Hoàn thiện hành lang pháp lý cho báo chí phát triển trong kỷ nguyên số

Ngày 16/5 tại Hà Nội, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cùng Hội Truyền thông số Việt Nam đã chỉ đạo Cục Báo chí phối hợp với Tạp chí điện tử VietTimes tổ chức Hội thảo “Hoàn thiện pháp luật để báo chí phát triển trong kỷ nguyên số”. Sự kiện diễn ra trong bối cảnh đặc biệt, hướng tới kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 – 21/6/2025), đồng thời nhằm lấy ý kiến đóng góp cho Dự thảo Luật Báo chí (sửa đổi).

Phát biểu khai mạc, ông Phan Xuân Thủy – Phó Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương khẳng định, việc sửa đổi, bổ sung Luật Báo chí là yêu cầu cấp thiết, nhằm hoàn thiện hệ thống pháp luật, thể chế hóa chủ trương, chính sách của Đảng về báo chí, cũng như khắc phục những hạn chế, bất cập hiện nay. Bên cạnh đó, việc sửa luật còn nhằm thích ứng với sự phát triển nhanh chóng của công nghệ, truyền thông hiện đại, tạo hành lang pháp lý vững chắc cho hoạt động báo chí trong kỷ nguyên số.

Ba trọng tâm thảo luận lớn

Tại hội thảo, đại biểu Quốc hội, lãnh đạo các cơ quan báo chí, chuyên gia truyền thông, nhà khoa học và luật sư đã tập trung thảo luận ba nhóm vấn đề chính:

Mô hình tổ hợp báo chí – truyền thông: Làm sao để xây dựng các tổ hợp báo chí đa phương tiện hiệu quả, bền vững trong bối cảnh sắp xếp, tinh gọn hệ thống báo chí? Kinh nghiệm quốc tế trong phát triển mô hình này ra sao?

Liên kết nguồn lực xã hội: Cách thức để các cơ quan báo chí tăng cường liên kết, huy động hiệu quả nguồn lực xã hội phục vụ hoạt động và phát triển.

Cạnh tranh trên không gian mạng: Báo chí hiện đang phải cạnh tranh khốc liệt với mạng xã hội và các nền tảng xuyên biên giới về tốc độ và độ lan tỏa thông tin. Pháp luật cần hoàn thiện theo hướng nào để báo chí có thể định hướng, dẫn dắt thông tin hiệu quả trên môi trường mạng?

Hội thảo cũng là dịp để các bên góp ý xây dựng Dự thảo Luật Báo chí (sửa đổi) trước khi trình Chính phủ và Quốc hội xem xét, thông qua.

Luật Báo chí (sửa đổi): Những điểm mới đáng chú ý

Tại hội thảo, ông Lưu Đình Phúc – Cục trưởng Cục Báo chí đã thông tin một số nội dung nổi bật trong Dự thảo Luật Báo chí (sửa đổi). Theo ông Phúc, Nghị quyết số 148 ngày 22/9/2024 của Chính phủ đã thông qua 4 chính sách quan trọng: Tăng cường quản lý hoạt động báo chí; Nâng cao chất lượng đội ngũ làm báo và lãnh đạo cơ quan báo chí; Thúc đẩy phát triển kinh tế báo chí; Điều chỉnh hoạt động báo chí trên không gian mạng.

Dự thảo luật lần này bổ sung nhiều quy định mới, nhấn mạnh tính minh bạch trong quản lý báo chí và rõ ràng trong phân cấp giữa Trung ương và địa phương. Dự kiến sẽ có 30 nội dung được giao Chính phủ và các cơ quan chức năng quy định chi tiết, trong đó có 25 nội dung do Chính phủ ban hành Nghị định và 5 nội dung do Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch hướng dẫn qua thông tư (liên quan đến cấp phép, thẻ nhà báo, văn phòng đại diện, bản tin, đặc san...).

Mô hình tổ hợp báo chí đa phương tiện

Một điểm mới đáng chú ý là đề xuất thành lập các tổ hợp báo chí truyền thông chủ lực đa phương tiện. Theo đó, các tổ hợp có thể bao gồm nhiều cơ quan trực thuộc, hoạt động theo cơ chế tài chính như doanh nghiệp và được phép thành lập hoặc góp vốn vào doanh nghiệp.

Dự thảo luật cũng đưa ra những quy định chặt chẽ về hoạt động báo chí trên không gian mạng. Tất cả các kênh nội dung của cơ quan báo chí trên nền tảng số phải đăng ký, kết nối hệ thống với cơ quan quản lý, đồng thời tuân thủ pháp luật báo chí, luật an ninh mạng và các điều ước quốc tế mà Việt Nam tham gia. Nhà nước cũng sẽ đầu tư công cụ số để giám sát hoạt động báo chí trên môi trường mạng, đảm bảo an toàn thông tin và hiệu quả quản lý.

Bổ sung vai trò giám sát và thay đổi trong cấp thẻ nhà báo

Một điểm quan trọng khác là việc giao Hội Nhà báo Việt Nam giám sát đạo đức nghề nghiệp của người làm báo. Ngoài ra, dự thảo cũng đề xuất thay đổi quy định về thẻ nhà báo: Bỏ kỳ hạn cứng, thay bằng thời hạn 5 năm kể từ ngày cấp; cho phép cấp đổi nếu đủ điều kiện. Tuy nhiên, người làm việc tại tạp chí khoa học sẽ không được cấp thẻ nhà báo.

Bên cạnh đó, dự thảo mở rộng quyền xuất nhập khẩu sản phẩm báo chí cho các cơ quan hoặc doanh nghiệp đủ điều kiện và phân quyền cho địa phương thực hiện 10 thủ tục hành chính, nhằm tăng tính chủ động trong quản lý nhà nước về báo chí.

Bài học từ mô hình truyền thông Trung Quốc

Trình bày tham luận tại hội thảo, TS. Lê Hải – Ủy viên Ban Biên tập, Trưởng Ban Tạp chí Cộng sản điện tử chia sẻ về mô hình tổ hợp báo chí ở Trung Quốc. Theo ông, tại Trung Quốc, báo chí vẫn là đơn vị sự nghiệp nhưng hoạt động theo cơ chế doanh nghiệp – một bước đi mang tính đột phá.

Nhiều tập đoàn truyền thông lớn tại Trung Quốc được hình thành thông qua sáp nhập hành chính, hoạt động đa ngành trong lĩnh vực truyền thông, lấy báo chí làm nòng cốt. TS. Lê Hải nhận định, từ thực tiễn quốc tế, có thể thấy việc hình thành các tổ hợp truyền thông tương tự tại Việt Nam là yêu cầu khách quan và cấp thiết trong giai đoạn hiện nay./.