Đẩy mạnh nâng cấp, đầu tư hệ thống chiếu sáng đô thị

Hệ thống chiếu sáng đô thị cần được nâng cấp

Chiếu sáng đô thị là nhu cầu tất yếu trong một đô thị hiện đại, nhằm đảm bảo các hoạt động của đô thị được diễn ra an toàn, đảm bảo trật tự an ninh đô thị, đáp ứng yêu cầu thẩm mỹ, làm đẹp cảnh quan môi trường và góp phần định vị bản sắc riêng cho đô thị. Chiến lược phát triển đô thị ứng phó biến đổi khí hậu và quy hoạch chiếu sáng đô thị bền vững đòi hỏi hoàn thiện công tác quản lý, vận hành hệ thống chiếu sáng công cộng đô thị đáp ứng theo mô hình đô thị thông minh, giảm phát thải khí nhà kính.

Tại Hội thảo tham vấn “Đánh giá thực trạng và định hướng phát triển chiếu sáng đô thị hướng tới mục tiêu phát thải ròng bằng 0” diễn ra mới đây, Cục trưởng Cục Hạ tầng kỹ thuật (Bộ Xây dựng) Tạ Quang Vinh cho biết, các yếu tố mới, công nghệ mới đã tác động trực tiếp đến các văn bản quy phạm pháp luật về chiếu sáng đã ban hành. Đồng thời yêu cầu hướng tới phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050 như cam kết của Thủ tướng Chính phủ tại Hội nghị Thượng đỉnh về biến đổi khí hậu của Liên Hợp Quốc năm 2021 (COP26) là yếu tố quan trọng cần triển khai thực hiện.

Về thực trạng và chính sách, hiện nay ngân sách đầu tư cho chiếu sáng rất thấp, chỉ ở mức để thay thế khi hỏng hóc, duy trì hệ thống chiếu sáng công cộng… Vì vậy, bên cạnh việc điều chỉnh quy định như Quyết định số 1874 về định hướng phát triển chiếu sáng đô thị Việt Nam đến năm 2025 thì vấn đề chiếu sáng thông minh, chiếu sáng xanh là hết sức cần thiết.

Ông Tại Quang Vinh cũng nhấn mạnh: “Một vấn đề quan trọng nữa đang đặt ra đối với công tác phát triển chiếu sáng đô thị đó là phát triển chiếu sáng thông minh, góp phần vào hệ thống hạ tầng của đô thị thông minh theo yêu cầu đặt ra ở thời đại hiện nay. Trong bối cảnh trên, để đáp ứng các thay đổi, các yêu cầu mới đặt ra thì việc điều chỉnh quy định đã được ban hành từ gần 15 năm qua đối với công tác phát triển chiếu sáng đô thị là hết sức cần thiết”.

Đầu tư hệ thống chiếu sáng đô thị cần nguồn lực kinh tế "khủng"

Hyungjung Lee, chuyên gia kinh tế năng lượng cao cấp, Chủ nhiệm dự án của ADB Hyungjung Lee cho rằng, Việt Nam đang có quá trình đô thị hóa nhanh nên có nhu cầu chiếu sáng rất cao.

Qua nghiên cứu, giai đoạn 2026-2030, Việt Nam cần 166.000 tỷ đồng, tương đương 6,6 tỷ USD để nâng cấp, đầu tư mới hệ thống chiếu sáng. Ngoài nguồn đầu tư công thì Việt Nam có thể huy động nguồn vốn ODA, thu hút đầu tư tư nhân, thông qua các công ty dịch vụ năng lượng.

Bà Hyungjung Lee khẳng định, ADB sẵn sàng hỗ trợ và tin tưởng Việt Nam có thể triển khai thành công các mục tiêu, định hướng chiếu sáng đô thị hiện đại: “Cơ sở hạ tầng về chiếu sáng đô thị tại Việt Nam đã cũ và không hiệu quả. Hiện Việt Nam cũng có nhiều tiềm năng để phát triển đô thị thông minh dựa vào hệ thống chiếu sáng thông minh, tiết kiệm năng lượng. Nhờ hệ thống này có thể giúp chúng ta đạt tiêu chuẩn, yêu cầu, các mục tiêu về sử dụng năng lượng bền vững, giảm biến đổi khí hậu và phát thải nhà kính”.

Theo nghiên cứu của Công ty Cổ phần Giải pháp Công nghệ Việt Nam (VETS) năm 2023, đa số các tuyến đường tại các đô thị đặc biệt, đô thị loại I, II, III, IV của nước ta có tỉ lệ chiều dài được chiếu sáng cao do hệ thống đã cơ bản hoàn chỉnh; còn ở nhiều đô thị loại V, vùng sâu vùng xa chưa hoàn thiện.

Trong khi đó, tỉ lệ đường phố được chiếu sáng bằng đèn hiệu suất cao, đèn led còn ở mức thấp, nhất là ở hai đô thị đặc biệt TP.HCM và Hà Nội, tỉ lệ này mới chỉ đạt khoảng 30%.

Định hướng phát triển hệ thống chiếu sáng trong thời gian tới

Nói về định hướng phát triển chiếu sáng đô thị Việt Nam đến năm 2035, đại diện Cục Hạ tầng kỹ thuật, Bộ Xây dựng cho rằng: Phát triển chiếu sáng đô thị phải theo quy hoạch, kế hoạch xây dựng và phát triển đô thị theo tiêu chí chiếu sáng thông minh đáp ứng đô thị thông minh; đổi mới công nghệ, sử dụng năng lượng mới trong chiếu sáng đô thị đảm bảo tiết kiệm hiệu quả theo xu hướng đô thị xanh và bảo vệ môi trường hướng tới phát thải ròng bằng 0.

Theo Cục Hạ tầng kỹ thuật, giải pháp trong thời gian tới là hoàn thiện cơ chế, chính sách phát triển chiếu sáng công cộng đô thị như: Đề xuất các nội dung quản lý phát triển chiếu sáng đô thị bảo đảm đồng bộ, hiệu quả, tiết kiệm năng lượng và thông minh; nghiên cứu sửa đổi, bổ sung quy định làm cơ sở để đa dạng hóa nguồn lực phát triển chiếu sáng, khuyến khích các thành phần kinh tế tham gia; nghiên cứu điều chỉnh, bổ sung các quy định hiện hành để khắc phục các vấn đề bất cập như nguồn ngân sách, thời hạn gói thầu dịch vụ quản lý vận hành hệ thống chiếu sáng công cộng đô thị.

Nâng cao chất lượng công tác quy hoạch chiếu sáng trong các đồ án quy hoạch đô thị. Cần quy định rõ, cụ thể kế hoạch phát triển chiếu sáng công cộng trong kế hoạch đầu tư trung hạn tại các tỉnh, thành; ưu tiên ngân sách đầu tư phát triển hệ thống chiếu sáng hiệu quả, tiết kiệm năng lượng, gắn với phát triển đô thị thông minh. Khuyến khích các thành phần kinh tế tham gia đầu tư phát triển, quản lý vận hành hệ thống chiếu sáng công cộng đô thị…