ACB trước và dưới thời Chủ tịch Trần Hùng Huy: Sự chuyển mình mạnh mẽ

Sự thay đổi này không chỉ ở kết quả kinh doanh mà còn ở diện mạo và vị thế của ngân hàng trên thị trường tài chính.

ACB bên bờ vực khủng hoảng xuất phát từ “đại án Bầu Kiên”

Năm 2012, ACB là một trong những ngân hàng thương mại cổ phần mạnh nhất Việt Nam, với tổng tài sản được ghi nhận vào ngày 30/06/2012 là xấp xỉ 256.000 tỷ đồng.

Tuy nhiên, sóng gió đã liên tiếp ập đến với ACB khi thông tin "Bầu" Kiên - Nguyễn Đức Kiên, nguyên Phó Chủ tịch Hội đồng Sáng lập ACB bị bắt giam để điều tra về các sai phạm trong hoạt động kinh tế, ông Lý Xuân Hải - nguyên Tổng giám đốc ACB cũng bị bắt tạm giam 3 ngày sau đó. Trong vòng 3 ngày, vốn hóa thị trường chứng khoán Việt Nam đã bốc hơi 5,6 tỷ USD, chưa kể đến chuỗi phiên giảm điểm kéo dài. Hàng nghìn tỷ đồng đã bị rút ra khỏi ACB chỉ trong vài ngày.

Mức độ nghiêm trọng của sự việc chưa dừng lại ở đó khi hơn một tháng sau, ngày 27/09/2012, nguyên Chủ tịch Hội đồng quản trị - Trần Xuân Giá và 3 nguyên Phó Chủ tịch Hội đồng quản trị ACB đã lần lượt từ nhiệm và phải đối mặt với các cáo buộc chính thức. 

Sau sự cố, ngày 30/09/2012, tổng tài sản của ACB được ghi nhận chỉ còn khoảng 214.000 tỷ đồng và tiếp tục giảm sâu vào thời điểm tháng 6/2013 xuống còn khoảng 169.000 tỷ đồng. 

Một đòn mạnh nữa được giáng vào ACB khi Ngân hàng Nhà nước yêu cầu các Ngân hàng thương mại phải tất toán và chấm dứt việc huy động vàng của khách hàng. Quyết định này đã tác động nghiêm trọng đến tình hình tài chính của ACB, dẫn đến sự sụt giảm đáng kể trong tổng tài sản của ngân hàng. Hệ quả trực tiếp của động thái này là khoản lỗ khổng lồ trên 1.700 tỷ đồng mà ACB phải gánh chịu trong quý IV/2012. 

Chính những nguyên nhân trên đã làm cho cấu trúc bảng cân đối tài sản của ACB có những thay đổi rất lớn. Lợi nhuận trước thuế của ngân hàng sụt giảm mạnh từ hơn 4.200 tỷ đồng (năm 2011) về còn 1.042 tỷ đồng.

Ông Trần Mộng Hùng - nhà sáng lập Ngân hàng ACB, trở lại vị trí thành viên HĐQT ACB do các cổ đông lớn yêu cầu ông trực tiếp tham gia quản trị, hỗ trợ ACB vượt qua giai đoạn khó khăn. 

Đặc biệt, con trai ông Hùng, ông Trần Hùng Huy trở thành Chủ tịch HĐQT ACB ở tuổi 34. ACB trong thế "ngàn cân treo sợi tóc" đã quyết định đặt niềm tin vào thế hệ trẻ với tiền đề đã được đào tạo bài bản bởi những người đi trước.

ACB và hành trình trở lại quỹ đạo thời hoàng kim 

Ông Trần Hùng Huy (sinh năm 1978) trở thành Chủ tịch HĐQT khi ACB đang trong giai đoạn khủng hoảng nhân sự cấp cao, đồng thời trở thành vị Chủ tịch trẻ tuổi nhất trong lịch sử ngành ngân hàng.

Trước đó, ông Huy đã có thâm niên gần 10 năm làm việc tại ACB từ khi tốt nghiệp Đại học. Đi lên từ vị trí thấp nhất, ông Trần Hùng Huy đã dần chứng minh bản thân, ghi danh vào thành viên HĐQT từ năm 2006 và giữ ghế Phó Tổng Giám đốc ACB từ 2008.

Sự bổ nhiệm ông Trần Hùng Huy trở thành Chủ tịch HĐQT của ACB khi đó từng được ví như sự lựa chọn “an toàn và cân bằng”, trong số nhiều lựa chọn khác về người đứng đầu ngân hàng trong bối cảnh nền kinh tế cũng đang rất chênh vênh.

Sau hơn một thập kỷ dưới sự lãnh đạo của vị Chủ tịch trẻ tuổi, ACB đã trải qua một quá trình "lột xác" ấn tượng.

Bức tranh kinh doanh của ngân hàng ACB ngày nay đã thay đổi hoàn toàn so với thời kỳ năm 2012. Những cam kết của đội ngũ lãnh đạo kế thừa trong giai đoạn đó đã gần như được thực hiện đầy đủ khi đã giúp ngân hàng ổn định tình hình, quay trở lại quỹ đạo phát triển và tiếp tục đạt được những bước tiến mạnh mẽ trên con đường tăng trưởng.

Dù thừa kế ngân hàng giữa khủng hoảng nhưng ông Huy chưa bao giờ chùn bước. Với sự hỗ trợ của đội ngũ của mình và dựa trên những kinh nghiệm của bản thân, ông đã chèo lái ACB thoát khỏi khủng hoảng một cách phi thường trong vòng 6 tháng ngắn ngủi.

Mặc dù đối mặt với nhiều thách thức, năm 2013 vẫn đánh dấu những dấu hiệu tích cực đối với ACB, khi ngân hàng ghi nhận sự gia tăng ấn tượng trong tiền gửi khách hàng và hoạt động cho vay, với tỷ lệ tăng trưởng lần lượt đạt 10,3% và 4,3%. Đặc biệt, nợ xấu của ngân hàng được duy trì dưới ngưỡng 3%, cho thấy sự kiểm soát chặt chẽ trong quản lý rủi ro. Đây cũng là thời điểm ACB khởi động lộ trình tái cấu trúc giai đoạn 2013-2015.

Năm 2014, Fitch đã nâng triển vọng tín nhiệm của ACB từ "tiêu cực" lên "ổn định", sau khi nhận thấy áp lực từ các rủi ro phát sinh sau vụ án Bầu Kiên đã được giảm bớt, làm giảm tác động tiêu cực lên hệ thống tài chính. "Lợi nhuận năm 2013 cũng tăng nhẹ khi ngân hàng rà soát lại bảng cân đối kế toán và tìm cách tiết giảm chi phí hoạt động. Tỷ lệ tiền gửi tăng trưởng khoảng 10% và ngân hàng vẫn tuân thủ việc duy trì tỷ lệ cho vay trên huy động (LDR) khoảng 78%", Fitch đánh giá.

Trong những năm tiếp theo, hoạt động kinh doanh của ACB không có sự tăng trưởng đột phá, cho đến năm 2017, ngân hàng mới bắt đầu phục hồi đáng kể. Kết quả là, lợi nhuận của ACB đã tăng trưởng gần 60% so với năm trước, đạt 2.656 tỷ đồng, đồng thời hoàn tất việc xử lý nợ xấu tại VAMC.

Những thành tựu này đã tạo nền tảng vững chắc để ACB bứt phá trong năm 2018, khi lợi nhuận trước thuế của ngân hàng đạt 6.389 tỷ đồng, gấp 2,4 lần so với năm trước đó.

Đáng chú ý, cũng trong năm 2018, lần đầu tiên Chủ tịch Trần Hùng Huy xuất hiện với một hình ảnh ấn tượng và khác biệt trước công chúng. Cụ thể, trong dịp kỷ niệm 25 năm thành lập ACB, ông đã cùng ekip thể hiện tài năng của mình bằng màn vũ đạo và hát nhiều “hot hit” đặc sắc như: “Ngày mai em đi”, “Attention”, “Uptown Funk”, “Sau tất cả”…

Bắt đầu từ năm 2019, ngân hàng đã triển khai chiến lược đổi mới ACB cho giai đoạn 2019-2024, với mục tiêu hướng tới việc trở thành một tổ chức tài chính có khả năng sinh lời vượt trội và duy trì chiến lược nhất quán trên ba lĩnh vực chính. Đặc biệt, mảng khách hàng cá nhân và doanh nghiệp nhỏ và vừa được xác định là ưu tiên hàng đầu, trong khi mảng khách hàng doanh nghiệp lớn được tập trung lựa chọn một cách chiến lược.

Ngân hàng đã duy trì sự tăng trưởng lợi nhuận ổn định trong các năm tiếp theo, nhờ vào việc thực hiện hiệu quả chiến lược đề ra. Sau một thập kỷ nỗ lực, lợi nhuận trước thuế của ACB đã gia tăng đáng kể, đạt mức kỷ lục 17.114 tỷ đồng vào năm 2022, tăng gấp 17 lần so với mức lợi nhuận trước thuế của ngân hàng trước đó.

Xét về hiệu suất sinh lời, trong giai đoạn 2012-2016, chỉ số ROE (tỷ suất lợi nhuận/vốn chủ sở hữu) của ngân hàng luôn duy trì ở mức dưới 10%. Tuy nhiên, chỉ số này đã có sự bứt phá mạnh mẽ vào năm 2017, đạt 14%, và đạt đỉnh cao kỷ lục 27,7% vào năm 2018. Kể từ thời điểm đó, ACB đã liên tục duy trì ROE trên 20%.

Bất chấp với nhiều khó khăn, quy mô tài sản của ACB đã liên tục tăng trưởng ổn định qua các thời kỳ. “Thay đổi để tồn tại và phát triển” là thông điệp đầu tiên mà Chủ tịch ACB Trần Hùng Huy muốn truyền tải khi ông lên tiếp quản "ghế nóng".

Theo tìm hiểu của Tạp chí điện tử Kinh doanh và Phát triển, trong vòng 10 năm kể từ khi gặp biến cố, tổng tài sản của ngân hàng đã gia tăng ấn tượng gấp 3,4 lần, từ hơn 176.300 tỷ đồng vào năm 2012 lên hơn 607.800 tỷ đồng vào cuối năm 2022. Đến ngày 31/12/2023, tổng tài sản của ngân hàng tiếp tục ghi nhận sự tăng trưởng nhẹ, đạt 611.224 tỷ đồng, tăng 0,6% so với cuối năm 2022.

Kết thúc quý I/2023, ACB công bố kết quả kinh doanh khả quan với lợi nhuận tăng khoảng 25% so với cùng kỳ, đạt 5.156 tỷ đồng, dù tín dụng giảm 0,6%.

Theo Báo cáo tài chính năm 2023, ACB ghi nhận lợi nhuận trước thuế hợp nhất đạt hơn 20.000 tỷ đồng, lợi nhuận sau thuế đạt 16.045 tỷ đồng, hoàn thành 100% kế hoạch đề ra và tăng trưởng tăng 17,2% so với năm 2022.

Kết quả này chủ yếu nhờ vào sự bứt phá của mảng thu nhập ngoài lãi. Thu nhập ngoài lãi của ngân hàng tăng trưởng 48%, đóng góp 24% vào doanh thu, giúp giảm áp lực lên mảng thu nhập từ lãi. Dịch vụ mua bán ngoại tệ và hoạt động đầu tư là hai mảng đóng góp lớn vào tăng trưởng thu nhập của ACB.

Tỷ lệ an toàn vốn hợp nhất theo quy định của pháp luật chuyên ngành đạt 12,48%. Đặc biệt, trong bối cảnh phần lớn các ngân hàng chứng kiến sự sụt giảm về ROE, ACB đã nổi bật vượt qua các ngân hàng khác để vươn lên dẫn đầu, đạt gần 24,8%.

Mới đây, tính đến cuối tháng 3/2024, lợi nhuận trước thuế hợp nhất của ngân hàng đạt 4,9 nghìn tỷ đồng, hoàn thành 22% kế hoạch năm. Lợi nhuận quý I giảm nhẹ so với cùng kỳ do cùng kỳ năm 2023 có khoản thu nhập bất thường và tăng trích lập dự phòng nợ vay.

Trong báo cáo quý I/2024, ACB ghi nhận điểm sáng nổi bật từ Công ty chứng khoán ACB (ACBS) với mức tăng trưởng ấn tượng khi đạt lợi nhuận trước thuế gấp đôi so với cùng kỳ.

Bên cạnh đó, cũng trong quý I/2024, ACB cho ra mắt gói tín dụng xanh/ xã hội với hạn mức 2.000 tỷ đồng và mức lãi suất chỉ từ 6%/năm, ưu đãi lên đến 24 tháng và được miễn/giảm phí trả nợ trước hạn.

Tính đến hết quý I/2024, ACB đã giải ngân 36% gói tín dụng xanh/xã hội, tương đương 714 tỷ đồng.

Hành trình đưa ACB trở lại vị thế đỉnh cao không thể không nhắc đến vai trò quan trọng của ông Trần Mộng Hùng, vị cựu Chủ tịch đã đóng góp tích cực trong vai trò cố vấn. Ông đã từng giữ chức vụ Phó Chủ nhiệm Ủy ban Quản lý Rủi ro của ngân hàng, đóng góp rất nhiều giá trị to lớn trong việc quản lý và giám sát các rủi ro tài chính. Những cống hiến và ảnh hưởng của ông vẫn luôn được ghi nhận sâu sắc trong quá trình phát triển của ACB.