Thiệt hại hàng nghìn tỷ đồng vì tin vào những chiêu trò lừa đảo trực tuyến

Số lượng người bị lừa ngày càng tăng cao

Cứ 220 người dùng điện thoại thông minh có 1 người là nạn nhân của lừa đảo. Thông tin trên được nêu trong Báo cáo nghiên cứu, khảo sát an ninh mạng 2024, do Ban Công nghệ (Hiệp hội An ninh mạng quốc gia - NCA) thực hiện vào tháng 12/2024, với hơn 59.000 người tham gia.

Theo đó, lừa đảo trực tuyến tiếp tục hoành hành, gây hậu quả nặng nề. Số nạn nhân bị lừa đảo lớn nhưng số người có thể lấy lại được tiền rất nhỏ.

Khi bị mắc bẫy lừa đảo, mặc dù 88,98% người dùng ngay lập tức cảnh báo, trao đổi với người thân bạn bè, nhưng chỉ có 45,69% có báo cáo với cơ quan chức năng.

Các hình thức lừa đảo phổ biến là dụ dỗ người dùng tham gia đầu tư, hứa hẹn lợi nhuận cao; mạo danh cơ quan, tổ chức; lừa thông báo trúng thưởng, khuyến mãi lớn.

Bên cạnh các kịch bản tinh vi, đối tượng lừa đảo sử dụng công nghệ hiện đại, như trí tuệ nhân tạo để tạo video, giọng nói nhằm xây dựng lòng tin từ nạn nhân; ứng dụng công cụ tự động (chatbot) để giao tiếp liên tục với nạn nhân…

Tình trạng lộ lọt dữ liệu cá nhân tại Việt Nam tiếp tục diễn biến phức tạp, nghiêm trọng. Có tới 66,24% người dùng xác nhận thông tin cá nhân bị sử dụng trái phép.

Có nhiều nguyên nhân dẫn tới tình trạng này, trong đó 73,99% người dùng nhận định bị lộ lọt do cung cấp thông tin khi mua hàng trực tuyến; 62,13% cho rằng do chia sẻ thông tin trên mạng xã hội; 67% cho rằng lộ lọt trong quá trình sử dụng dịch vụ thiết yếu như nhà hàng, khách sạn, siêu thị.

Chỉ có 4,46% cho biết không bị làm phiền bởi các cuộc gọi rác (spam) trong năm 2024. Có tới 95,54% người dùng đã bị làm phiền bởi các cuộc gọi không mong muốn. Thống kê từ hệ thống nTrust, giải pháp phòng, chống lừa đảo, trong 6 tháng cuối năm 2024 đã ghi nhận 134.000 báo cáo liên quan đến các số điện thoại lừa đảo. Hệ thống nTrust cũng cập nhật lên tới 296.000 số điện thoại spam, lừa đảo.

Có tới 23,4% người dùng cho biết bị tấn công bởi mã độc ít nhất 1 lần trong năm, gây ảnh hưởng nhiều đến công việc của họ. Trong đó có tới 9,65% người dùng đã bị tấn công bởi mã độc mã hóa dữ liệu tống tiền. Nguyên nhân phổ biến nhất khiến thiết bị nhiễm mã độc là do người dùng cài đặt ứng dụng từ các nguồn không rõ ràng.

Hệ thống nTrust cũng đã cập nhật trên 875.000 địa chỉ (IP), tên miền (domain) nguy hiểm. Trong đó phần lớn là các địa chỉ, tên miền phát tán mã độc.

Năm 2025 dự báo các chiêu trò lừa đảo sẽ ngày càng tinh vi, khó lường 

Hiệp hội An ninh mạng quốc gia dự báo, năm 2025 sẽ tiếp tục chứng kiến sự bùng nổ của các công nghệ mới. Mã độc sẽ có khả năng tự nâng cấp, công nghệ Deepfake được cải tiến và các công cụ AI tạo sinh khác sẽ giúp kẻ xấu tạo nội dung giả mạo khó lường hơn. Điện toán lượng tử, dù còn ở giai đoạn sơ khai, nhưng cũng có khả năng phá vỡ các thuật toán mã hóa truyền thống, gây lo ngại lớn cho việc bảo vệ dữ liệu.

Tin tặc sẽ sử dụng AI để tự động hóa các cuộc tấn công. Công nghệ 5G phát triển sẽ kéo theo số lượng thiết bị IoT tăng mạnh, cùng với đó sẽ có nhiều lỗ hổng bảo mật trên các thiết bị này có thể bị khai thác, từ camera an ninh, đồng hồ thông minh đến thiết bị gia dụng.

Do vậy, người dùng cá nhân cần trang bị kiến thức, sử dụng các công cụ bảo mật tiên tiến và cẩn trọng hơn trong việc chia sẻ thông tin trên không gian mạng. Các cơ quan chức năng và tổ chức an ninh mạng cần phối hợp để đối phó hiệu quả với các thách thức mới, bảo vệ một không gian mạng an toàn và đáng tin cậy hơn./.