Nguyên quán là gì? Nguyên quán và quê quán khác nhau như thế nào?

Nguyên quán là gì?

Thuật ngữ nguyên quán là gì? Nguyên quán là một khái niệm dùng để chỉ nguồn gốc của một cá nhân và được xác định từ các căn cứ nhất định chẳng hạn như nơi sinh của ông, bà (nếu khai sinh theo họ của cha), nơi sinh ông, bà ngoại (nếu khai sinh theo họ của mẹ). Trường hợp nếu không xác định được ông, bà nội hoặc ông, bà ngoại thì ghi nguyên quán theo nguồn gốc của cha hoặc mẹ. 

Nguyên quán cũng là cụm từ thường được ghi trong các giấy tờ hành chính như giấy khai sinh, chứng minh nhân dân, sổ hộ khẩu và các giấy tờ quan trọng khác.

Tuy nhiên, theo Thông tư 55/2021/TT-BCA quy định từ ngày 01/07/2022 sổ hộ khẩu giấy sẽ không còn cấp mới. Vì vậy cụm từ nguyên quán sẽ không còn được nhắc đến trên chứng minh nhân dân và sổ hộ khẩu thay vào đó là quê quán. Mặc dù có sự thay đổi như vậy nhưng tất cả giấy tờ theo mẫu cũ đã ghi nguyên quán thì vẫn có giá trị pháp lý (trừ trường hợp giấy tờ hết hạn sử dụng) nên các công dân sử dụng giấy tờ cũ có ghi nguyên quán vẫn sử dụng bình thường.

Ngoài ra, theo nghĩa đen, "nguyên" có nghĩa là gốc, nguồn, còn "quán" có nghĩa là nơi ở, địa điểm. Như vậy, nguyên quán chính là nơi mà tổ tiên, ông bà, cha mẹ của một người đã sinh sống hoặc có nguồn gốc từ đó. Trong nhiều trường hợp, nguyên quán trùng với quê quán.

Nguyên quán và quê quán khác nhau như thế nào?

Một câu hỏi thường gặp là sự khác nhau giữa nguyên quán và quê quán. Mặc dù hai thuật ngữ này thường được sử dụng trong cuộc sống hàng ngày nhưng chúng có những điểm khác biệt quan trọng. Tham khảo nguyên quán khác quê quán ở những điểm gì trong bảng dưới đây như sau:

Ngoài ra, người dân có thể phân biệt nguyên quán và quê quán qua những cách sau:

• Phân biệt qua tên gọi: Khi tìm hiểu nguyên quán là gì, quê quán là gì có thể nhận thấy đều là "quê", nguồn gốc, xuất xứ của một công dân. Tuy nhiên, nguyên quán được xác định lâu đời hơn, sâu xa hơn so với quê quán.

• Phân biệt theo giấy tờ: Nguyên quán được ghi theo giấy khai sinh còn quê quán được ghi trong giấy tờ khai khi đăng ký khai sinh.

• Phân biệt qua pháp lý: Nguyên quán thường được Bộ Công an ghi trong các loại giấy tờ về cư trú như Sổ hộ khẩu, Căn cước công dân, Bản khai nhân khẩu và Giấy chuyển hộ khẩu còn quê quán được Sở Tư pháp ghi trong giấy khai sinh. 

Quê quán, nguyên quán ghi như thế nào là chuẩn nhất?

Việc ghi quê quán và nguyên quán trong các giấy tờ hành chính cần tuân thủ theo các quy định của pháp luật hiện hành nhằm đảm bảo tính chính xác và nhất quán. Dưới đây là hướng dẫn cách ghi chuẩn nhất như sau:

Theo điểm e, khoản 2 Điều 7 Thông tư cũ số 36/2014/TT-BCA quy định về cách ghi nguyên quán trong những loại giấy về đăng ký cư trú như sau:

"e) Mục “Nguyên quán”: Ghi nguyên quán theo giấy khai sinh. Trường hợp không có giấy khai sinh hoặc giấy khai sinh không có mục này thì ghi theo nguồn gốc, xuất xứ của ông, bà nội hoặc ông, bà ngoại. Nếu không xác định được ông, bà nội hoặc ông bà ngoại thì ghi theo nguồn gốc, xuất xứ của cha hoặc mẹ. Phải ghi cụ thể địa danh hành chính cấp xã, cấp huyện, cấp tỉnh. Trường hợp địa danh hành chính đã có thay đổi thì ghi theo địa danh hành chính hiện tại".

Như vậy, cách ghi nguyên quán và quê quán đúng chuẩn nhất sẽ là được ghi theo giấy khai sinh của cá nhân. Ngoài ra, mọi giấy tờ hành chính của cá nhân có nội dung đề cập đến quê quán đều phải đúng với giấy khai sinh của cá nhân đó.

Ngoài ra, trong trường hợp giấy tờ hành chính khác với nội dung trong giấy khai sinh của người đó thì Thủ trưởng cơ quan, tổ chức có thẩm quyền có trách nhiệm điều chỉnh thông tin trong giấy tờ theo đúng chuẩn với thông tin trong giấy khai sinh.

Xác định nguyên quán của con đúng chuẩn?

Hiện nay, tất cả các giấy tờ có liên quan đến cá nhân sẽ không còn ghi "nguyên quán", thay vào đó tất cả hồ sơ, giấy tờ sẽ ghi "quê quán" để tạo sự thống nhất.

Căn cứ theo Khoản 8 Điều 4, Luật hộ tịch năm 2014 quy định quê quán của con khi đăng ký khai sinh như sau: 

"8. Quê quán của cá nhân được xác định theo quê quán của cha hoặc mẹ theo thỏa thuận của cha, mẹ hoặc theo tập quán được ghi trong tờ khai khi đăng ký khai sinh."

Và căn cứ theo điểm đ, Khoản 1, Điều 4, Nghị định 123/2015/NĐ-CP hướng dẫn Luật hộ tịch cũng quy định: 

Như vậy, quê quán của con sẽ được xác định theo quê quán của bố hoặc mẹ theo các thỏa thuận của bố và mẹ. Bố mẹ có thể lựa chọn quê quán của con theo cha hoặc theo mẹ như đã thỏa thuận trước đó (có văn bản thỏa thuận).

Nguyên quán có thay đổi được không?

Hiện nay, các giấy tờ theo mẫu mới đã đổi hết thành "quê quán" thay vì ghi "nguyên quán". Quê quán được ghi trong giấy khai sinh là nội dung của hộ tịch. Việc thay đổi quê quán trong giấy khai sinh là thay đổi hay cải chính hộ tịch. 

Căn cứ theo quy định tại Khoản 2 Điều 7 Nghị định số 123/2015/NĐ-CP ngày 15 tháng 11 năm 2015 thì cha, mẹ chỉ được phép thay đổi quê quán trong giấy khai sinh khi nhận thấy công tác hộ tịch hoặc người yêu cầu đăng ký hộ tịch có sự sai sót. Sai sót này chỉ được chấp nhận khi đã cấp giấy khai sinh. 

Như vậy, việc thay đổi quê quán hay nguyên quán chỉ được thực hiện khi có sai sót trong đăng ký, còn những lý do khác để cải chính hộ tịch sẽ không được chấp nhận.

Bài viết đã cung cấp những thông tin cần thiết và hữu ích nhất về nguyên quán là gì giúp bạn đọc có cái nhìn tổng quan và chính xác nhất về nguyên quán. Việc hiểu và áp dụng đúng các quy định liên quan đến nguyên quán giúp bạn tránh được những khó khăn trong các thủ tục pháp lý./.