Trí thức Việt Nam đồng hành cùng tương lai xanh

Phát biểu khai mạc, PGS.TS Phạm Quang Thao nhấn mạnh năm 2025 là dấu mốc quan trọng khi Việt Nam hoàn tất việc sắp xếp đơn vị hành chính và chính thức vận hành Bộ Nông nghiệp và Môi trường, cơ quan thống nhất quản lý tài nguyên, môi trường, khí hậu và phát triển nông thôn bền vững. Đây là bước thay đổi thể chế lớn, mở ra cơ hội tiếp cận tổng hợp, liên ngành và quản lý tài nguyên theo hệ sinh thái.

Theo ông Thao, bối cảnh toàn cầu đang chứng kiến những biến động mạnh về khí hậu, suy thoái sinh thái và cạn kiệt tài nguyên. Việt Nam, một trong những quốc gia chịu ảnh hưởng nặng nề nhất, vẫn kiên định với các mục tiêu phát triển bền vững và cam kết phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050. Đội ngũ trí thức khoa học – công nghệ đóng vai trò nòng cốt trong hành trình này, thông qua nghiên cứu, chuyển giao công nghệ, thúc đẩy đổi mới sáng tạo và tư vấn chính sách.

Hội thảo lần này hướng đến ba mục tiêu lớn: Nhận diện đóng góp của giới khoa học trong nghiên cứu và hoạch định chính sách về môi trường – khí hậu; đề xuất các giải pháp khoa học – công nghệ phục vụ tăng trưởng xanh, kinh tế tuần hoàn; và tôn vinh vai trò của nữ trí thức, khuyến khích sự tham gia của phụ nữ và thế hệ trẻ.

Với sự tham dự của đại biểu đến từ các bộ, ngành, cơ quan nghiên cứu, PGS.TS Phạm Quang Thao tin tưởng hội thảo sẽ trở thành diễn đàn khoa học uy tín, nơi hội tụ trí tuệ và trách nhiệm của đội ngũ trí thức trong và ngoài hệ thống LHHVN. Kết quả thảo luận sẽ được tổng hợp để báo cáo và kiến nghị chính sách, đồng thời định hướng cho các chương trình hành động thiết thực nhằm đóng góp cho mục tiêu phát triển bền vững của Việt Nam.

Các bài tham luận tập trung vào các chủ đề quan trọng: Khoa học môi trường trong kỷ nguyên chuyển đổi xanh; vật liệu và công nghệ sạch; năng lượng tái tạo; kinh tế xanh và mô hình doanh nghiệp bền vững; quy hoạch đô thị xanh; giáo dục – truyền thông xanh; hợp tác quốc tế; và thúc đẩy bình đẳng giới trong chuyển đổi xanh.

Ở góc độ nghiên cứu ứng dụng, TS Trần Đại Lâm, Viện trưởng Viện Khoa học vật liệu, cho biết Viện Hàn lâm KH&CN Việt Nam đã xây dựng những định hướng chiến lược trong nhiều lĩnh vực mũi nhọn, từ công nghệ sạch đến năng lượng tái tạo và kinh tế tuần hoàn. Ông khẳng định đây là ba trụ cột then chốt giúp các quốc gia vừa tăng trưởng xanh, vừa giảm tác động môi trường, bảo vệ sức khỏe cộng đồng và duy trì nguồn lực cho tương lai.

Bàn về tăng trưởng xanh, cho rằng có hai vấn đề lớn là giảm phát thải và duy trì hệ sinh thái. PGS.TS Nguyễn Thế Chinh phân tích vai trò của đội ngũ trí thức nằm ở ba điểm: tư vấn, hoạch định và phản biện chính sách; tham gia xây dựng và giám sát chiến lược “Tương lai xanh Việt Nam 2050”; và kiến nghị hình thành mạng lưới “Trí thức vì tương lai xanh” cấp quốc gia để kết nối chuyên gia trong và ngoài nước. Ông đặc biệt nhắc đến vai trò của nữ trí thức – lực lượng ngày càng chứng minh đóng góp rõ rệt trong cả lý luận lẫn thực tiễn.

PGS.TS Mai Văn Trịnh, Viện trưởng Viện Môi trường (Bộ NN&MT) lại mang đến góc nhìn chuyên sâu về nông nghiệp. Ông cho rằng muốn hướng tới nông nghiệp bền vững, phải chuyển mạnh từ mô hình truyền thống sang sản xuất phát thải thấp, xanh – hữu cơ – sinh thái – tuần hoàn, đồng thời xanh hóa toàn bộ chuỗi giá trị. Trí thức nông nghiệp cùng phụ nữ nông thôn là hai lực lượng cần được chú trọng thông qua các chương trình đào tạo kỹ năng và năng lực để thích ứng với yêu cầu của nền nông nghiệp xanh.

Những báo cáo trình bày tại sự kiện cho thấy trí thức, đặc biệt là nữ trí thức đã có nhiều đóng góp lớn lao đối với tiến trình phát triển bền vững. Hội Nữ trí thức Việt Nam cam kết tiếp tục đồng hành với LHHVN trong các nhiệm vụ khoa học–công nghệ, trong đó có mục tiêu “Tương lai xanh”.

Thay mặt LHHVN, TS Lê Công Lương, Phó Tổng Thư ký, đánh giá hội thảo đã làm rõ nhiều vấn đề toàn cầu về phát triển xanh, cũng như quan điểm và chính sách của Đảng, Nhà nước về tương lai xanh và phát triển bền vững. Với 15 báo cáo và hơn 100 đại biểu tham gia thảo luận, hội thảo không chỉ đạt hiệu quả chuyên môn mà còn mở ra triển vọng hợp tác sâu sắc hơn giữa LHHVN và Hội Nữ trí thức Việt Nam trong thời gian tới./.