm đến hàng đầu trên toàn cầu. Các quốc gia khác ví dụ như Arab Saudi thì vẫn tiếp tục thu hút được sự quan tâm của những nhà đầu tư.

Người đứng đầu bộ phận chiến lược vĩ mô tại công ty đầu tư FIM Partners - ông Charlie Robertson nhận định rằng: “Đối với hầu hết Châu Phi và Trung Đông thì tài nguyên thiên nhiên vẫn sẽ thu hút được hàng chục tỷ USD trong năm 2024 nhờ vào yếu tố địa lý, địa chất, địa chính trị”.

Giám đốc điều hành của công ty tư vấn AsiaBIZ Strategy - ông Lawrence Yeo cho biết: “Vẫn đang còn tình trạng thiếu đầu tư ở nhiều quốc gia. Và trong khi dòng vốn FDI toàn cầu đến châu Á đang hồi phục về mức trước dịch bệnh, dòng vốn này dự kiến sẽ có phần chậm lại vào trong năm 2024”.

Mặc dù vậy thì danh sách theo dõi FDI nổi bật trong năm 2024 do bộ phận chuyên theo dõi đầu tư trực tiếp nước ngoài của Financial Times công bố thì Campuchia, Philippines, Ấn Độ nằm trong số những quốc gia đang có động lực FDI mạnh mẽ hơn trong năm 2024.

Yếu tố mang tính cạnh tranh sẽ thay đổi theo môi trường vĩ mô. (Nguồn ảnh: Nhịp sống thị trường)

Lạm phát có xu hướng giảm dần

Có thể thấy, tỷ lệ lạm phát đang chậm lại ở nhiều nền kinh tế toàn cầu, bao gồm hầu hết ở các nước G20. Mặc dù vậy, nhìn chung thì tỷ lệ lạm phát của các nước vẫn cao hơn so với mục tiêu đặt ra. Ví dụ như ở Anh, chỉ số giá tiêu dùng (CPI) đã có phần chậm lại ở mức 4,6% trong tháng 10/2023 so với cùng kỳ năm 2022 (11%) tuy nhiên thì vẫn cao gấp đôi mục tiêu 2%. Dù cho bức tranh lạm phát toàn cầu hiện tại đã có phần tốt hơn rất nhiều so với thời điểm một năm trước tuy nhiên vẫn còn một chặng đường dài trước khi các quốc gia đưa tỷ lệ lạm phát về mức mục tiêu.

Và hầu hết các nền kinh tế đối phó với lạm phát có sự gia tăng bằng cách tăng lãi suất. Những Chính phủ có thể sẽ giữ lãi suất ở mức cao hiện tại vào thời điểm đầu năm 2024 và dự kiến sẽ cắt giảm lãi suất lũy tiến trong thời gian còn lại của năm. Dù vậy thì sự không chắc chắn ở trong lộ trình cắt giảm lãi suất vẫn là một yếu tố cản trở nhỏ đối với ý định đầu tư trong năm 2024 bởi vì mục tiêu chính của các ngân hàng trung ương đó là kiểm soát tình hình lạm phát.

Rủi ro địa chính trị - đây là mối đe dọa lớn nhất của kinh tế toàn cầu

Ghi nhận, trong năm 2023, chiến sự Ukraine đang gây áp lực lên nền kinh tế toàn cầu. Hơn thế, cuộc chiến Israel - Palestine cùng những bất ổn ở Biển Đỏ cũng khiến cho môi trường chính trị toàn cầu thêm phần bất ổn, thôi thúc các nhà đầu tư tìm kiếm cho mình nơi trú ẩn an toàn hơn.

Và năm 2024 đã bắt đầu với môi trường chính trị đầy rủi ro, ngoài ra, 2024 còn là năm diễn ra một cuộc bầu cử quan trọng gồm cả bầu cử Tổng thống Mỹ - điều này có thể khiến cho trật tự thế giới thay đổi, tạo ra những dòng chảy FDI mới.

Có thể thấy, những công ty của Mỹ đang tìm cách đa dạng hóa hoạt động đầu tư khỏi thị trường Trung Quốc. Vào năm 2023, Trung Quốc chỉ chiếm khoảng 2% tổng số dự án FDI ra nước ngoài của Mỹ, so với mức 5% vào năm 2019 đã giảm rõ rệt. Điều này có lợi cho những quốc gia Châu Á như Malaysia, Ấn Độ, Philippines... Những công ty Mỹ cũng đang tìm cách đầu tư nhiều hơn vào các thị trường đang trên đà tăng trưởng. Những dự án ra nước ngoài vào các quốc gia như UAE và Arab Saudi cũng sẽ tăng lên đáng kể.

Trí tuệ nhân tạo (AI) và năng lượng sạch hút nguồn vốn FDI

Năm 2023, AI chính là xu hướng đầu tư công nghệ được nhắc đến nhiều nhất và sẽ tiếp tục thu hút đầu tư trong những năm tới. GlobalData ước tính rằng, tổng thị trường AI sẽ trị giá 909 tỷ USD vào năm 2030. Vào năm 2024, các lĩnh vực phát triển công nghệ quan trọng khác còn bao gồm cả điện toán đám mây, IoT, robot, an ninh mạng.

Trí tuệ nhân tạo (AI) và năng lượng sạch hút nguồn vốn FDI. (Ảnh minh họa)

Trong khi đó thì các cuộc họp COP 28 thời gian gần đây một lần nữa đã nêu lên sự cần thiết của việc những công ty nước ngoài phải tiến hành đi đầu trong quá trình chuyển đổi năng lượng. Và khối lượng các dự án đầu tư vào lĩnh vực năng lượng tái tạo, năng lượng thay thế lần đầu tiên đã giảm vào năm 2023 sau thời gian vài năm. Cũng theo đó, năng lượng tái tạo được xếp hạng là lĩnh vực FDI lớn thứ 3 (theo số dự án) trong năm 2019 tuy nhiên đã tăng lên vị trí thứ 6 vào năm 2022. Vào năm 2023, lĩnh vực này đã giảm một bậc tuy nhiên được kỳ vọng sẽ tăng trưởng trở lại trong năm 2024.

Giám đốc điều hành của công ty tư vấn Global Location Strategies - ông Didi Caldwell khẳng định, bất chấp những cơn gió ngược thì ông tin rằng năm 2024 sẽ là một năm mạnh mẽ nữa cho những dự án phát triển kinh tế.