Doanh nghiệp Việt cần sẵn sàng trước yêu cầu thẩm định chuỗi cung ứng của EU

Đây là số liệu khảo sát của Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) được công bố tại Hội thảo “Xuất khẩu Việt Nam trước yêu cầu về thẩm định chuỗi cung ứng của thị trường châu Âu”.

Hội thảo được VCCI phối hợp Viện Friedrich Naumann Foundation (CHLB Đức) tổ chức vào sáng ngày 21/10, nhằm cung cấp cho các doanh nghiệp, hiệp hội, các cơ quan tổ chức liên quan  thông tin cơ bản, chính xác về các quy định thẩm định chuỗi cung ứng của thị trường châu Âu, qua đó có sự chuẩn bị và hành động phù hợp để Việt Nam tiếp tục xuất khẩu bền vững sang thị trường quan trọng này.

Trong thời gian gần đây, Liên minh châu Âu (EU) và một số nước thành viên đang thiết lập các quy định pháp luật mới về thẩm định chuỗi cung ứng (“supply-chain due diligence”) nhằm giám sát, ngăn chặn và xử lý các rủi ro về quyền con người và môi trường trong chuỗi cung ứng trên toàn cầu của các doanh nghiệp lớn tại khu vực này.

EU là thị trường quan trọng của xuất khẩu Việt Nam (chiếm 15,3% tổng kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam đi toàn thế giới giai đoạn 2015-2024). Doanh nghiệp Việt Nam tham gia vào các chuỗi cung ứng hàng hóa, dịch vụ cho các khách hàng lớn ở thị trường châu Âu dù với bất kỳ vai trò nào (nhà cung ứng nguyên liệu đầu vào, nhà sản xuất chế biến, nhà cung cấp dịch vụ vận chuyển, logistics…) đều có thể bị ảnh hưởng bởi các quy định nói trên.

Theo ông Đậu Anh Tuấn - Phó Tổng Thư ký VCCI: “Dù doanh nghiệp Việt Nam không phải là đối tượng trực tiếp của luật, nhưng với vai trò là nhà cung ứng nguyên liệu, nhà sản xuất, doanh nghiệp logistics hay đơn vị vận chuyển thì doanh nghiệp Việt Nam buộc phải tuân thủ yêu cầu về minh bạch, trách nhiệm môi trường và quyền con người nếu muốn duy trì hợp tác với các đối tác lớn tại châu Âu”.

Khảo sát nhanh do VCCI thực hiện tháng 7-8/2025 còn cho thấy phần lớn các chủ thể ở Việt Nam chưa từng nghe nói tới các quy định thẩm định chuỗi cung ứng. Có tới 59,3% doanh nghiệp xuất khẩu sang EU chưa từng nghe nói đến các quy định này; 36,6% chỉ mới nghe nói nhưng chưa tìm hiểu chi tiết.

Nhận xét về thực tế này, ông Đậu Anh Tuấn cho rằng, điều này cho thấy khoảng cách rất lớn giữa những thay đổi chính sách đang diễn ra rất mạnh mẽ tại châu Âu và mức độ sẵn sàng của cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam. Sự thiếu thông tin này dẫn đến tình trạng doanh nghiệp lo lắng quá mức nhưng lại chưa có sự chuẩn bị phù hợp để thích ứng.

Để khắc phục tình trạng này, TS. Nguyễn Thị Thu Trang - Trưởng nhóm nghiên cứu VCCI cho rằng, các hiệp hội, các tổ chức liên quan cần tăng cường hỗ trợ về thông tin và đào tạo năng lực cho doanh nghiệp. Các cơ quan quản lý Nhà nước cần nhận diện và cảnh báo doanh nghiệp các rủi ro vi phạm quyền lao động, môi trường trong hoạt động của doanh nghiệp khi thanh tra, kiểm tra.

Khuôn khổ pháp lý tiếp cận thị trường EU đang thay đổi, nhưng bà Vanessa Steinmetz - Giám đốc Viện Friedrich Naumann Foundation (FNF) Việt Nam, các quy định mới nhằm mục tiêu làm cho chuỗi cung ứng minh bạch và bền vững hơn. Đây là cơ hội để doanh nghiệp Việt Nam nâng cao tiêu chuẩn, xây dựng lòng tin với đối tác và người tiêu dùng.

Theo bà Vanessa Steinmetz: "Đối với nhiều doanh nghiệp, điều này nghe có vẻ rất phức tạp và đáng lo ngại. Tuy nhiên, cốt lõi của nó là xây dựng niềm tin giữa nhà sản xuất, nhà cung cấp và người tiêu dùng. Đối với Việt Nam, điều này cũng mở ra những cơ hội mới. Những doanh nghiệp thể hiện sự minh bạch, trách nhiệm và quản trị tốt sẽ trở thành đối tác mạnh mẽ và cạnh tranh hơn trên thị trường quốc tế"./.