Tương lai phát triển kinh tế số đang rộng mở với Việt Nam

Việt Nam đang trở thành điểm đến thu hút các nhà đầu tư toàn cầu

Theo báo cáo Cục Đầu tư nước ngoài, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, trong 10 tháng của năm 2023, các nhà đầu tư nước ngoài tiếp tục đầu tư vào 55 tỉnh, thành phố trên cả nước. Tính đến 20/10/2023, vốn FDI đăng ký cấp mới, điều chỉnh và góp vốn mua cổ phần, mua phần vốn góp đạt hơn 25,76 tỷ USD, tăng 14,7% so với cùng kỳ.

Các nhà đầu tư nước ngoài đã đầu tư vào 18 ngành trong tổng số 21 ngành kinh tế quốc dân. Trong 10 tháng năm 2023, đã có 108 quốc gia và vùng lãnh thổ có đầu tư tại Việt Nam. Trong đó, Singapore dẫn đầu với tổng vốn đầu tư gần 4,65 tỷ USD, chiếm hơn 18% tổng vốn đầu tư vào Việt Nam, giảm 13% so với cùng kỳ 2022; Hàn Quốc đứng thứ hai với gần 3,93 tỷ USD, chiếm 15,2% tổng vốn đầu tư, tăng 0,5% so với cùng kỳ. Hồng Kông đứng thứ 3 với tổng vốn đầu tư đăng ký gần 3,54 tỷ USD, chiếm hơn 13,7% tổng vốn đầu tư, gấp gần 2,6 lần so với cùng kỳ. Tiếp theo là Trung Quốc, Nhật Bản, Đài Loan.

Nhiều tập đoàn lớn trên thế giới đã nhận thấy tiềm năng to lớn của Việt Nam nhất là sau chuyến thăm của Tổng thống Hoa Kỳ - Joe Biden khi đã có những cam kết hợp tác phát triển giữa hai nước.

Đầu tháng 9, đại diện Bộ Công Thương thông tin, Tập đoàn Apple đã hoàn tất việc chuyển 11 nhà máy sản xuất các thiết bị nghe nhìn vào Việt Nam. Xu hướng dịch chuyển dịch các chuỗi cung ứng toàn cầu diễn ra mạnh mẽ đem lại nhiều cơ hội lẫn thách thức cho các doanh nghiệp Việt tham gia chuỗi cung ứng. Tập đoàn Intel cũng mở rộng giai đoạn hai nhà máy kiểm định chip tại TPHCM tổng trị giá đầu tư 4 tỷ USD, tập đoàn Lego của Đan Mạch đầu tư xây dựng nhà máy ở Bình Dương tổng vốn 1 tỉ USD.

Tập đoàn Intel mở rộng giai đoạn hai nhà máy kiểm định chip tại TPHCM tổng trị giá đầu tư 4 tỷ USD.

Hàng loạt tập đoàn lớn của Mỹ như Boeing, Google, Walmart cũng đã thông báo tìm kiếm mở rộng mạng lưới các nhà cung ứng và phát triển cơ sở sản xuất tại Việt Nam sau một thời gian dài nghiên cứu môi trường đầu tư kinh doanh tại đất nước hình chữ S. Tập đoàn Foxconn đã hiện diện tại Việt Nam từ năm 2007, chuyên sản xuất các sản phẩm điện tử tiêu dùng và truyền thông. Tính đến nay, Foxconn đã đầu tư 3,2 tỷ USD vào Việt Nam. Cuối tháng 6 vừa qua, Foxconn vừa được tỉnh Quảng Ninh trao giấy chứng nhận đầu tư cho 2 dự án mới, với tổng vốn 250 triệu USD, như một lời cam kết, tiếp tục đồng hành cùng Việt Nam để phát triển lĩnh vực công nghệ cao.

Ông Châu Nghĩa Văn, Phó Tổng giám đốc Tập đoàn Foxconn tại Việt Nam, cho biết."Thời gian tới, chúng tôi sẽ tiếp tục chiến lược 3 + 3 tại thị trường Việt Nam, chú trọng vào 3 ngành công nghiệp mới nổi là xe điện, y tế số, robot; với ứng dụng của 3 lĩnh vực công nghệ mới là trí tuệ nhân tạo, chất bán dẫn và công nghệ truyền thông".

Đáng chú ý nhất hiện nay là Samsung đã dịch chuyển toàn bộ dây chuyền sản xuất điện thoại của tập đoàn về Việt Nam và Ấn Độ. Hiện 60% sản lượng điện thoại thông minh của Samsung bán ra trên toàn thế giới là đang được sản xuất tại Việt Nam.

Bên cạnh đó, tập đoàn thiết kế vi mạch Marvell từ Mỹ công bố sẽ sớm thành lập trung tâm thiết kế quy mô lớn tại Việt Nam. Sau 3 năm tới, tập đoàn sẽ tăng 50% quy mô nhân sự so với hiện nay. Tất cả cho thấy, Việt Nam tiếp tục là điểm đến hấp dẫn của các tập đoàn toàn cầu trong lĩnh vực đổi mới sáng tạo.

Việc chuyển dịch các nhà máy sang Việt Nam đã tạo cơ hội đáng kể cho các doanh nghiệp của Việt Nam trong việc tiếp cận tốt hơn thị trường Tây Âu, cũng như tiếp nhận thêm nguồn FDI có xu hướng dịch chuyển vào khu vực Đông Nam Á, Đông Bắc Á. Tuy nhiên, cùng với cơ hội là những thách thức không nhỏ đối với doanh nghiệp Việt khi tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu của các tập đoàn khổng lồ.

Cần có nguồn nhân lực dồi dào để đáp ứng với làn sóng đầu tư

Ông Nguyễn Quang Đạm, Tổng Giám đốc Marvell Việt Nam, chia sẻ: "Kỹ sư ở Mỹ mới ra trường được trả lương từ 100.000 - 120.000 USD/năm, trong khi kỹ sư tại Việt Nam trung bình chỉ khoảng 1/10. Nếu khả năng làm việc ngang nhau, thì không có lý do gì không đầu tư tại Việt Nam".

Việt Nam có những cơ hội lớn trong hợp tác phát triển các lĩnh vực công nghệ cao như: Trí tuệ nhân tạo, công nghệ bán dẫn, công nghệ năng lượng mới… nhưng thực tế đang đứng trước thách thức rất lớn do sự thiếu hụt nguồn nhân lực, cả về số lượng và chất lượng.

Việc đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực là chìa khóa thúc đẩy đổi mới sáng tạo. Ảnh minh họa

Theo khảo sát từ Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI), có đến quá nửa lực lượng lao động của Việt Nam được các FDI đánh giá chỉ dừng ở mức tạm được. Do đó, việc đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực sẽ là chìa khóa quan trọng thúc đẩy đổi mới sáng tạo trong thời gian tới.

Khảo sát mới đây của đơn vị tuyển dụng Navigos Group cho thấy, Việt Nam đang phải đối mặt với thực trạng thiếu hụt nhân sự công nghệ chất lượng cao. Với nhóm kỹ sư chỉ có chưa đến 1 năm kinh nghiệm, tỷ lệ công việc ổn định khá thấp (gần 24%). Trong khi với nhóm kỹ sư có từ 3 - 8 năm kinh nghiệm, tỷ lệ công việc ổn định cao hơn (65%).

Các chuyên gia cho rằng, Việt Nam cần tập trung vào 3 nội dung chính: Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực; xây dựng cơ chế thu hút, tận dụng sự đầu tư từ nước ngoài; sử dụng nguồn tài nguyên hợp lý.

Các trường đại học kỹ thuật công nghệ hàng đầu của Việt Nam đã tương đối sẵn sàng về năng lực đào tạo đáp ứng yêu cầu về nhân lực trong lĩnh vực bán dẫn - vi mạch. Nhân lực về nghiên cứu, phát triển và sản xuất vật liệu bán dẫn có các ngành đào tạo về hóa học, vật lý, vật liệu…; Nhân lực về thiết kế và sản xuất vi mạch: Các ngành đào tạo phù hợp nhất là kỹ thuật điện tử, điện tử - viễn thông; các ngành gần bao gồm kỹ thuật điện, điều khiển và tự động hóa, cơ điện tử…

Vụ trưởng Vụ Giáo dục Đại học (Bộ Giáo dục và Đào tạo) Nguyễn Thu Thủy cho biết, việc đào tạo có thể tuyển mới đào tạo từ đầu, hoặc sinh viên học các ngành gần có thể chuyển đổi để học chuyên sâu trong 1-2 năm cuối; hoặc kỹ sư đã tốt nghiệp các ngành gần có thể học bổ sung các khóa đào tạo từ vài tháng tới 1-2 năm để đáp ứng được yêu cầu của lĩnh vực bán dẫn - vi mạch. Bộ Giáo dục và Đào tạo đang chủ trì xây dựng để trình Thủ tướng vào cuối năm nay 2 đề án quan trọng: Đề án đào tạo, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao phục vụ công nghệ cao; Đề án xây dựng một số trung tâm nghiên cứu, đào tạo xuất sắc về công nghệ 4.0.

Còn theo ông Nguyễn Thanh Tuyên, Phó Cục trưởng Cục Công nghiệp công nghệ thông tin và Truyền thông, Bộ Thông tin và Truyền thông, thông tin cho hay: "Phối hợp với các cơ sở đào tạo, đặt đầu bài để đào tạo; phối hợp trong công tác giảng dạy, nhận sinh viên thực tập, cung cấp học bổng. Đồng thời, phối hợp các cơ quan liên quan như Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội đổi mới phương thức đào tạo, tuyển sinh, nâng cao chất lượng chương trình đào tạo. Góp phần nâng cao chất lượng đội ngũ nhân lực, trao dồi kiến thức, kỹ năng để đáp ứng các yêu cầu chuyên môn cần thiết để phù hợp với làn sóng đầu tư công nghệ từ các nước hiện nay".

Giới chuyên gia khuyến nghị cần có các chương trình quốc gia để nâng cao chất lượng đào tạo cho ngành công nghiệp bán dẫn nói riêng và lĩnh vực đổi mới sáng tạo nói chung, trong đó phải có sự kết hợp giữa Nhà nước - nhà trường - doanh nghiệp.

Thách thức lớn nhất là làm sao thu hút được sinh viên theo học các chuyên ngành này và nâng cao chất lượng đào tạo đáp ứng yêu cầu khắt khe của các doanh nghiệp nước ngoài. Điều này rất cần các chính sách hỗ trợ đồng bộ, dẫn dắt từ phía Nhà nước

Trong tương lai, mọi vật đều trở thành thông minh, tất cả đều sẽ được gắn chip. Nhu cầu là rất lớn, vấn đề là năng lực sản xuất của chúng ta. Phát triển nguồn nhân lực công nghệ cao chính là lời giải để nắm bắt cơ hội cho Việt Nam.