Nỗ lực đẩy nhanh nâng hạng thị trường chứng khoán

Việc hiện thực hóa nâng hạng thị trường còn gặp nhiều rào cản, nổi cậm như 2 vấn đề then chốt là: Thực hiện yêu cầu ký quỹ trước giao dịch; Nới lỏng giới hạn sở hữu cho nhà đầu tư nước ngoài.

Theo TS. Nguyễn Như Quỳnh - Viện trưởng Viện Chiến lược và Chính sách Tài chính (Bộ Tài chính), thị trường chứng khoán giữ vai trò rất quan trọng trong việc huy động vốn cho nền kinh tế. 

Số liệu thống kê cho thấy, năm 2023, tổng giá trị huy động vốn qua thị trường chứng khoán đạt hơn 418 nghìn tỷ đồng, tăng 33,5% so với năm trước đó. Đến ngày 12/4/2024, VN-Index đã đạt 1.276,6 điểm, tăng 13% so với cuối năm ngoái. Vốn hóa thị trường cổ phiếu tăng 13,8%, đạt 6,8 triệu tỷ đồng, tương đương với 66,1% GDP ước tính của năm ngoái. 

Theo Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), có khoảng 70% quyết định phân bổ vốn đầu tư vào các thị trường của các nhà đầu tư quốc tế chịu ảnh hưởng từ việc xếp hạng. Vì vậy, bà Quỳnh nhận định, việc nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam góp phần tăng quy mô, nâng cao hiệu quả huy động và sử dụng vốn, thu hút vốn, nhất là vốn FDI để thúc đẩy phát triển kinh tế. 

Nhóm Ngân hàng Thế giới (WB) ước tính, trường hợp nếu thị trường chứng khoán Việt được nâng cấp lên thị trường mới nổi sẽ có thể thu hút khoảng 25 tỷ USD vốn đầu tư mới từ các nhà đầu tư nước ngoài cho đến năm 2030. 

Hai tổ chức quốc tế MSCI và FTSE Russell phân loại thị trường chứng khoán Việt Nam là thị trường cận biên và đưa vào chỉ số thị trường cận biên. Thị trường Việt Nam hiện nay chiếm tỷ trọng lớn nhất trong rổ chỉ số thị trường cận biên với khoảng 30% tổng tài sản quản lý.

Đại diện VinaCaptial - ông Đặng Hồng Quang nhận định, suốt 10 năm qua, quy mô thị trường chứng khoán đã tăng vượt bậc, Việt Nam trong nhóm thị trường cận biên được ví như “chú cá lớn trong ao nhỏ”. Bởi, Việt Nam đang có tỷ trọng cao nhất trong các chỉ số thị trường cận biên, lên tới 29% trong chỉ số thị trường cận biên của MSCI và 38% của FTSE Russell. Do đó, việc nâng hạng lên thị trường mới nổi thứ cấp sẽ trở thành động lực lớn để kỳ vọng vào sự tăng trưởng và thu hút các dòng vốn nước ngoài.

Chuyên gia kinh tế trưởng của WB tại Việt Nam - ông Andrea Coppola cho rằng, tham vọng của thị trường chứng khoán Việt là nhanh chóng nâng hạng, gắn liền với mục tiêu thu nhập cao vào năm 2045. Để làm được vậy, Việt Nam phải đạt mức tăng trưởng trung bình là 5,9%/năm. Tức là nền kinh tế Việt Nam phải phát triển và có tiềm năng tốt hơn trước đây.

Cũng theo ông Andrea Coppola, việc nâng hạng thị trường không chỉ giúp tăng vị thế của thị trường chứng khoán Việt Nam, mà còn đảm bảo tiếp cận vốn đối với nhà đầu tư nước ngoài. Vị chuyên gia cho rằng, để thu hút 25 tỷ USD đến năm 2030 theo dự báo thì phải đảm bảo một số điều kiện, bao gồm cả việc nâng mức sở hữu của nhà đầu tư ngoại, thị trường phải thỏa mãn các tiêu chí mà 2 tổ chức đánh giá xếp hạng đưa ra.

TS. Nguyễn Văn Phụng - nguyên Cục trưởng Cục Thuế doanh nghiệp lớn (Tổng cục Thuế) cũng đồng tình quan điểm trên, cho rằng cần thực hiện rất nhiều giải pháp và có nhiều điểm cần tháo gỡ trước khi nâng hạng thị trường.

Cụ thể, việc đưa vào triển khai hệ thống KRX sớm được xem là bước đi quan trọng. Giải quyết những vấn đề như thực hiện yêu cầu ký quỹ trước khi giao dịch, cải thiện giới hạn tỷ lệ sở hữu của nhà đầu tư nước ngoài và chất lượng hàng hóa trên sàn.

Theo đó, ông Phụng đề nghị làm rõ và thu hẹp danh mục ngành nghề hạn chế sở hữu nước ngoài trong các luật liên quan; Nghiên cứu xây dựng thêm cơ chế, chính sách, giải pháp tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp và thị trường…

Vị chuyên gia còn cho rằng, cần thẩm định, giám sát chặt chẽ việc phát hành chứng khoán; Đẩy mạnh công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát việc sử dụng vốn đúng mục đích, pháp luật; Kiểm tra, giám sát việc công bố thông tin các doanh nghiệp huy động vốn trên sàn; Giám sát hoạt động kiểm toán của các doanh nghiệp kiểm toán, đảm bảo tính minh bạch.

Ông Vũ Chí Dũng - Vụ trưởng Vụ Hợp tác Quốc tế (Ủy ban Chứng khoán Nhà nước) khuyến cáo, dòng vốn đầu tư gián tiếp từ nước ngoài vào Việt Nam có thể gây tác động tới mức độ biến động của thị trường chứng khoán do tác động lên tâm lý thị trường; Thị trường ngoại hối chịu thêm áp lực do gia tăng nhu cầu chuyển đổi ngoại tệ - tiền đồng.

Hoạt động giao dịch tăng mạnh, có thể cao hơn gấp nhiều lần bình thường, tạo áp lực lên hệ thống giao dịch, thanh toán của thành viên thị trường. 

Vào tháng 3 vừa qua, Bộ Tài chính lấy ý kiến rộng rãi về Thông tư sửa đổi, bổ sung 4 Thông tư nhằm tháo gỡ những vướng mắc trong hỗ trợ tiến trình nâng hạng. Trong đó, 2 nhóm vấn đề chính là bỏ yêu cầu ký quỹ trước giao dịch (pre-funding); Tăng quyền tiếp cận thông tin cho nhà đầu tư nước ngoài.

Về việc này, Tổng Giám đốc Khối Đầu tư chứng khoán, Công ty quản lý Quỹ VinaCapital - bà Nguyễn Hoài Thu cho hay: “Việc loại bỏ yêu cầu pre-funding đối với nhà đầu tư nước ngoài sẽ là yếu tố tiên quyết để thị trường chứng khoán Việt Nam được FTSE Russell nâng hạng”.

Bà Thu nhận định: “Nhiều công ty chứng khoán hiện đã sẵn sàng quy trình để cung cấp dịch vụ cho nhà đầu tư tổ chức nước ngoài mua chứng khoán không cần ký quỹ đủ 100% tiền. Khi Thông tư sửa đổi được ban hành, tôi cho rằng các thay đổi và quy định mới có thể được áp dụng ngay vào hoạt động giao dịch của các nhà đầu tư. Sau đó FTSE Russell sẽ ra quyết định chính thức về việc nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam”./.