Hội nghị Tổng cục trưởng Hải quan ASEAN lần thứ 33: Tích cực chia sẻ kinh nghiệm triển khai hải quan thông minh

Bà Sahoko Shiga, Vụ trưởng Vụ Hợp tác quốc tế, Tổng cục Hải quan Nhật Bản

PV: Bà có thể chia sẻ những thành tựu chính của Sáng kiến Hải quan Thông minh cũng như kết quả áp dụng công nghệ AI mà Hải quan Nhật Bản đạt được đến nay?

Bà Sahoko Shiga: Tôi sẽ chia sẻ một số thành tựu chính về Sáng kiến Hải quan Thông minh của Hải quan Nhật Bản. Hải quan Nhật Bản đã áp dụng một thiết bị gọi là "Kính thông minh" để kiểm tra hàng hóa nghi ngờ. Công chức kiểm tra sẽ chia sẻ thông tin và hình ảnh liên tục 24/7 với trụ sở hải quan cách xa hàng trăm km để nhận chỉ thị và hướng dẫn kiểm tra hàng hóa. Một ví dụ khác là tháng 6 năm ngoái, Hải quan Nhật Bản áp dụng việc trao đổi thông tin CO điện tử một cách toàn diện với Hải quan Indonesia.

Sáng kiến Hải quan Thông minh được Hải quan Nhật Bản giới thiệu từ năm 2020, cách đây 4 năm, gồm cả kế hoạch trung hạn và dài hạn. Hải quan Nhật Bản đang hiện thực hóa sáng kiến này. Tính từ thời điểm triển khai sáng kiến từ 2020, đến nay bối cảnh đã thay đổi đáng kể. Bởi Hải quan Nhật Bản và Hải quan Việt Nam đều là thành viên của cộng đồng hải quan nên tôi tin là Hải quan Việt Nam có thể hiểu được những gì tôi nói. Những thay đổi đó do đại dịch, do sự chuyển đổi hạ tầng, cả trong và ngoài nước. Ví dụ như các bạn có thể thấy sự gia tăng về thương mại điện tử qua biên giới và khối lượng nhập khẩu gia tăng; các hiệp định thương mại cũng gia tăng... Những thay đổi đó tác động tới thương mại quốc tế và ngành tiếp vận logistics. Các bạn cũng có thể thấy xu hướng gia tăng mạnh mẽ của chuyển đổi số, tác động tới cả nền kinh tế, xã hội và khu vực tư nhân, bên cạnh đó các yếu tố an ninh nổi lên cần được xử lý.

Hải quan Nhật Bản đã cập nhật các biện pháp để đáp ứng sự biến đổi nhanh chóng của môi trường.

Hải quan Nhật Bản kết hợp Kế hoạch Hành động 2024 vào Sáng kiến Hải quan Thông minh. Hải quan Nhật Bản sẽ tiếp tục thực hiện Hải quan thông minh trên cơ sở đánh giá sự thay đổi của bối cảnh, kịp thời xây dựng lại các biện pháp thực thi kịp thời.

PV: Hải quan Nhật Bản có kế hoạch gì trong tương lai đối với Sáng kiến Hải quan Thông minh?

Bà Sahoko Shiga: Về kế hoạch tương lai của Sáng kiến Hải quan Thông minh, Hải quan Nhật Bản sẽ sử dụng hệ thống máy soi sử dụng công nghệ AI tự động nhận diện hình ảnh và xác định danh mục hàng hóa. Hải quan Nhật Bản cũng sẽ chú trọng vào phân tích dữ liệu lớn với AI để xác định dễ dàng hơn các doanh nghiệp có nghi ngờ để thực hiện kiểm tra sau thông quan tại chỗ; hoặc áp dụng AI trong xác định hành khách rủi ro cao. Hải quan Nhật Bản cũng thúc đẩy chuyển đổi số, tăng cường đối thoại với doanh nghiệp, các chuyên gia trong nước và ngoài nước để tăng độ tinh vi và hiệu quả của các hoạt động hải quan.

Ông Micheal Cymbalista, Tham tán của Cơ quan Hải quan và Bảo vệ biên giới Úc tại Khu vực Mê-Công

PV: Ông có thể chia sẻ thông tin về Chương trình Doanh nghiệp ưu tiên (ATT) của Cơ quan Hải quan và Bảo vệ Biên giới Úc?

Ông Micheal Cymbalista: Cảm ơn vì đã cho tôi cơ hội gặp gỡ các bạn ngày hôm nay và tôi rất hân hạnh thay mặt cho Cơ quản Hải quan và Bảo vệ Biên giới Úc (ABF) chia sẻ về Chương trình Doanh nghiệp ưu tiên, được biết đến là Chương trình Doanh nghiệp tin cậy (ATT) của ABF. Chúng tôi hiện có hơn 1000 ATT và đây là một chương trình rất thành công, được ABF xây dựng trên cơ sở Khung Tiêu chuẩn đảm bảo an toàn và tạo thuận lợi cho thương mại của WCO (WCO SAFE) và cũng bổ sung thêm một số tiêu chí liên quan đến tuân thủ. Chương trình mở ra đối với tất cả các đối tượng là các doanh nghiệp hoạt động trong chuỗi dây chuyền cung ứng quốc tế. Để được công nhận là một ATT, doanh nghiệp sẽ được thẩm định, phê duyệt bởi các công chức được đào tạo hơn 18 tháng. Do đó, trong quá trình thẩm định và phê duyệt, chúng tôi xem xét tất cả các tiêu chuẩn của WCO SAFE, chúng tôi cũng xem xét các yếu tố tuân thủ pháp luật, chất lượng thông tin, khía cạnh an ninh, về hỗ trợ tài chính, chương trình an ninh nhân viên của doanh nghiệp bên cạnh tiêu chí tuân thủ pháp luật thương mại và Luật Hải quan. Và chúng tôi cũng sẵn sàng hợp tác, trao đổi thông tin quốc tế vì an ninh an toàn của cả dây chuyền cung ứng quốc tế.

PV: Ông có thể chia sẻ kế hoạch tương lai của ABF đối với ATT như thế nào?

Ông Micheal Cymbalista: Về kế hoạch trong tương lai, phù hợp với WCO SAFE, chúng tôi dự kiến tăng cường một số tiêu chí, xem xét tăng cường trao đổi dữ liệu, tăng cường áp dụng công nghệ vào chương trình, kế thừa tiêu chí tuân thủ quy trình Hải quan xanh cũng rất quan trọng.

PV: Các tiêu chí của ABF đối với doanh nghiệp vừa và nhỏ được công nhận là ATT như thế nào?

Ông Micheal Cymbalista: Liên quan tới doanh nghiệp vừa và nhỏ được công nhận là ATT, những quy định về ATT ban đầu được quy định tại Luật Hải quan. Nhưng bản thân Luật Hải quan không có quy định cụ thể về Doanh nghiệp vừa và nhỏ (SME), chúng tôi dựa vào quy định của Luật Thuế, theo đó các doanh nghiệp có doanh thu dưới 10 triệu đô la Úc thì được coi là Doanh nghiệp nhỏ. Một nửa doanh nghiệp được công nhận là ATT là doanh nghiệp nhỏ. Một điều quan trọng là chúng tôi phân biệt doanh nghiệp lớn và nhỏ đều dựa trên quy định của WCO SAFE, tuy nhiên chúng tôi cũng dựa vào quy định của pháp luật thuế; tuy nhiên ATT là chương trình áp dụng cho tất cả các doanh nghiệp, không phân biệt doanh nghiệp nhỏ hay lớn; chương trình nhằm vào các doanh nghiệp trong dây chuyền cung ứng quốc tế.

Tôi chia sẻ thêm thông tin về việc thẩm định một doanh nghiệp ATT, một trong các trụ cột của ATT là an ninh, trong đó các yếu tố liên quan tới an ninh thông tin như thông tin đó được lưu giữ không, vì yếu tố an ninh có thể bị phá vỡ bởi các yếu tố đơn lẻ; các doanh nghiệp có đáp ứng tiêu chuẩn của ngành không… Trong hệ thống ATT, chúng tôi có các doanh nghiệp không đạt được tiêu chí an ninh. Một yếu tố quan ngại lớn là an ninh nhân sự, tức là một doanh nghiệp nào đó có thể vi phạm trong dây chuyền cung ứng quốc tế. Chúng tôi xem xét các yếu tố an ninh thực thể đối với các doanh nghiệp tiềm năng của ATT; chúng tôi đánh giá các yếu tố an ninh mềm đang gia tăng; như hôm nay chúng ta đã thấy tại phiên tham vấn rằng tất cả nước nước thành viên ASEAN đều quan tâm tới yếu tố an ninh mềm và các doanh nghiệp nhìn nhận rằng yếu tố an ninh mềm là tiêu chí để giúp doanh nghiệp tồn tại; cuối cùng là dây chuyền cung ứng quốc tế, yếu tố an ninh đặt ra đối với doanh nghiệp cụ thể nhìn từ khía cạnh đảm bảo an ninh dây chuyền cung ứng quốc tế.

Hợp tác giữa ABF và Hải quan Việt Nam được tăng cường, chúng tôi nhìn nhận Việt Nam là một đối tác chiến lược toàn diện, chúng ta có nền tảng là quan hệ hợp tác giữa Chính phủ hai nước. Cao ủy AFB Michael Outram đã thăm Hải quan Việt Nam vào tháng 5 vừa qua, đã làm việc với Tổng cục trưởng Nguyễn Văn Cẩn thảo luận về các hoạt động hợp tác, ký kết một văn kiện hợp tác cấp MOU về trao đổi thông tin và hợp tác chống buôn lậu. ABF rất hân hạnh hợp tác với Hải quan Việt Nam để đạt được kết quả tốt đẹp như thế. ABF cũng đã nhận thấy tầm quan trọng của quan hệ hợp tác với Hải quan Việt Nam nên gần đây đã cử đại diện với chức danh Bí thư thứ nhất tại Đại sứ quán Úc, và đầu mối này đã có nhiều nỗ lực phối hợp với Hải quan Việt Nam triển khai các hoạt động hợp tác.

Hội nghị lần thứ 33 này được tổ chức rất thành công, các đoàn đại biểu Hải quan ASEAN, ABF cũng được mời đến tham dự với tư cách là đối tác đối thoại. Hải quan Việt Nam đã hoàn thành nhiệm vụ xuất sắc, không chỉ là nội dung mà còn các hoạt động bên lề Hội nghị như tiệc chiêu đãi chính thức. Xin cảm ơn rất nhiều.

Ông Niti Wityatem, Phó Tổng cục trưởng Hải quan Thái Lan

PV: Xin ông chia sẻ về kinh nghiệm của Hải quan Thái Lan trong thực hiện trao đổi thông tin tờ khai Hải quan ASEAN (ACDD)?

Ông Niti Wityatem: Thay mặt cho Hải quan Thái Lan, tôi muốn bày tỏ sự cảm khích và biết ơn của mình tới Hải quan Việt Nam vì đã tổ chức Hội nghị rất tốt và sự trọng thị hiếu khách dành cho Hải quan Thái Lan và các đoàn Hải quan các nước ASEAN thành viên đã tham gia vào Hội nghị này.

Thành thật mà nói, Hải quan Thái Lan là Chủ tịch Hội nghị năm ngoái chúng tôi thấy bối cảnh phức tạp của việc tổ chức hội nghị và nhận thấy việc tổ chức Hội nghị là không hề dễ dàng. Tôi đã thấy việc điều phối giữa Hải quan Việt Nam và các cơ quan liên quan khác trong lĩnh vực này và tôi thực sự rất cảm kích. 

Tôi cũng muốn bày tỏ sự biết ơn tới các công chức của Hải quan Việt Nam đã làm việc vất vả trong những ngày qua.

Thực tế, Hải quan Thái Lan đã chia sẻ tối đa khối lượng thông tin tờ khai hải quan ASEAN (ACDD) tới hơn 50% từ khi triển khai việc trao đổi thông tin tờ khai đến nay. Thái Lan mong muốn khuyến khích các nước thành viên khác thực hiện việc trao đổi nhiều hơn vì càng nhiều thông tin được chia sẻ từ ACDD sẽ giúp tất cả các nước thành viên chú trọng vào công tác quản lý rủi ro, rất hữu dụng đối với tất cả các nước thành viên./.