Tác động của trí tuệ nhân tạo đến lĩnh vực kinh tế

Trí tuệ nhân tạo tác động mạnh đến sự phát triển kinh tế

Theo ông Anton Korinek, Giáo sư kinh tế tại Đại học Virginia (Mỹ), trí tuệ nhân tạo sẽ mang đến cho con người một “siêu năng lực” mới, rất cần thiết để giúp nền kinh tế tăng năng suất. “AI là một công nghệ mạnh mẽ và nếu sử dụng nó, ta có thể giải quyết các vấn đề kinh tế mà xã hội chúng ta phải đối mặt, một cách hiệu quả hơn” - Ông Anton Korinek nhấn mạnh.

Báo cáo mới của Công ty tư vấn toàn cầu McKinsey & Co chỉ ra AI có tiềm năng tạo ra giá trị 4.400 tỉ USD trong các ngành công nghiệp toàn cầu. Nghiên cứu đã kiểm tra 63 trường hợp sử dụng trí tuệ nhân tạo tổng quát - loại công cụ có thể tạo nội dung như văn bản hoặc hình ảnh - trên khoảng 850 nghề nghiệp. Kết quả cho thấy tùy thuộc vào cách thức áp dụng và triển khai công nghệ, mức tăng năng suất có thể dao động từ 0,1% đến 0,6% trong 20 năm tới.

Trí tuệ nhân tạo (AI) đang làm thay đổi bộ mặt kinh tế của nhiều nước trên thế giới

TS. Lisa Su - Giám đốc điều hành Tập đoàn AMD - cho rằng: "AI thực sự là xu hướng lớn quan trọng nhất cho tương lai của công nghệ. Ở mức độ đơn giản nhất, AI có thể tận dụng sức mạnh của điện toán hiệu năng cao để phân tích lượng dữ liệu khổng lồ, khám phá các mẫu và đưa ra dự đoán về kết quả trong tương lai".

Ông Anton Korinek cho biết hiện nay một công nghệ đang phát triển mạnh mẽ, được kỳ vọng sẽ thay đổi lĩnh vực kinh tế: trí tuệ nhân tạo tổng hợp, gọi tắt là 'genAI'. Đây là một công nghệ riêng biệt, nó đã được áp dụng để củng cố cho ChatGPT và các công cụ tương tự, và được phát triển với tốc độ chóng mặt trong thời gian gần đây.

GenAI rất giỏi trong việc chỉnh sửa bản sao và tinh chỉnh văn bản, bao gồm phát hiện lỗi chính tả, gợi ý tiêu đề và thậm chí tạo văn bản dành riêng cho mạng xã hội để quảng cáo. Và theo ông Korinek, công nghệ mới có thể giúp bài viết của nhà nghiên cứu rõ ràng, cụ thể hơn và trôi chảy hơn nhiều.

Nghiên cứu kinh tế thường liên quan đến các nhiệm vụ kỹ thuật như mã hóa và đưa ra các bằng chứng toán học. Các công cụ genAI, chẳng hạn như Phân tích dữ liệu nâng cao ChatGPT, rất hữu ích trong việc viết, giải thích, dịch và thậm chí gỡ lỗi mã, đặc biệt là trong các ngôn ngữ như python và R. Chatbot còn có thể thiết lập các mô hình kinh tế, suy ra phương trình và giải thích chúng.

Một bài nghiên cứu gần đây còn cho thấy genAI rất giỏi trong việc dự báo lạm phát - thậm chí còn giỏi hơn các nhà kinh tế đang làm công việc đó ngày nay. Theo đó, dự báo lạm phát từ PaLM của Google, một chatbot mô hình ngôn ngữ lớn tương tự như ChatGPT, với một trong những nguồn dự đoán kinh tế vĩ mô hàng đầu là Khảo sát các nhà dự báo chuyên nghiệp (SPF) đã được đem ra so sánh.

Các nhà nghiên cứu nhận thấy rằng, dự đoán lạm phát của PaLM tạo ra ít sai sót hơn so với SPF - vốn tổng hợp các dự báo được đưa ra bởi các chuyên gia có bằng cấp cao về kinh tế, tài chính và nhiều lĩnh vực liên quan. Những phát hiện này cho thấy các mô hình PaLM có thể cung cấp một cách tiếp cận thay thế chính xác và ít tốn kém để đưa ra các dự báo về lạm phát.

Tuy nhiên, genAI không phải luôn luôn dễ hiểu. Nó đôi khi vẫn đưa ra những thông tin không chính xác. Vì vậy, nhìn chung các chuyên gia tin rằng genAI có nhiều khả năng hỗ trợ cho các nhà kinh tế hơn là cướp đi công việc của họ - ít nhất là ở thời điểm hiện tại.

Những lo ngại về quyền lợi người lao động

Dù có những sự ưu việt mang đến nhiều lợi ích tuy nhiên các chuyên gia vẫn lo ngại AI có thể tác động tiêu cực đến một số vấn đề kinh tế. Rất nhiều mối lo ngại của AI đối với nền kinh tế đã được nêu ra, bao gồm nguy cơ cắt giảm nhân lực trong tất cả các lĩnh vực.

Trong một nền kinh tế đã toàn cầu hóa mạnh như hiện nay, câu hỏi liệu tiềm năng của AI có được phát huy đồng đều ở các lĩnh vực hay không, đã trở thành một thắc mắc chính đáng. Một mặt, có nguy cơ sẽ xuất hiện một “cuộc đua xuống đáy” khi các quốc gia thi nhau nới lỏng quy định quản lý để thu hút đầu tư vào AI. Mặt khác, sẽ có những rào cản được dựng nên trong quá trình hút đầu tư, với tác động làm cho nhiều nước nghèo bị tụt hậu về khả năng AI.

Stefano Scarpetta, Giám đốc Ban Quản lý Việc làm, Lao động và Công tác Xã hội tại Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD) có trụ sở tại Pháp, nhận định: “Để theo kịp cuộc đua này, bạn cần phải có một nền tảng vững chắc – đó chính là năng lực điện toán khổng lồ".

Liệu người lao động có bị ảnh hưởng bởi sự phát triển "thần tốc" của công nghệ ?

Các chuyên gia kinh tế cũng chỉ ra mặt tối của sự phát triển thần tốc của công nghệ. Ví dụ như thanh toán tự động, theo đó, hàng hóa không hề rẻ đi sau khi hệ thống thanh toán tự động ra đời. Đời sống của người tiêu dùng không được cải thiện, người dân cũng không có thêm nhiều cơ hội việc làm. Chỉ có các công ty tăng thêm lợi nhuận, nhờ cắt giảm chi phí nhân công. Vì vậy, một số lo ngại cho rằng AI sẽ ảnh hưởng tiêu cực đối với quyền lợi cũng như việc làm của người lao động.

Một cuộc khảo sát tiến hành bởi OECD với sự tham gia của khoảng 5.300 công nhân vừa được công bố vào tháng Bảy mới đây đã chỉ ra rằng AI có khả năng mang lại những lợi ích cho người lao động ở các khía cạnh như sức khỏe, tiền lương, sự hài lòng trong công việc.

Mặt khác, công nghệ này vẫn tiềm ẩn những rủi ro xoay quanh vấn đề quyền riêng tư, làm trầm trọng hóa định kiến trong môi trường làm việc và gây ra tình trạng công nhân phải lao động quá sức.

Sự phát triển AI và tương lai con người sẽ ngày càng gắn bó. Mọi bước tiến của nhân loại đều không thiếu thử thách, và trước những vấn đề đặt ra trong năm tới và cả tương lai, dù có thế nào, AI vẫn là công nghệ tiềm năng, sẵn sàng cho những đột phá phi thường hơn, có thể định hình lại cả thế giới công nghệ và vật chất của con người.