Tại sao các công ty chứng khoán “đua nhau” phát hành cổ phiếu mới?

Tập trung triển khai kế hoạch tăng vốn

Mới đây nhất, ngày 14/3, công ty CP Chứng khoán VIX ra thông báo phát hành cổ phiếu để tăng vốn chủ sở hữu. Theo đó, HĐQT Chứng khoán VIX sẽ trình cổ đông thông qua kế hoạch chia cổ tức năm 2023 bằng cổ phiếu với tỷ lệ 10%; Bên cạnh đó sẽ phát hành cổ phiếu tăng vốn cổ phần từ nguồn vốn chủ sở hữu, tỷ lệ là 10%.

Hiện nay, vốn điều lệ của Chứng khoán VIX là 6.694 tỷ đồng, nếu 2 phương án trên được thực hiện thành công, vốn điều lệ của công ty sẽ lên mức 8.033 tỷ đồng.

Trước đó đã có hàng loạt công ty chứng khoán thông báo phát hành cổ phiếu nhằm tăng vốn điều lệ. Đơn cử như VCI, theo tài liệu Đại hội đồng cổ đông CTCP Chứng khoán Vietcap (VCI), công ty dự kiến phát hành 4,4 triệu cổ phiếu ESOP (tương đương 1% vốn điều lệ), giá cổ phiếu phát hành thêm là 12.000 đồng. Tổng tiền thu được sau khi phát hành ESOP sẽ được dùng để bổ sung vốn lưu động công ty và giảm nợ vay.

Nếu phát hành ESOP thành công, vốn điều lệ của VCI dự kiến đạt 4.419 tỷ đồng, công ty sẽ phát hành thêm 132,57 triệu cổ phiếu nhằm tăng vốn cổ phần từ nguồn vốn chủ sở hữu với tỷ lệ 30%. Vốn điều lệ dự kiến sau khi phát hành xong là 5.744,7 tỷ đồng.

Bên cạnh đó, VCI lên kế hoạch chào bán cho nhà đầu tư chuyên nghiệp/chiến lược 143,63 triệu cổ phiếu, nguyên tắc xác định giá chào bán không thấp hơn giá trị sổ sách tại thời điểm ngày 31/12/2023 là 16.849 đồng/cổ phiếu (căn cứ vào báo cáo tài chính kiểm toán năm 2023). Ủy quyền cho HĐQT của VCI quyết định dựa trên cơ sở Nguyên tắc xác định Giá chào bán nêu trên. Đây là cổ phiếu hạn chế chuyển nhượng tối thiểu 1 năm tính từ ngày hoàn thành đợt chào bán. 

Nếu kế hoạch thành công, tổng số cổ phần lưu hành của công ty là 718,1 triệu cổ phiếu, vốn điều lệ tăng lên 7.181 tỷ đồng.

Theo giá trị sổ sách của công ty tại thời điểm 31/12/2023 là 16.849 đồng/cổ phiếu, dự kiến số tiền thu được từ đợt chào bán cổ phần riêng lẻ tối thiểu là 2.420 tỷ đồng. Số tiền giải ngân cho hoạt động cho vay ký quỹ dự kiến là 2.120 tỷ đồng, cho hoạt động tự doanh là 300 tỷ đồng. Thời gian thực hiện trong năm 2024 và quý I/2025.

Năm nay, VCI đặt kế hoạch thu từ hoạt động 2.511 tỷ đồng, lợi nhuận trước thuế đạt 700 tỷ đồng, cổ tức từ 5-10%.

Tương tự, Hội đồng quản trị Công ty CP Chứng khoán Nhất Việt (VFS) thông báo thông qua phương án phát hành cho cổ đông hiện hữu thêm 120 triệu cổ phiếu. Dự kiến sẽ thực hiện trong năm 2024, ngay sau khi được Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN) chấp thuận.

Vốn dự kiến thu về là 1.200 tỷ đồng, công ty sẽ sử dụng 600 tỷ đồng để bổ sung vốn cho hoạt động đầu tư tự doanh, còn lại bổ sung vào hoạt động cho vay ký quỹ. Sau khi phát hành thành công, vốn điều lệ của VFS có thể tăng từ 1.200 tỷ đồng lên 2.400 tỷ đồng.

Kế hoạch tăng vốn mạnh nhất của đợt này thuộc về Chứng khoán LPBank (LPBS). Công ty này thông báo ngày đăng ký cuối cùng và xác nhận danh sách người sở hữu cổ phiếu để thực hiện quyền mua vào ngày 15/3. Thời gian thực hiện chuyển nhượng quyền mua cổ phiếu từ ngày 18 đến 22/3.

Để tăng vốn điều lệ, LPBS lên kế hoạch chào bán tối đa 363,8 triệu cổ phiếu dành cho cổ đông hiện hữu, với tỷ lệ 1.000:14.552, có nghĩa cổ đông sở hữu 1.000 cổ phiếu sẽ được mua thêm 14.522 cổ phiếu mới với giá phát hành 10.000 đồng/cp. Nếu phương án này thành công, vốn điều lệ của LPBank sẽ gấp gần 16 lần, từ 250 tỷ đồng lên 3.888 tỷ đồng.

Công ty CP Chứng khoán FPT (FPTS) thông báo phương án phát hành cổ phiếu cho cổ đông hiện hữu nhằm tăng vốn điều lệ. Dự kiến số lượng cổ phiếu phát hành mới là 85,8 triệu cổ phiếu, tương đương hơn 858 tỷ đồng. Nguồn vốn thực hiện lấy từ lợi nhuận sau thuế chưa phân phối. Nếu thành công, FPTS sẽ tăng vốn điều lệ từ hơn 2.145 tỷ đồng lên 3.059 tỷ đồng.

Trước đó, Công ty TNHH Chứng khoán ACB (ACBS) cũng được Ủy ban Chứng khoán Nhà nước và Bộ Tài chính chấp thuận để công ty tăng vốn điều lệ thêm 3.000 tỷ đồng, lên 7.000 tỷ đồng.

Nguyên nhân khiến các công ty ồ ạt tăng vốn

Thống kê của VisRating cho thấy, tổng lượng vốn tăng mới của 30 công ty chứng khoán lớn nhất thị trường tính theo tài sản (đến tháng 3/2024) đạt khoảng 15.000 tỷ đồng.

Các công ty chứng khoán liên tục tăng vốn điều lệ trong bối cảnh thị trường chứng khoán Việt Nam được xem là kênh đầu tư hấp dẫn, thu hút dòng tiền từ các nhà đầu tư trong nước, mở rộng dư địa cho vay margin.

Trong khi, năm vừa qua, tỷ lệ đòn bẩy của các công ty chứng khoán lớn cho thấy dấu hiệu tăng lên. Nguồn vốn cho vay từ các công ty trong ngành thông thường được huy động từ các ngân hàng thương mại. Khi các công ty chứng khoán mở rộng đầu tư và cho vay ký quỹ sẽ khiến tỷ lệ đòn bẩy và sự phụ thuộc vào vay ngắn hạn từ ngân hàng tăng dần. Vì vậy, các công ty chứng khoán đã huy động vốn thông qua phát hành cổ phiếu để giảm thiểu rủi ro.

Hoạt động môi giới của các công ty trong ngành trong vài năm gần đây ghi nhận mức tăng trưởng lợi nhuận giảm bởi sự cạnh tranh gay gắt về phí, nhất là với những công ty chứng khoán nước ngoài do biên lợi nhuận thấp hơn. Do đó, việc huy động vốn để thúc đẩy cho vay margin trở thành một kênh sinh lời hiệu quả của các công ty chứng khoán.

VisRating nhận định: "Ủy ban Chứng khoán Nhà nước hiện đã cấm các công ty chứng khoán huy động tiền từ khách hàng, vì vậy một số công ty chứng khoán sẽ cần tìm kiếm nguồn vốn thị trường để hỗ trợ hoạt động kinh doanh, đặc biệt là các công ty không có mối liên kết chặt chẽ với ngân hàng. Các công ty chứng khoán phân phối trái phiếu có nhiều cam kết mua lại trái phiếu sẽ dễ bị tổn thương hơn khi thanh khoản bị thắt chặt".

Chuyên gia phân tích của FiinGroup cũng có cùng quan điểm khi cho rằng, về cơ cấu nguồn vốn của các công ty chứng khoán, năm qua, vốn vay ngân hàng cho thấy sự gia tăng về mức của năm 2021 do nhu cầu vốn của các công ty để tài trợ cho hoạt động cho vay ký quỹ tăng mạnh sau những đợt cắt giảm lãi suất.

Dù đây là một nguyên nhân khiến mức độ đòn bẩy tài chính của ngành nâng cao, nhưng FiinRatings nhận định không nhất thiết sẽ có các tác động tiêu cực tới chất lượng tín dụng của các công ty trong ngành. 

Trái lại, đứng trước bối cảnh lãi suất đang thấp kỷ lục và kỳ vọng của thị trường về sự phục hồi của nền kinh tế trong năm 2024, nhiều khả năng việc gia tăng hoạt động cho vay ký quỹ sẽ tác động tích cực tới thanh khoản thị trường, điều này giúp cho các công ty chứng khoán tăng thêm doanh thu và biên lợi nhuận.

Nhận định về khả năng sinh lời của các doanh nghiệp chứng khoán, FiinRatings đặt kỳ vọng, năm 2024 sẽ là năm của sự phân hóa do sự khác biệt của các mô hình kinh doanh, thể hiện qua cơ cấu doanh thu của nhóm ngành này. Về cơ bản, tình hình các công ty chứng khoán sẽ tương đối tích cực, động lực chính là hoạt động đầu tư tự doanh, cho vay ký quỹ.

Theo nhóm phân tích của FiinRatings, yếu tố theo dõi đối với ngành chứng khoán trong năm 2024 vẫn là các hoạt động gắn liền với hoạt động cho vay ký quỹ và với thị trường trái phiếu doanh nghiệp. Điều này được dự báo sẽ khiến vị thế thanh khoản của các công ty chứng khoán có sự thay đổi đáng kể./.